بازار چک ساماندهی شد

گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری |

تعداد چک‌های رمزدار در خرداد 98 نسبت به خرداد 97 از نظر تعداد 6.7 - درصد و از نظر مبلغ 27.7- درصد کاهش داشته است که این کاهش را می‌توان به دلیل اثرات رکود نسبی بخش‌های اقتصادی و کاهش معاملات قطعی در بازار، حذف چک‌های تضمینی بدون نام در بازار در اثر اقدامات بانک مرکزی در جمع‌آوری چک‌های تضمینی بدون نام، اثرات نرخ ارز و... ارزیابی کرد.

به گزارش «تعادل»، در خرداد 98، چک رمزدار از نظر مبلغ 64 درصد و از نظر تعداد 13 درصد در کل چک‌های وصول شده بانک‌ها سهم داشته است. این در حالی است که قبل از اقدامات بانک مرکزی و در شهریور 97، سهم رمزدار از نظر تعداد 11 و از نظر مبلغ 80 درصد بوده است و این موضوع نشان می‌دهد که اقدامات بانک مرکزی برای جمع‌آوری چک‌های تضمینی بدون نام و گردش آن در بازار و کنترل سرعت حرکت نقدینگی در بازار ارز و طلا، باعث کاهش تعداد و مبلغ چک‌های رمزدار شده است و چک‌های رمزدار و تضمینی قابل توجهی در 9 ماه اخیر از بازار جمع شده است.   از مهرماه سال 97 که بانک مرکزی با اقداماتی شامل جمع‌آوری چک‌های تضمینی بدون نام و در گردش بازار و کاهش سقف تراکنش‌ها، ‌عملا سرعت گردش پول و نقدینگی در بازار ارز و طلا را کاهش داد، در اکثر ماه‌های 8 ماه اخیر، رشد مبلغ و تعداد چک‌های رمزدار منفی بوده است و در ماه‌های آبان، آذر، بهمن، فروردین و خرداد، مبلغ چک رمزدار نسبت به ماه قبل از آن به ترتیب 16-، -1، 21-، 53- و 47- درصد رشد منفی داشته و تنها در ماه‌های دی، اسفند و اردیبهشت رشد مثبت داشته که متاثر از پایان سال میلادی، پایان سال خورشیدی و یک ماه بعد از تعطیلات نوروزی، این سه ماه با رشد مثبت همراه شده است اما در بقیه ماه‌ها متاثر از فضای کلان اقتصاد و کسب وکار و رکود نسبی، رشد مبلغ چک رمزدار منفی بوده است از نظر تعداد چک رمزدار نیز در ماه‌های آبان، آذر، فروردین و خرداد رشد منفی داشته است.  کارشناسان معتقدند که معمولا حدود 8 هزار میلیارد تومان چک تضمینی و رمزدار بدون نام در بازار در جریان بود که اکنون این رقم حذف شده و چک‌های تضمینی و رمزدار باید به نام خود شخص ذی نفع خریدار یا دریافت‌کننده صادر شود و امکان حواله کرد به نام دیگری را ندارد و لذا این موضوع احتمالا یکی از دلایل عمده کاهش چک‌های رمزدار بوده است. البته رقم کاهش چک رمزدار صادره در این یکسال 52 هزار میلیارد تومان بوده که از 189 هزار میلیارد تومان در خرداد 97 به 137 هزار میلیارد تومان در خرداد 97 رسیده و در نتیجه تحولات یکسال اخیر، رکود در معاملات و رکود بخش‌های اقتصادی، اثر تورم و نرخ ارز بر معاملات اقتصادی، کاهش تقاضای خرید کالا، گرانی کالاها و کاهش قدرت خرید مردم و مصرف‌کنندگان و... منفی شدن رشد سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی و... همگی می‌تواند از دلایل عمده کاهش حجم چک‌های رمزدار باشد.

   وصول ۹۲۹ هزار فقره چک رمزدار در کشور

براساس تازه‌ترین آمار بانک مرکزی، حدود ٩٢٩ هزار فقره چک رمزدار به ارزشی بالغ بر ١٣٧١ هزار میلیارد ریال در خردادماه ١٣٩٨، در کل ‌کشور وصول شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۲۲.۱ درصد و ۴۷.۸ درصد کاهش داشته است. در ماه مورد بررسی در استان تهران معادل ٢٩٩ هزار فقره چک رمزدار به ارزشی بالغ بر ٧٨٨ هزار میلیارد ریال وصول شد.در ماه مذکور ۴۸.۲ درصد از تعداد چک‌های رمزدار وصولی در سه استان تهران (۳۲.۲ درصد)، خراسان رضوی (۸.۱ درصد) و اصفهان (۷.۹ درصد) وصول شده است که بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند. همچنین ۶۸.۵ درصد از ارزش چک‌های فوق در استان‌های تهران (۵۷.۵ درصد)، اصفهان (۵.۷ درصد) و خراسان رضوی (۵.۳ درصد) وصول شده است.

    چک‌های وصولی بر حسب عادی و رمزدار

حدود ٦ میلیون و ۹۰۰ هزار فقره چک در خردادماه ١٣٩٨، در کل کشور وصول شد که از این تعداد بالغ بر ٥ میلیون و ۹۰۰ هزار فقره عادی و بالغ بر ۹۰۰ هزار فقره رمزدار بوده است. بر این اساس در کل کشور ۸۶.۴ درصد از کل تعداد چک‌های وصولی، عادی و ۱۳.۶ درصد رمزدار بوده است. در ماه مورد بررسی، در کل کشور حدود ٢١٢٠ هزار میلیارد ریال چک وصول شد که بالغ بر ٧٤٨ هزار میلیارد ریال چک عادی و بالغ بر ١٣٧١ هزار میلیارد ریال چک رمزدار است. به عبارتی در کل کشور ۳۵.۳ درصد از کل ارزش چک‌های وصولی، عادی و ۶۴.۷ درصد رمزدار بوده است.

این در حالی است که در شهریور 97، ‌درکل کشور بالغ بر 9.4 میلیون فقره چک وصول گردید که از این تعداد حدود 8.4 میلیون فقره عادی و حدود ١/١ میلیون فقره رمزدار بوده است. بر این اساس درکل کشـور 88.7 درصد از کل تعداد چک‌های وصولی، عادی و 11.3 درصد رمزدار بوده است بالغ بر ٣٨١٢ هزار میلیـارد ریـال چـک وصـول شد کـه حدود ٧٥٣ هزار میلیارد ریال چک عادی و حدود ٣٠٦٠ هزار میلیارد ریال چـک رمـزدار مـی‌باشـد. به عبارتی در کل کشـور 19.7 درصـد از کـل ارزش چک‌های وصـولی، عـادی و 80.3 درصـد رمـزدار بوده است.

   چک برگشتی

حدود ٦١٧ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٩٤ هزار میلیارد ریال در خردادماه ٩٨، در کل کشور برگشت داده شده که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد ۶.۱ درصد کاهش و از نظر مبلغ ۱.۲ درصد افزایش نشان می‌دهد.

براساس تازه‌ترین آمار بانک مرکزی، بالغ بر ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار فقـره چک به ارزشی حدود ٨٤٢ هزار میلیارد ریال در خردادماه ١٣٩٨، در کل کشور مبادله شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلـغ به ترتیب ۹.۲ درصد و ۱۵.۱ درصد کاهش نشان می‌دهد. در ماه مورد گزارش در استان تهران حدود دو میلیون و ۲۰۰ هزار فقـره چک بـه ارزشی بالغ بر ٤٤٠ هزار میلیارد ریال مبادله شد.چک‌های وصولی بر حسب عادی و رمزدار نشان می‌دهد که در خردادماه ١٣٩٨، درکل کشور حدود ٩/٦ میلیون فقره چک وصول گردید که از ایـن تعـداد بالغ بر ٩/٥ میلیون فقره عادی و بالغ بر ٩/٠ میلیون فقره رمزدار بوده است. بر این اساس درکل کشور ٤/٨٦ درصد از کل تعداد چک‌های وصولی، عادی و ٦/١٣ درصد رمزدار بوده است در ماه مورد بررسی، در کل کشور حدود ٢١٢٠ هـزار میلیـارد ریـال چـک وصـول گردیـد کـه بالغ بر ٧٤٨ هزار میلیارد ریال چک عادی و بالغ بر ١٣٧١ هزار میلیارد ریال چک رمزدار مـی‌باشـد. به عبارتی در کل کشور ٣/٣٥ درصـد از کـل ارزش چک‌های وصـولی، عـادی و ٧/٦٤ درصـد رمـزدار بوده استدر خردادماه ١٣٩٨، درکل کشور حدود ٩٢٩ هزار فقره چک رمزدار بـه ارزشـی بـالغ بـر١٣٧١ هزار میلیارد ریال وصول گردید که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ بـه ترتیـب ١/٢٢ درصـد و ٨/٤٧ درصد کاهش داشته است در ماه مورد بررسی در استان تهران معادل ٢٩٩ هزار فقره چـک رمـزدار بـه ارزشـی بـالغ بـر ٧٨٨ هزار میلیارد ریال وصول گردید. ٧ در ماه مذکور ٢/٤٨ درصد از تعداد چک‌های رمزدار وصولی در سه استان تهـران (٢/٣٢ درصـد)، خراسان رضوی (١/٨ درصد) و اصفهان (٩/٧ درصـد) وصـول گردیـده اسـت کـه بیشـترین سـهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند. همچنــین ٥/٦٨ درصــد از ارزش چک‌های فــوق در استان‌های تهــران (٥/٥٧ درصــد)، اصفهان (٧/٥ درصد) و خراسان رضوی (٣/٥ درصد) وصول گردیده است.

در خرداد ماه سال جاری ۵۰.۹ درصد از تعداد چک‌های مبادله‌ای کل کشور در سه استان تهران، اصفهان و خراسان رضـوی مبادله شده که به ترتیب با ۳۳.۱ درصد، ۹.۹ درصد و ۷.۹ درصد بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند. همچنین ۶۴.۲ درصد از ارزش چک‌های فوق در سه استان تهران (۵۲.۳ درصد)، خراسان رضوی (۶ درصد) و اصفهان (۵.۹ درصد) مبادله شده که بیشترین سـهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند.

   چک‌های وصولی

بالغ بر ۵ میلیون و ۹۰۰ هزار فقـره چک به ارزشی بالغ بـر ٧٤٨ هزار میلیارد ریال در خردادماه ١٣٩٨، در کل کشـور وصول شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۹.۵ درصد و ۱۶.۷ درصد کاهش نشان می‌دهد. در ماه مورد بررسی، در کل کشور ۹۰.۶ درصد از کل تعداد چک‌های مبادله‌ای و ۸۸.۹ درصد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌ای وصول شد. در خردادماه ١٣٩٨، در استان تهران حدود دو میلیون فقره چک به ارزشی حدود ٣٩٥ هزار میلیارد ریال وصول شد.

در ماه مورد بررسی در استان تهران از نظر تعداد ۹۱.۴ درصد و از نظـر ارزش ۸۹.۸ درصد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌ای وصول شده است. در ماه مذکور در بین سایر استان‌های کشور بیشترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله‌ای در استان، به ترتیب به استان‌های گـیلان (۹۲.۹ درصد)، البرز (۹۲.۲ درصد) و یزد (۹۱.۷ درصد) اختصاص یافته و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد (۸۴.۵ درصد)، کرمان (۸۶ درصد) و چهارمحال و بختیاری (۸۶.۷ درصد) پایین‌ترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.در ماه مورد بررسی، در بین سایر استان‌های کشور بیشترین نسبت ارزش چک‌های وصولی به کل ارزش چک‌های مبادله‌ای در استان به ترتیب به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد (۹۳.۶ درصد)، ایلام (۹۲.۲ درصد) و گیلان (۹۱.۵ درصد) اختصاص یافته و استان‌های کردستان (۸۳.۵ درصد)، هرمزگان (۸۴.۴ درصد) و کرمان (۸۴.۶ درصد) کمترین نسبت ارزش چک‌های وصولی به کل ارزش چک‌های مبادله‌شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.

   چک‌های برگشتی

حدود ٦١٧ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٩٤ هزار میلیارد ریال در خردادماه ١٣٩٨، در کل کشور برگشت داده شده که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد ۶.۱ درصد کاهش و از نظر مبلغ ۱.۲ درصد افزایش نشان می‌دهد. در ماه مورد گزارش، در استان تهران بالغ بر ١٨٦ هزار فقره چک به ارزشی بالغ بر ٤٥ هزار میلیارد ریال برگشت داده شد. در ماه مورد بررسی، در کل کشور ۹.۴ درصد از کل تعداد چک‌های مبادله‌ای و ۱۱.۱ درصد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌ای برگشت داده شده است. در ماه مورد بررسی، در استان تهران ۸.۶ درصد از کل تعداد چک‌های مبادله‌ای و ۱۰.۲ درصد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌ای برگشت داده شده است.

در ماه مذکور در بین سایر استان‌های کشور بیشترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی به کل ارزش چک‌های مبادله‌شده در استان بـه ترتیب به استان‌های کردستان (۱۶.۵ درصد)، هرمزگان (۱۵.۶ درصد) و کرمان (۱۵.۴ درصد) اختصاص یافته و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد (۶.۴ درصد)، ایلام (۷.۸ درصد) و گیلان (۸.۵ درصد) کمترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی به کل ارزش چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.در خردادماه ١٣٩٨، در کل کشور حدود ٥٩٣ هزار فقـره چـک بـه ارزشـی بـالغ بـر ٨٨ هـزار میلیارد ریال به دلایل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. در واقع درکل کشور از نظـر تعداد ١/٩٦ درصد و از نظر ارزش ٤/٩٤ درصد از کل چک‌های برگشتی به دلایل کسـری یـا فقـدان موجودی بوده است. در مـاه مـورد بررسـی، در اسـتان تهـران حـدود ١٧٦ هـزار فقـره چـک بـه ارزشـی حـدود ٤٢ هزار میلیارد ریال به دلایل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. در واقع در استان تهران از نظر تعداد ٣/٩٤ درصد و از نظر ارزش ١/٩٣ درصد از کـل چک‌های برگشـتی بـه دلایـل کسری یا فقدان موجودی بوده است.)

   چک‌های برگشتی به تفکیک علل

حدود ٥٩٣ هزار فقره چک به ارزشی بالغ بر ٨٨ هزار میلیارد ریال در خردادماه ١٣٩٨، در کل کشور به دلایل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. در واقع در کل کشور از نظر تعداد ۹۶.۱ درصد و از نظر ارزش ۹۴.۴ درصد از کل چک‌های برگشتی به دلایل کسری یا فقدان موجودی بوده است.

در ماه مورد بررسی، در استان تهران حدود ١٧٦ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٤٢ هزار میلیارد ریال به دلایل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. در واقع در استان تهران از نظر تعداد ۹۴.۳ درصد و از نظر ارزش ۹۳.۱ درصد از کـل چک‌های برگشتی به دلایل کسری یا فقدان موجودی بوده است.

در خردادماه ١٣٩٨، در کل کشور حدود ٦١٧ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٩٤ هزار میلیـارد ریال برگشت داده شده است که نسبت بـه مـاه قبـل از نظـر تعـداد ١/٦ درصـد کـاهش و از نظـر مبلـغ ٢/١ درصد افزایش نشان می‌دهد. در ماه مورد گـزارش، در اسـتان تهـران بـالغ بـر ١٨٦ هـزار فقـره چـک بـه ارزشـی بـالغ بـر ٤٥ هزار میلیارد ریال برگشت داده شد .در ماه مورد بررسی، در کل کشور ٤/٩ درصد از کل تعداد چک‌های مبادله‌ای و ١/١١ درصـد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌ای برگشت داده شده است. در ماه مورد بررسی، در استان تهران ٦/٨ درصد از کل تعداد چک‌های مبادله‌ای و ٢/١٠ درصد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌ای برگشت داده شده است.

در خـردادمـاه ١٣٩٨، در کـل کشـور بـالغ بـر ٥/٦ میلیـون فقـره چـک بـه ارزشـی حـدود ٨٤٢ هزار میلیارد ریال مبادله گردیـد کـه نسـبت بـه مـاه قبـل از نظـر تعـداد و مبلـغ بـه ترتیـب ٢/٩ درصد و ١/١٥ درصد کاهش نشان می‌دهد. در ماه مورد گـزارش در اسـتان تهـران حـدود ٢/٢ میلیـون فقـره چـک بـه ارزشـی بـالغ بـر ٤٤٠ هزار میلیارد ریال مبادله گردید . در خردادماه ١٣٩٨، ٩/٥٠ درصد از تعداد چک‌های مبادله‌ای کل کشور در سه اسـتان تهـران، اصـفهان و خراسـان رضـوی مبادلـه گردیـده اسـت کـه بـه ترتیـب بـا ١/٣٣ درصـد، ٩/٩ درصـد و ٩/٧ درصد بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند. همچنــین ٢/٦٤ درصــد از ارزش چک‌های فــوق در ســه اســتان تهــران (٣/٥٢ درصــد)، خراسان رضوی (٠/٦ درصد) و اصفهان (٩/٥ درصد) مبادله گردیده اسـت کـه بیشـترین سـهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند -چک‌های وصولی نیز نشان می‌دهد که در خـردادمـاه ١٣٩٨، درکـل کشـور بـالغ بـر ٩/٥ میلیـون فقـره چـک بـه ارزشـی بـالغ بـر ٧٤٨ هزار میلیارد ریال وصول گردید که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیـب ٥/٩ درصـد و ٧/١٦ درصد کاهش نشان می‌دهد در ماه مورد بررسی، درکل کشور ٦/٩٠ درصد از کل تعداد چک‌های مبادله‌ای و ٩/٨٨ درصـد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌ای وصول گردید در خـردادمـاه ١٣٩٨، در اسـتان تهـران حـدود

٠/٢ میلیـون فقـره چـک بـه ارزشـی حـدود

٣٩٥ هزار میلیارد ریال وصول گردید.