برجام و تجربه اروپا از انتخابات ایران
امانوئل بن، مشاور ارشد دیپلماتیک رییس‌جمهوری فرانسه به تهران آمد تا با مقامهای ایران مذاکره کند؛ مذاکراتی که کاخ الیزه هدف اصلی آن را کاهش تنش‌ها میان ایران و امریکا اعلام کرده است. این سفر مدت کوتاهی پس از مکالمه تلفنی امانوئل مکرون با رییس‌جمهوری ایران صورت می‌گیرد و به همین خاطر نظر بسیاری از رسانه‌های جهان را به خود جلب کرده است.به عقیده عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک این احتمال را باید در نظر داشت که پیش‌قدم شدن مکرون می‌تواند خواسته امریکایی‌ها باشد چون ایران اکنون با صبر استراتژیکی که داشته و گام‌های منطقی که برداشته است دست برتر را پیدا کرده است.
چرا فرانسه در میان کشورهای عضو برجام وارد عمل شده است؟ آیا این کشور قدرت آن را دارد که طرف‌ها را به میز مذاکره بازگرداند؟
امکان جمع شدن طرف‌های مذاکره از سوی فرانسه امکان پذیر است، اما اگر منظور مذاکرات ایران و امریکا باشد که تهران با آن مخالف است و تا زمانی که ترامپ در قدرت است بعید به نظر می‌رسد. اما مذکرات بین کشورهای ۱+۵ احتمال بیشتری دارد، هر چند که ایران اعلام کرده که 1+5 دیگر وجود ندارد و مذکرات 1+4 را قبول دارد. اما سناریوی دیگری که احتمالش کم است هماهنگی‌های فرانسه برای حضور نماینده امریکا در این مذاکرات است و در این صورت موضع‌گیری ایران مبنی بر عدم گفت‌وگو با امریکا نیز نقض نخواهد شد. اما درباره جایگاه فرانسه در میان کشورهای اروپایی باید گفت که این کشور نسبت به انگلیس و آلمان از جایگاه سیاسی قوی‌تری برخوردار است. احتمال این قضیه هم وجود دارد که هماهنگی‌هایی بین ترامپ و مکرون صورت گرفته باشد؛ چرا که رییس‌جمهور امریکا به خواسته‌هایش علیه ایران مانند فروپاشی اقتصادی، ایجاد اغتشاشات و در نهایت تسلیم نرسیده است. از طرفی شاهد تحولات و تنش هایی در خلیج فارس بودیم که امریکا در مدیریت آن عاجز بود و جمهوری اسلامی ایران در این قضیه تا حدودی دست برتر را پیدا کرد. بنابراین مقامهای کاخ سفید از احتمال تشدید تنش ها نگران هستند چرا که انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا نیز در پیش است و آنها نگرانند که در این قضایا نتوانند کار مثبتی را انجام دهند. در نتیجه باید این احتمال را باید در نظر داشت که پیش قدم شدن مکرون می‌تواند خواسته امریکایی‌ها نیز باشد. حتی ترامپ در یکی از مصاحبه‌هایش از سفر مکرون به تهران نیز استقبال کرد.
دلیل اهمیت و حفظ برجام برای اروپا چیست؟
سفر این نماینده در راستای گفت‌وگوی تلفنی روحانی و مکرون صورت می‌گیرد و این نماینده دیپلماتیک عهده‌دار هماهنگی جلسات است، چرا که قرار است چند روز بعد نشستی برگزار شود. می‌توان خوشبین بود چرا که هم طرف ایران و هم اروپا به دنبال کاهش تنش‌ها هستند.
نکته مهم دیگری که از نظر من مهم است تجربه اروپا از انتخابات ایران است. در سال ۲۰۰۳ اروپایی‌ها اعلام کردند که امریکا و شخص بوش مانع توافق با ایران شدند؛ این اتفاقات در زمانی رخ داد که احمدی‌نژاد در انتخابات پیروز شده بود و نتیجه‌اش افزایش سانتریفیوژها بود که به ۲۰هزار عدد رسید. اروپایی‌ها در حال حاضر تصور می‌کنند که انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران نزدیک است و اگر برجام از بین برود هم مقصر شده‌اند و هم ممکن است در انتخابات شخصی پیروز شود که دوباره همان روند جدی غنی‌سازی گذشته را دنبال کند و متعاقب آن با افزایش تنش‌ها درگیری جدید به وجود‌آید. آنها به خوبی درک کرده‌اند در صورت از بین رفتن برجام تصویب توافق جدید کاری بس دشوار یا غیرممکن خواهد بود.
حمایت‌های سیاسی و مالی اروپا چگونه می‌تواند موثر واقع شود؟
زمانی می‌تواند موثر باشد که امریکایی‌ها دست از سیاست‌های قبلی خود بردارند. در این راستا ایران هم خواستار عملیاتی شدن اینستکس است. کشور ما هم به خوبی می‌داند که اروپایی‌ها تحت فشار هستند و تهران خواسته‌ای صد در صدی از ساز و کار مالی ندارد. تنها خواسته این است که بودجه اقتصادی کشور توسط فروش نفت تامین شود. آماری که مطرح است یک میلیون بشکه نفت است که از طرق اینستکس مبالغ آن دریافت شود تا این چرخه ادامه داشته باشد. البته روش‌های دیگر اعتباری نیز وجود دارد که اروپایی‌ها می‌توانند آن را تضمین کنند. بنابراین اگرچه حفظ برجام از لحاظ سیاسی و مالی می‌تواند تا حدودی مشکل باشد ولی امکان آن فراهم است و کار غیرممکنی نیست.
آیا امریکا آن طور که ایران خواسته برای حضور در مذاکرات با 1+4 تحریم‌ها را متوقف می‌کند؟
درباره تحریم که ترامپ از مواضعش کوتاه نخواهد آمد و اگر چنین شود یک خودکشی سیاسی برای او محسوب می‌شود. در زمان رقابت‌های انتخاباتی نیز وی به کرات از توافق هسته‌ای و رویکرد دولت اوباما در قبال ایران بسیار انتقاد می‌کرد و همچنان هم از آن ناراضی است. اما صحبت اصلی من روی اینستکس بوده که ممکن است در آینده نزدیک فضاهایی به وجود‌اید که از طریق آن ایران بتواند از منافع اقتصادی آن بهره مند شود. مواضع خصمانه و ضدبرجامی مقامهای امریکا سبب شده تا آنها نتوانند گام مثبتی را بردارند و اگر هم دست به چنین اقدامی بزنند در انتخابات برایشان گران تمام می‌شود، به این دلیل که رقبای انتخاباتی از این موضوع نهایت استفاده را خواهند برد.
