اهتمام وزارت صمت برای تنظیم بازار
محسن شمشیری |
دبیر گروه بانک و بیمه|
بررسی عملکرد وزارت صنعت، معدن و تجارت در یک سال اخیر، نشان‌دهنده این واقعیت است که وزیر صمت و مدیران و همکاران او، نه تنها برنامه حمایت از رونق تولید و کاهش مشکلات تولیدکنندگان را در دستور کار قرار داده و در کاهش انتقادهای مشتریان صنایعی مانند خودروسازی موثر بوده‌اند، بلکه در برنامه تنظیم بازار نیز با استفاده از تجربه گذشته بهتر عمل کرده و حتی بهره‌برداری از برخی طرح‌های صنعتی و عمرانی را در دستور کار قرار داده‌اند.
وزارت صنعت و معدن و تجارت در همراهی و همکاری با سایر دستگاه‌های اجرایی کشور نظیر بانک مرکزی، گمرک، وزارت اقتصاد ودارایی، ضمن پذیرش واقعیت‌های موجود اقتصاد مانند التهاب بازار ارز، رشد قیمت‌ها و هزینه‌های تولید، از روش‌ها و منطق اقتصادی در جهت کاهش مشکلات بهره برده و اولویت را به تامین کالاهای اساسی و مایحتاج مردم داده‌اند. به عبارت دیگر، به جای تکرار تجربه گذشته و کتک زدن تورم و قیمت‌ها، بگیر و ببند فعالان اقتصادی و ایجاد محدودیت در بازارها، تلاش کرده‌اند که با پذیرش واقعیت‌های رشد هزینه تولید و قیمت‌ها و تورم و... عملا به جای دستکاری قیمت‌ها، روند حمایت از تولید، تامین مایحتاج و کالای اساسی با ارز 4200 تومانی، سرعت دادن به ثبت سفارش، ترخیص کالا از گمرکات و پر کردن بازارها و فروشگاه‌ها از کالاها را در دستور کار قرار دهند.
این موضوع باعث شده که امروز اگرچه قیمت‌های بالا در بازار و فروشگاه‌ها احساس می‌شود و قدرت خرید مردم در مقایسه با گذشته کاهش یافته، اما نگاهی به بازارها و فروشگاه‌ها، حکایت از فراوانی کالا و نعمت است و حداقل بازار از کمبود کالا رنج نمی‌برد و سیاست‌های تنظیم بازار اصولی بازار، باعث شده که تولید‌کننده و صنعتگر تشویق به ادامه تولید شود و کار ترخیص کالا و واردات مواد اولیه به سرعت انجام شده و کالا وارد کارخانه‌ها و بازار و فروشگاه‌ها شود و در نتیجه هم صادرات افزایش یافته و از فرصت نرخ ارز بالا استفاده کرده و هم بازار داخلی مملو از کالاهای مختلف است.
براین اساس، توجه به اصل احترام به نهاد قیمت در تنظیم و تعادل بازار، موجب شده که کمبود کالا احساس نشود و به تدریج با ایجاد ثبات در بازار ارز و هماهنگی و همکاری وزارت صمت با بانک مرکزی و گمرک و وزارت اقتصاد و دارایی، به تدریج فضای با ثبات‌تری در فضای کلان اقتصاد ایجاد شده و درنتیجه قیمت بخش عمده‌ای از کالاها در ماه‌های اخیر کاهش یافته و نرخ تورم را نیز کاهش داده است
از سوی دیگر، مدیران این وزارتخانه نه تنها در شرایط سخت کنونی، به فکر برنامه تنظیم بازار، تعادل در عرضه و تقاضا و کاهش مشکلات تولیدکنندگان، فروشندگان و صادرکنندگان بوده‌اند، بلکه در تکمیل و راه‌اندازی و بهره‌برداری از طرح‌های عمرانی و تکمیل نیازهای عمرانی و تولیدی و صنعتی کشور گام‌های بلندی برداشته‌اند و در راه‌اندازی و بهره‌برداری از طرح‌های آلومینیوم، طرح‌های معدنی و صنعتی مختلف در یک سال اخیر، نشان‌دهنده این واقعیت است که مشکلات تحریمی باعث نشده که وزارت صمت برنامه‌های توسعه‌ای و عمرانی را رها کند و تنها به فکر تامین مایحتاج عمومی و کالاهای اساسی و موجوی انبارها باشد، بلکه به مسائل زیرساخت‌های صنعتی و تولیدی و تامین کالاهای استرات‍ژیک، طرح‌های معدنی و صنایع معدنی و فلزی نیز توجه داشته است و نتیجه آن سودآوری و افزایش فروش و صادرات تعداد قابل توجهی از شرکت‌ها بوده است.
پر بودن بازارها و فروشگاه‌ها از کالاهای مختلف در این شرایط، ثابت می‌کند که وزارت صمت برنامه تنظیم بازار، افزایش عرضه کالا، کمک به تولیدکنندگان، افزایش صادرات و واردات به موقع کالا، مواد اولیه، ماشین آلات و... را به خوبی انجام داده است. گمرکات به سرعت در حال ترخیص کالاها و مواد اولیه هستند و همکاری وزارت صنعت، سازمان تجارت و برنامه‌های ثبت سفارش، تخصیص ارز، ترخیص از گمرک و رسیدن به بازار مصرف و تولید به سرعت انجام شده و باعث رشد تولید در داخل و افزایش صادرات وارزآوری برای کشور شده است.
وزارت صمت تحت تاثیر انتقادها از رشد قیمت‌ها، به کارهای غیر اصولی یعنی کنترل شدید قیمت‌ها و قیمت‌گذاری غیرمنطقی و بگیر و ببند اقدام نکرد و برعکس اجازه داد تا عوامل تولید به خوبی در بازار فعالانه حرکت کند و در عین حال تلاش کرد که نیاز ارزی کالاهای اساسی را تامین کند تا مردم تحت فشار قرار نگیرند و به تدریج با کاهش التهاب‌های عرضه و تقاضا و نرخ ارز و... نه تنها بخشی از رشد قیمت‌ها کاهش یافت بلکه عرضه کالاها و فراوانی کالاها موجب شد که مردم از وجود نعمت و کالاهای فراوان رضایت داشته باشند و عرضه‌کننده و فروشنده نیز از قیمت‌ها بکاهند. نتیجه آن شد که قیمت‌ها حدود 10 تا 50 درصد در کالاهای مختلف در یکسال اخیر نسبت به قبل کاهش یافته است و البته چه بسا هنوز در برخی کالاها مشکلاتی وجود دارد که باید برای آنها نیز راهکارهایی ارایه شود.
از سوی دیگر، بخش معدن کشور در طول یک سال اخیر علاوه بر کشف و یافتن منابع قابل توجهی از معادن و فرصت‌های معدنی کشور، در استخراج معادن و بهره‌برداری و کمک به رشد صادرات معدنی و تولید محصولات معدنی کشور و بهبود قیمت‌ها و همچنین تامین نیازهای صنعتی کشور نقش عمده‌ای داشته است. میزان سودخالص، درآمد و فروش شرکت‌های معدنی نیز افزایش یافته و از فرصت رشد نرخ ارز و صادرات بهره مند شده است و عملا تحریم در بسیاری از موارد تبدیل به فرصت رشد فرصت‌ها و افزایش درآمد شده است.
در بخش صنعتی کشور نیز علاوه بر تکمیل و راه‌اندازی و بهره‌برداری طرح‌های جدید و طرح‌های قدیمی، فازهای تکمیلی بسیاری از کارخانه‌ها به بهره‌برداری رسیده و فرصتی برای رشد تولید فراهم کرده است. شرکت‌هایی که از فرصت صادرات بیشتر با نرخ ارز بالاتر بهره برده‌اند یا در داخل فروش موثری داشته‌اند عملا با چند برابر شدن سود و فروش و درآمد و اشتغال همراه شده‌اند که می‌تواند نشان‌دهنده اهمیت استفاده از مزیت‌های نسبی و اتکا به ساخت داخل در تامین نیازهای کشور باشد.
هرچند که رشد هزینه تمام شده و قیمت مواد اولیه و افزایش رقم مورد نیاز سرمایه‌گذاری، محدودیت‌هایی در مسیر سرمایه‌گذاری‌ها ایجاد کرده است اما در مورد بخش‌هایی از صنعت کشور که از ارزش افزوده، مزیت نسبی و فرصت‌های متکی به انرژی، معادن و نیروی کار ایرانی برخوردار است، عملا محدودیت‌ها تبدیل به فرصت شده و نه تنها رقم تولید داخلی و صادرات را بالا برده بلکه رقم درآمدو فروش و سودآوری نیز افزایش یافته است. نتایج ترازنامه و سود و زیان بسیاری از شرکت‌ها و فعالیت‌های صنعتی کشور نشان می‌دهد که صنایع کشور از این فرصت تاریخی به خوبی بهره برده است. وزیر صنعت در ماه‌های اخیر در مسیر راه‌اندازی و بهره‌برداری صنعتی و همچنین تنظیم بازار، رسیدگی به مشکلات خودروسازان و مشتریان خودرو، برنامه‌های گسترده و موثری را اجرا کرده است چنانچه قیمت خودروهای تولیدی داخل کاهش و گاهی قیمت بازار از کارخانه در برخی محصولات کمتر است.
اقتصاد ایران با شرایط پیچیده و دشواری مواجه است. بخشی از این وضع، ناشی از سوء مدیریت‌ها در گذشته و حال و بخشی ناشی از وضعیت سیاسی و ساختار اقتصادی کشور است. از سوی دیگر همه عوامل و عناصر تأثیرگذار اقتصاد ایران در اختیار وزارت صمت نیست؛ اما این وزارت در همین مدت، بسیاری از مشکلات موجود در بازار را کاهش داده و میزان اعتراضات مشتریان و تجمع‌ها کاهش قابل توجهی داشته و برنامه خودروسازان و بسیاری از کارخانه‌ها به مسیر مناسبی هدایت شده است
وزیر صمت با ویژگی‌های فردی، منظم، منضبط، منسجم و هدفمند است. انضباط و انسجام صنعتی و تجاری می‌تواند پاره‌ای از چالش‌ها را از میان بردارد. علاوه بر این او و تیم همراهش در شرایط بسیار بدی وزارت صمت را تحویل گرفته ولی با کار کارشناسی و آشنایی با چالش‌ها بر دشواری‌ها و پیچیدگی‌ها برتری یابند. سال‌ها حضور در سازمان‌های صنعتی و اجرایی کشور در ادوار متفاوت و در مناصب تاثیرگذار می‌تواند پشتوانه موثری برای کارآیی و کارآمدی یک تیم مدیریتی باشد.
