نخستین همگرایی کلانشهرها برای ساماندهی شهرسازی
ابلاغ لغو مصوبه برج‌باغ طی هفته آینده به شهرداری تهران
گروه راه و شهرسازی |
روز گذشته نخستین اجلاس «مجمع مشورتی روسای کمیسیون‌های شهرسازی و معماری کلانشهرها و مراکز استان ها» در تهران برگزار شد. از اهداف این نشست می‌توان به تبیین و مشخص شدن اهمیت ماموریت‌های شهرسازی و تبادل تجربیات طرح‌های مختلف در حوزه شهرسازی، نظارت و کنترل و کیفیت ساخت و سازها و ماموریت‌های بازآفرینی شهری اشاره کرد. همچنین در این اجلاس تعدادی از طرح‌های پیشنهادی ارایه و مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش «تعادل» این مجمع به منظور ایجاد شبکه همکاری مشترک بین کمیسیون‌های شهرسازی و معماری شوراهای اسلامی کلانشهرها و مراکز استان‌ها و بسترسازی برای تبادل تجربیات و اتخاذ تصمیمات مشترک در راستای تحقق هرچه بهتر مفاد قانون شوراها و تقویت شوراها و حوزه مدیریت شهری تشکیل شد. همچنین ارتقای کیفیت شهرها و محیط زندگی شهروندان و تحقق ماموریت‌های شهرسازی و معماری مصوب در اسناد فرادست و مشارکت موثر در سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و تهیه طرح‌های شهری با توجه به رویکردها و روش‌های نوین علمی، فنی و شرایط و مقتضیات محلی با هماهنگی بین شهرهای مراکز استان‌های کشور از دیگر اهداف در نظر گرفته شده برای این اجلاس به شمار می‌رود.
فرزانه صادق مالواجرد معاون وزیر راه و شهرسازی در این نشست با انتقاد از اینکه سیاست اتوبان‌سازی در تهران تاثیرات خود را در سایر شهرها گذاشت، گفت: یک بار باید معیارهای توسعه مورد بازبینی قرار گیرد، در معیار توسعه نباید فقط باید هم و غم ما حل کردن مشکل ترافیک باشد که نتیجه ساخت اتوبان و معابر بزرگراهی است . با تصمیم‌گیری‌های درست، می‌توان نتایج درست گرفت و نباید از عملیاتی نبودن برخی از تصمیمات ناامید شد. مالواجرد با تاکید بر حفظ باغ‌های شهری گفت: حفظ باغ‌ها باید به شکلی باشد که هم مالکان بتوانند از آن استفاده کرده و رضایتشان جلب شود و هم منافع عمومی مردم شهر حفظ شود. در سال‌های گذشته ۱۲۸ هکتار از باغات تهران از بین رفت اما اکنون صدها هکتار باغات دیگر وجود دارد که باید آنها را حفظ کرد.
در شهرها پتانسیل‌ها و ثروت‌هایی وجود دارد که اگر آینده نگرانه به آنها نگاه کنیم دیگر نباید نگران ساخت اتوبان و بزرگراه باشیم. سیاست اتوبان‌سازی در تهران تاثیرات خود را در سایر شهرها گذاشت و امروز در تهران شاهد تغییر رویکردها بوده و به سمت افزایش کیفیت در حرکت هستیم. صادق مالواجرد با اشاره به برگزاری اجلاس روسای کمیسیون‌های معماری و شهرسازی شوراهای کلانشهرها ادامه داد: اینکه در همه کلانشهرها محلی برای گفت‌وگوهای سه‌جانبه میان شوراهای شهر، شهرداری‌ها و اعضای کمیسیون‌های شهرسازی و معماری وجود داشته باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است. باید بدانیم مطالبه حقوق عمومی است که باعث رشد شهرها می‌شود.
ابلاغ لغو مصوبه برج‌باغ طی هفته آینده
به شهرداری تهران
دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی در حاشیه مراسم ودر جمع خبرنگاران با اشاره به تصویب پیشنهاد شورای شهر مبنی بر لغو مصوبه برج‌باغ و جایگزین شدن آن با مصوبه خانه‌باغ گفت: این مصوبه در صحن شورای عالی به تصویب رسید و تا هفته آینده لغو مصوبه برج باغ به شهرداری تهران ابلاغ می‌شود. او ادامه داد: در سال ۱۳۹۳ با همکاری شورای شهر و دبیرخانه شورای عالی شهرسازی مصوبه برج‌باغ در یکی از تبصره‌های ساخت و ساز در تهران قرار گرفت و در پی لغو این مصوبه در شورای شهر از نظر قانونی لازم بود که این لغو در اسناد بالادستی یعنی قوانین شهرسازی نیز ممنوع شود. اواخر سال گذشته نامه لغو مصوبه برج‌باغ در شورای شهر به دبیرخانه رسید، برای آنکه در کل ساخت و ساز در باغات ممنوع شود، باید مصوبه شورای عالی شهرسازی را نیز دریافت می‌کرد که در این زمینه جلسات زیادی داشتیم و کمیته فنی دبیرخانه نیز جلسات زیادی را برای بررسی حقوق این لغو برگزار کرد.
دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی وزارت راه با بیان اینکه در مورد ساخت و ساز در باغات، فرایند صدور پروانه و کیفیت ساخت و ساز به جمع‌بندی رسیدیم، گفت: خوشبختانه لغو مصوبه برج‌باغ از اسناد بالادستی نیز در صحن شورای عالی به تصویب رسید و به نظر می‌رسد پس از طی مراتب اداری در هفته آینده لغو کامل مصوبه برج‌باغ به شهرداری ابلاغ شود.
او با بیان اینکه باغات میراث طبیعی هستند و باید حفظ شوند، گفت: با تمام معضلات محیط زیستی و آلودگی هوایی که تهران با آن دست و پنجه نرم می‌کند می‌بینیم که ۱۲۸ هکتار از باغات تهران نابود شدند و این در حالی است که تهران یک میلیون پارسل دارد که ۶۰۰۰ پارسل آن باغ و اراضی مشجر هستند که باید ضمن رعایت حقوق مالکان، این فضاهای عمومی حفظ شود. در واقع هم باید حقوق مالکان و هم حقوق منافع عمومی به رسمیت شناخته شود، در حال حاضر در مصوبه جدید سطح اشغال حداکثر ۱۵ درصد است که بنا به مساحت باغ این سطح اشغال متفاوت است.
او در پاسخ به سوالی مبنی بر تضامین اجرای درست این مصوبه گفت: کمیته فنی باغ قرار است تشکیل شود که هم در صدور پروانه و هم در صدور پایان‌کار می‌بایست کمیته فنی باغ نظارت حداکثری داشته باشند و در طول ساخت و ساز نیز نظارت می‌بایست انجام شود.دقت داشته باشید که کلیه ضوابط و مقررات ملاک عمل در باغات، مصوبه جدید خانه-باغ است، دیگر ملاک عمل در باغات طرح تفصیلی نیست بلکه ملاک عمل تنها مصوبه باغات است.دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی وزارت راه با بیان اینکه حداکثر زیرزمین باید یک طبقه باشد، گفت: تقریباً کلیات مورد تصویب در شورای عالی شهرسازی همان کلیاتی بود که شورای شهر پیشنهاد داده است.
مدیریت شهری در بدترین شرایط مالی قرار دارد
محمد سالاری رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران نیز در نخستین اجلاس مجمع مشورتی روسای کمیسیون‌های شهرسازی و معماری شوراهای اسلامی کلانشهرها و مراکز استان‌ها به شکل‌گیری شبکه مشترک میان متولیان حوزه معماری و شهرسازی اشاره کرد و افزود: این اجلاس کمک می‌کند تا یک بستر ارتباطی میان متولیان حوزه شهرسازی ایجاد شود.
او همچنین به موضوع افزایش ساخت و سازها و عدم توجه به سرانه‌های فرهنگی و اجتماعی اشاره کرد و گفت: باید تلاش کنیم این معضل در ساخت و سازها مرتفع شود چرا که نادیده گرفتن سرانه‌های درمانی، ورزشی و فرهنگی مشکلات عدیده‌ای را به وجود آورده است. بعد از اتفاق پلاسکو توجه ویژه‌ای به ایمنی ساختمان‌ها در کلانشهرها شد و هم‌اکنون نیز این موضوع مورد توجه مدیریت شهری در سایر شهرها قرار دارد. رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران با اشاره به اینکه متاسفانه اموال و املاک مدیریت شهری در گذشته برای ساخت و سازهای بی‌رویه مورد تهاتر قرار گرفته، گفت: در حالی که ما در تنگنای مالی مدیریت شهری و در بدترین شرایط به سر می‌بریم اما ادامه ساخت و ساز در باغات را بر مبنای مصوبه برج‌باغات لغو کردیم و این در حالی بود که ما نیاز مبرمی به اعتبارات داشتیم.
معماری امروز شهرها آرامش بخش نیست
مرتضی الویری رییس شورای عالی استان‌ها نیز در این مراسم با بیان اینکه حدود ۲۰۰ شهرک در اطراف تهران به صورت غیررسمی ایجاد شده است، گفت: این شهرک‌ها ابتدا به صورت زورآبادی بوده و در ادامه با گرفتن برخی خدمات نظیر آب و برق رسمیت پیدا کرده‌اند.
اودر ادامه عنوان کرد: شهرسازی و معماری در شرایط کنونی در شهرهای ایران، شاخص و آرام‌بخش نیست. نظام پول پایه، ساخت و ساز سبب شده که روح انسان‌گرایی و اجتماع‌پایگی در شهرسازی به نابودی کشانیده شود و خودرو و اتوبان دو عامل کلیدی هستند که معنا و هویت شهر را به اغتشاش کشانده‌اند. در شرایط کنونی یک بار برای همیشه باید انسان به عنوان کانون شهر مورد توجه قرار گیرد و متاسفانه اکنون پول، خودرو و ثروت‌اندوزی کانون شهرسازی و معماری شده است.
رییس شورای عالی استان‌ها با اشاره به اینکه بافت‌های فرسوده شهر و نواحی اسکان غیررسمی دو مساله اصلی شهرسازی ایران هستند، گفت: در برنامه ششم توسعه بازآفرینی شهری حل این دو موضوع در اولویت برنامه‌های دولت ملی و محلی قرار دارد. لازم است شهرداری‌ها نگاهی بلندمدت به شهر و شهرداری داشته باشند. بازآفرینی شهری، توجه به شهر و ظرفیت‌های درونی آن است.
به عبارت روشن‌تر یکی از راه‌های شکوفایی شهری در شرایط کنونی بازآفرینی شهری است.به واسطه تامین درآمد از نظام ساخت و ساز در شهرها، اساساً شهرهای کنونی توجهی به کیفیت ندارند و بی‌توجهی به کیفیت شهرسازی و معماری در ایران سبب شده است تا هویت و معنای سکونت مختل شود.
او ادامه داد: اگر به ساخت و سازهای شهرک غرب، اکباتان و امثالهم توجه شود به روشنی می‌توانیم پی ببریم که ساکنان این شهرها با احصاء به تعلق بیشتر و حفظ مکانی جدی‌تر مواجه‌اند. این آرامش و تعلق به شیوه معماری و شهرسازی متناسب و مناسب بر می‌گردد. حال آنکه این احساس در مسکن مهر نیست و لذا تامین خدمات در فضاهای شهری به درستی و نظام طراحی شهری در شهرسازی محورهای اصلی هستند و حال اینکه در شهرسازی کنونی ایران متاسفانه تنها متغیر کلیدی، تامین درآمد است.
رییس شورای عالی استان‌ها گفت: اجتماع روسای کمیسیون‌های معماری و شهرسازی شوراهای مراکز استان‌ها و تمرکز آنها بر موضوعات معماری و شهرسازی می‌تواند منجر به انتقال تجربه‌های موفق و راه‌حل‌های خلاقانه شود که از آن راه‌حل‌ها می‌توان به بازنگری در نظام درآمدی شهرداری، کاهش هزینه‌ها، مدیریت یکپارچه شهری و بازنگری قانون شوراها اشاره کرد.
الویری تصریح کرد: تهران شهری بی‌هویت از نظر معماری و شهرسازی و شهری ناامن در زمینه سوانح طبیعی است، شهری پرتراکم از نظر جمعیت، آلودگی هوا و صدا، شهری دارای بافت‌های فرسوده گسترده در مناطق مرکزی و جنوبی که باید به این موارد توجه شود.
بازگشت به معماری گذشته
مهدی جمالی‌نژاد معاون عمرانی وزیرکشور نیز در این اجلاس گفت: برای بررسی حوزه شهرسازی و اینکه چرا در این حوزه به موفقیت دست پیدا نکرده‌ایم باید به گذشته برگردیم و موارد را مورد بررسی قرار بدهیم.اگر می‌بینیم معماری شیخ‌الاشراق و طوسی امروز هنوز بعد از سال‌ها پایدار است به دلیل این است که تنها از یک روح معنوی برخوردار بوده‌اند.باید مثل گذشته که معماری و شهرسازی ما را به عالم معنا وصل می‌کرد این موضوع مورد توجه قرار بگیرد و معماری جدیدمان متاسفانه تهی از این معنا و مفهوم هستند.
هدایت نقدینگی سرگردان به نوسازی بافت فرسوده
محسن هاشمی رییس شورای اسلامی شهر تهران نیز درخصوص هدایت نقدینگی سرگردان به نوسازی بافت فرسوده صحبت کرد و گفت: در سیاست‌گذاری‌ها طوری عمل کردیم که سرمایه مردم به جای بارگذاری در بافت‌های فرسوده به سمت ساخت و ساز باغ‌ها می‌رود. بافت فرسوده یکی از معضلات تهران و کلانشهرهاست اما در سیاست‌گذاری‌ها طوری عمل کردیم که سرمایه مردم به سمت بارگذاری در جاهایی برود که نمی‌خواهیم.حتی در یک سال اخیر رییس‌جمهوری نیز در موضوع نوسازی بافت فرسوده فعال شده و وزیر راه و برخی دیگر از مسوولان، مسوولیت‌هایی را در حوزه نوسازی بافت فرسوده به عهده گرفتند اما هنوز نتوانسته‌ایم در این زمینه موفقیتی کسب کنیم.
هاشمی در ادامه با اشاره به چالش‌های اصلی حوزه شهرسازی و معماری گفت: ضعف برنامه‌های توسعه شهری و نظارت بر آنها، فرسودگی شهری، تراکم بازار مسکن، شکل‌گیری اسکان غیررسمی، کیفیت نازل ساخت و سازها از جمله ضعف‌های حوزه شهرسازی و معماری است.هاشمی همچنین ضعف در اجرای ضوابط و مقررات‌ها و همچنین مشکلات سیما و منظر شهری را از دیگر چالش‌های حوزه شهرسازی عنوان کرد.
معاونت شهرسازی، قلک شهرداری نیست
هاشمی با بیان اینکه یکی از مشکلات کلانشهرها و مراکز استان‌ها این است که موضوع شهرسازی را به معماری تقلیل می‌دهیم، افزود: در حوزه معماری تنها بارگذاری‌ها مهم است، این بدان معناست که موضوع شهرسازی به بارگذاری تقلیل داده شده و اگر طرح جامع نیز نوشته شود در حد طرح تفصیلی است و به طرح تفصیلی نیز به عنوان درآمد نگاه می‌کنیم. این نوع نگاه به حوزه معماری و شهرسازی، معاونان معماری و شهرسازی شهرداری‌ها متهم می‌شوند که قلک شهرداری‌ها هستند. معاونت‌های شهرسازی باید تلاش کنند که این نوع نگاه را تغییر دهند.
هاشمی در ادامه اظهار داشت: مشکلاتی که در حوزه معماری و شهرسازی وجود دارد در حوزه پسماند و سایر حوزه‌ها نیز وجود دارد، حتی در تهران و کلانشهرها طرح جامع پسماند هم نداریم. اگر بخواهیم توسعه اصولی داشته باشیم، لازم است به پیوست‌های مختلف طرح جامع توجه شود.لازم است درون طرح‌های شهرسازی پیوست‌های مختلف مورد توجه قرار گیرد و طرح جامع بازبینی شود.
