تخصیص ارز دولتی برای کاغذ سیگار

تعداد کارخانه‌های دخانیات از سال ۹۴ تقریبا دو برابر شده است

دخانیات، بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، در سال ۲۰۱۷، حدود یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون نفر در جهان مصرف‌کننده داشت و از این میزان حدود ۱۰ میلیون نفر به علت مصرف مستقیم و غیرمستقیم دخانیات جان خود را از دست دادند، از طرف دیگر بر اساس آمارهای وزارت بهداشت در ایران سالانه ۵۵ تا ۶۰ هزار مرگ بر اثر مصرف دخانیات رخ می‌دهد. یعنی به ازای هر یک میلیون نخ سیگار، یک مرگ محاسبه می‌شود که با مصرف سالانه ۵۵ تا ۶۰ میلیارد نخ سیگار در کشور، ۵۵ تا ۶۰ هزار مرگ اتفاق می‌افتد. از طرف دیگر روزانه ٢٠ میلیارد تومان و سالی ١٠٠ هزار میلیارد تومان خرج سیگار می‌شود اما این تمام ماجرای سیگار در ایران نیست، پرونده دخانیات در ایران زمانی جالب می‌شود که بدانیم در شرایط فعلی که برخی صنایع داروسازی برای ادامه فعالیت خود با مشکل تامین ارز روبه‌رو هستند، کارخانه‌های تولید سیگار، ارز دولتی 4200 تومانی دریافت می‌کنند. این وضعیت در حالی است که ایران از سال 1385، عضو معاهده و کنوانسیون جهانی کنترل دخانیات است و طبق این کنوانسیون، به اندازه ٧٠ درصد قیمت خرده فروشی هر پاکت سیگار، باید مالیات اخذ شود در حالی که نه تنها تاکنون اقدام موثری در زمینه کنترل دخانیات انجام نشده بلکه تعداد کارخانه‌های دخانیات از سال ۹۴ تقریبا دو برابر شده و قانون مالیات بر سیگار هم پیشرفت چندانی نداشته است و نتیجه چنین وضعیتی سبب شد تا ایران امسال در کنوانسیون جهانی کنترل دخانیات، بدترین نمره مالیات به سیگار در دنیا را بگیرد.

   ارز دولتی برای سیگار

چندی پیش علیرضا رییسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با انتقاد از «دست داشتن مافیای قدرتمند در واردات توتون و کاغذ سیگار»، اعلام کرد: با وجود تحریم‌های ظالمانه امریکا، ارز دولتی به سیگار می‌دهند و ١۶ میلیون دلار ارز دولتی ۴٢٠٠ تومانی به کاغذ سیگار دادند؛ در حالی که برای ارز دولتی دارو باید چانه‌زنی کنیم.

او افزود: متاسفانه به جای دارو و تجهیزات پزشکی ارز نیمایی به واردات توتون می‌دهند و ١٧٠ میلیون دلار برای واردات توتون ارز نیمایی تخصیص پیدا کرد و با وجود تحریم، در سیگار تحریم نیستیم و برترین برندهای سیگار می‌توانند حتی جلوی وزارت بهداشت شعبه بزنند.

حالا با گذشت دو روز از این اظهارنظر، نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم به صف منتقدین تخصیص ارز دولتی به سیگار پیوستند. روز گذشته مسعود رضایی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ارز دولتی نباید برای توسعه صنعت دخانیات مصرف شود، خواستار تعیین عوارض سنگین برای صنایع دخانیات کشور شد. او درباره این موضوع بیان کرد: ابتدا باید مواضعمان را در خصوص دخانیات روشن کنیم که آیا این مواد را اساسا برای مردم و جامعه مضر می‌دانیم یا خیر، در صورتی که برای اقتصاد، سلامت فردی و جامعه مضر تلقی کنیم، باید با طرح برنامه‌ای مصرف و تولید این مواد را به حداقل ممکن برسانیم. اگر وجود صنعت دخانیات را به عنوان کالایی سود‌آور و اشتغال‌زا محسوب کنیم، در واقع برای کسب منفعتی محدود به استقبال آسیب‌های آن رفته‌ایم و عوارض بی‌شماری را بر جامعه تحمیل کرده‌ایم.

او گفت: برای توسعه صنعت دخانیات کشور نه تنها نباید ارز دولتی مصرف شود، بلکه باید عوارضی را هم از این صنایع اخذ کنیم، دو نوع مالیات در عرف وجود دارد، ابتدا مالیاتی که حاکمیت از صنایع و کارخانه‌ها می‌گیرد و دیگری مالیاتی که با این عنوان خوانده نمی‌شود و به آن عوارض می‌گویند و زمانی که ساختاری برای یک جامعه زیان‌آور باشد باید برای جبران آن ضرر هزینه‌ای بپردازد، بنده معتقدم باید برای صنایع دخانیات کشور به جهت تهدید سلامتی مردم عوارض سنگینی در نظر گرفته شود.

   افزایش مالیات هم راه به جایی نبرد

تخصیص ارز دولتی برای سیگار در حالی است که امسال در کنوانسیون جهانی کنترل دخانیات، بدترین نمره مالیات به سیگار در دنیا به ایران داده شده است، اصغر سلیمی سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس درباره این موضوع بیان کرد: افزایش مالیات دخانیات در برنامه ششم توسعه و بودجه سنواتی اشاره شده است، اما بنده معتقدم این افزایش نسبت به تورم و رشد قیمت کالاهای اساسی بسیار ناچیز بوده و تأثیرگذاری چندانی هم نخواهد داشت.

او با اعلام اینکه تعداد کارخانه‌های دخانیات از سال ۹۴ تقریبا دو برابر شده است، می‌افزاید: علت اصلی آن، سودآوری قابل توجه صنعت دخانیات است، از طرفی احداث این مجموعه‌ها اشتغالزایی بسیار خوبی داشته است اما صرف این موضوع نباید مانع افزایش مالیات و نظارت بر این کارخانه‌ها شود. اگر بر صنعت دخانیات نظارت و کنترل کافی صورت نگیرد، تعداد کارخانه روز به روز افزایش پیدا کرده و مبارزه، ساماندهی و نظارت بر این کارخانه‌ها با سختی همراه خواهد شد.

عقب‌ ماندن در برنامه افزایش مالیات سیگار در حالی است که سایر برنامه‌های وزارت بهداشت هم برای کنترل مصرف سیگار نتیجه چندانی نداشته است. درحالی است که کارخانه‌های تولید دخانیات برای افزایش تولید دورخیز کرده‌اند. علیرضا رییسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت درباره این موضوع بیان کرد: در حال حاضر طبق برآوردهای وزارت بهداشت سالانه حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیارد نخ تولید سیگار در کشور داریم، اما کارخانه‌های تولیدی برای افزایش دادن میزان تولید خود این رقم را ۸۰ میلیارد نخ سیگار برآورد کرده‌اند تا بتوانند تولید خود را افزایش دهند.

او افزود: بهترین راه برای مبارزه با دخانیات این است که نخ‌فروشی سیگار باید ممنوع شود، چرا که نخ‌فروشی سیگار، سن و میزان مصرف را افزایش می‌دهد. بیشتر دکه‌ها جلوی دانشگاه‌ها و مدارس سیگار می‌فروشند، در حالی که فروش سیگار در دکه‌ها ممنوع است و در سوپرمارکت‌ها هم بر اساس قانون فروش سیگار به افراد زیر ١٨ سال ممنوع است.

   قانون داریم اما اجرا نمی‌شود

بازار پر رونق تولید و مصرف سیگار در حالی است که دبیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات اعتقاد دارد در زمینه مقابله با تولید و مصرف دخانیات قوانین بسیاری وجود دارد. محمدرضا مسجدی درباره این موضوع بیان کرد: یک صنعت را مثال بزنید که در عرض ۲ سال، کارخانجات آن ۲ برابر شده باشد. در سال ۹۴، ۹ کارخانه تولید سیگار داشتیم و در سال ۹۶، این تعداد به ۱۷ کارخانه رسیده است. تنها صنعتی که تولید آن دو برابر شده است، سیگار و توتون است. به این معنا که با افزایش تولید، سود بیشتری نیز نصیب تولید‌کنندگان می‌شود. سود تولید نیز حاصل مصرف بیشتر است. به‌طوری که مصرف قلیان در دختران چند برابر شده و نوجوانان نیز بیش از گذشته سیگار مصرف می‌کنند.

او افزود: قانون و ایین نامه برای مبارزه با دخانیات زیاد داریم اما هیچکدام از قوانین در اصناف و وزارت صمت اجرا نمی‌شود، از سال ٨۵ عضو معاهده و کنوانسیون جهانی کنترل دخانیات هستیم که مانند معاهده انرژی هسته‌ای است و به صورت مداوم مسوولان جهانی پیروی از کنوانسیون را در ایران بررسی می‌کنند و امسال بدترین نمره مالیات به سیگار در دنیا را به ایران دادند و بر طبق این کنوانسیون، به اندازه ٧٠ درصد قیمت خرده فروشی هر پاکت سیگار، باید مالیات اخذ شود در حالی که متأسفانه در این زمینه عملکرد خوبی نداریم. و از طرف دیگر دولت در پنج ردیف اول تخصیص ارز رسمی، واردات کاغذ سیگار و توتون را قرار داده است و این موضوع کار درستی نیست.

مسجدی با بیان اینکه روزانه ٢٠ میلیارد تومان خرج سیگار می‌شود، می‌گوید: سالی ١٠٠ هزار میلیارد تومان خرج سیگار می‌شود و بزرگ‌ترین خطر ابتلاء به فشارخون بالا، مصرف دخانیات است و خطر سکته قلبی تا ٢ برابر با مصرف دخانیات افزایش پیدا می‌کند. برخی نمایندگان مجلس استفساریه خارج شده قهوه‌خانه از شمول اماکن عمومی را امضا کردند، در حالی که نمایندگان مجلس باید از قانونی که خودشان تصویب کرده‌اند، حمایت کنند و نقایص آن را برطرف کنند. زیرا، این بهانه که تعطیلی قهوه‌خانه‌ها منجر به زیرزمینی شدن فعالیت آنها می‌شود، قابل قبول نیست.