تغییر پارادایم اشتغال، انگیزه حمایت از استارت‌آپ‌های انرژی
گروه انرژی| نادی صبوری |
«ما تا چند سال پیش تمام تصورمان این بود که اشتغال یعنی کارمند دولت شدن، یعنی کارمند یک اداره شدن در حالی که اینها دارند به ما می‌گویند و پرچم‌دار این هستند که می‌شود اشتغال داشت، می‌شود کار کرد، تولید کرد و موثر بود بدون اینکه کارمند دولت باشیم» این جملات بخشی از صحبت‌های دیروز صبح بیژن زنگنه وزیر نفت ایران در حاشیه افتتاح سیزدهمین نمایشگاه ایران پلاست است و اشاره‌ا‌ش به شرکت‌های استارت‌آپی که وزیر نشان داده است وزارت نفت قصد حمایت تمام و کمال از آنها را دارد. نخستین‌بار اردیبهشت ماه امسال بود که زنگنه در افتتاحیه نمایشگاه نفت از برنامه‌های این وزارتخانه برای حمایت از شرکت‌های استارت‌آپی حوزه انرژی صحبت کرده بود و دیروز در حالی جزییاتی بیشتر درباره برنامه‌های حمایتی و انگیزه آن مطرح کرد که قبل از او بهزاد محمدی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به اینکه در نمایشگاه ایران پلاست امسال 3 شتاب‌دهنده، 15 شرکت استارت‌آپی و 36شرکت دانش‌بنیان شرکت کرده‌اند از این صحبت کرده بود که حوزه پتروشیمی به خاطر اینکه ارتباط زیادی با تکنولوژی دارد یکی از جدی‌ترین پتانسیل‌ها را در حوزه‌های استارت‌آپی دارد. وزیر نفت در بخش دیگری از صحبت‌های خود در این خصوص عنوان کرد که تغییر پارادایم در مورد معنای اشتغال آن چیز مهمی است که حمایت از فعالیت استارت‌آپی را لازم کرده است، تغییری که وزیر نتیجه‌اش را این می‌داند که تولید و زندگی مردم از طریق کار در شاخه‌های مولد بگذرد نه کارمند دولت و حقوق بگیر شدن که خیلی اوقات ممکن است آثار زیادی هم برای توسعه کشور نداشته باشد.
دیروز صبح یکشنبه 31 شهریور همزمان با اینکه بسیاری از کودکان روپوش به تن عازم نخستین روزهای مدرسه شده بودند، فعالان حوزه پلاستیک ایران در سالن نمایشگاه‌های بین‌المللی گرد آمدند تا به‌طور کلی از جهش سوم پتروشیمی ایران و اثراتش بر صنایع تکمیلی و پایین‌دستش صحبت کنند. جهشی که وقتی تمام شود کودکانی که دیروز برای اولین‌بار به مدرسه رفتند کلاس ششم خواهند بود.
برنامه افتتاح نمایشگاه ایران‌پلاست با صحبت‌های بهزاد محمدی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی آغاز شد. بهزادی صحبت‌هایش را به تشریح سیاست‌های کلانی که در سال‌های پیش رو بر حوزه پتروشیمی حکمفرما خواهند بود اختصاص داد و در همان ابتدای صحبت‌هایش این مساله را مطرح کرد که استارت‌آپی‌های حوزه پتروشیمی به حمایت‌هایی با ضرباهنگ بالاتر نسبت به دیگر حوزه‌ها نیازمند هستند.
اما در ترسیم ریلی که قطار پتروشیمی ایران در سال‌های آینده باید در آن حرکت کند، بهزادی از آمار و ارقام کمک گرفت، او خبر داد که در سال 1400 میزان خوراک دریافتی واحدهای پتروشیمی به 65 میلیون تن در سال معادل 1 میلیون و 400 هزار بشکه در روز خواهد رسید، این ارقام در سال 1404 باز هم رشد کرده و به ترتیب به 74 میلیون تن در سال معادل 1 میلیون و 700 هزار بشکه در روز خواهند رسید. این عدد و رقم‌ها از نظر بهزادی «نماد عبور از خام‌فروشی» به حساب می‌آیند. او در ادامه به سیاست‌های مجموعه نفت برای واحدهای مصرف‌کننده خوراک مایع که اقتصاد ضعیف‌تری نسبت به خوراک گازی‌ها دارند پرداخت و خبر داد که برای بهبود اقتصاد این طرح‌ها قرار است خوراک ترکیبی در اختیار آنها قرار بگیرد.
طبق آمارهایی که از سوی معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی مطرح شد تا به امروز در کل صنعت پتروشیمی ایران 53 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شده و این سرمایه‌گذاری به ترتیب طی سال‌های 1400 و 1404 به 70 میلیارد دلار و 93 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت. این سرمایه‌گذاری‌ها قرار است تعداد واحدهای پتروشیمی ایران را تا 1400 به 83 واحد و تا 1404 به 109 واحد برسانند.
بیشترین سرمایه‌گذاری‌ای که تاکنون در یک سال در صنعت پتروشیمی ایران انجام شده به سال 1383 بازمی‌گردد که 4.5 میلیارد دلار در این سال در این صنعت سرمایه‌گذاری شد.
مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی که در حاشیه افتتاح نمایشگاه ایران‌پلاست صحبت می‌کرد از اهمیت صنایع پایین‌دستی در ایجاد اشتغال در حوزه پتروشیمی صحبت کرد و گفت که اکنون 4.9 میلیون تن خوراک به صنایع پایین دستی در 15 هزار بنگاه فعال داده می‌شود که 880 هزار اشتغال ایجاد کرده است و به ازای هر یک میلیون تن 170 هزار نفر اشتغال ایجاد شده است و این به معنی اشتغال بسیارجذاب در پایین دستی صنعت پتروشیمی است.
محمدی همچنین در صحبت‌هایش خبر داد که نشست وزرای نفت کشورهای عضو اکو چهارشنبه در حاشیه نمایشگاه برگزار می‌شود.
دولت خاتمی آغاز برنامه‌های توسعه‌ای پتروشیمی
بعد از پایان صحبت‌های مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، بیژن زنگنه پشت تریبون قرار گرفت. زنگنه که صبح دیروز پیش از افتتاح ایران‌پلاست از دو کارخانه حوزه نوآوری مرتبط با انرژی دیدار کرده بود بخش مهمی از صحبت‌هایش را به تشریح انگیزه‌های حمایتی از این حوزه اختصاص داد اما قبل از آن تاریخچه کوتاهی از روندی که پتروشیمی طی کرده تا به نقطه فعلی برسد را نیز شرح داد. زنگنه نیز مانند بهزادی از آمار و ارقام برای بیان آنچه طی دهه‌های گذشته رخ داده صحبت کرد و گفت: «در آغاز دولت اول آقای خاتمی ارزش فروش محصولات پتروشیمی ما یک میلیارد دلار بود، با سیاست‌هایی که آن زمان دنبال شد و فضای تعامل بین‌المللی که ایجاد شد، بخشی از واحدهای پتروشیمی تا سال 84 به ثمر رسیدند و بخش دیگری هم در سال‌های بعد وارد مدار شدند تا ارزش فروش به رقم بالای 15 الی 16 میلیارد دلار برسد.» زنگنه دوران فعلی را دوران تیک آف صنعت پتروشیمی برای جهش توصیف کرد که پیش‌بینی می‌شود در سال‌های 1404 تا 1405 به زمین بنشیند.
وزیر نفت درباره اهداف این جهش چنین عنوان کرد: « در این جهش ایجاد تنوع خوراک، محصولات، تولید پروپیلن و متنوع‌سازی زنجیره پایین‌دست بسیار مورد تأکید وزارت نفت است و مناسب‌ترین خوراک استفاده از گاز طبیعی است.» زنگنه ابراز امیدواری کرد که طرح‌های GTP یا تبدیل گاز به پروپیلن مورد اقبال قرار گیرد.
اما طرح‌هایی که قرار است طی سال‌های پیش رو در پتروشیمی ایران ساخته شوند و تا 1404 تعداد واحدها را به 109 واحد برسانند در چه مناطقی از ایران خواهند بود؟ زنگنه در این خصوص عنوان کرد: «با توجه به محدودیت منابع آب، حاشیه دریای خزر به عنوان نقطه برای احداث چند واحد در نظر گرفته شده است، در دیگر نقاط کشور نیز اگر وضع چشم‌انداز منابع آب مناسب باشد مشروط به اینکه واحدها در کنار خود زنجیره محصولات داشته باشند مجوز احداث داده خواهد شد.» وزیر نفت هدف از تمام این طرح‌ها را رساندن ظرفیت تولید پتروشیمی به 130 میلیون تن در سال 1404 عنوان کرد که ارزش فروش محصولات در آن حالت به 37میلیارد دلار خواهد رسید.
زنگنه در بخش دیگری از صحبت‌هایش بر اهمیت واحدهای پتروشیمی در بازگشت ارز به چرخه اقتصاد ایران تاکید کرده و عنوان کرد: « پتروشیمی در خط مقدم جنگ اقتصادی قرار دارد، من نمی‌توانم زیاد این مساله را باز کنم اما پتروشیمی بالاترین نقش را در بازگرداندن ارز به چرخه اقتصاد کشور بین واحدهای مختلف اقتصادی کشور داشته و ارز حاصل از صادرات پتروشیمی بالاترین بازگشت را داشته است.» وزیر نفت به این مساله اشاره کرد که این واحدها در عین بازگرداندن ارز طرح‌های نیمه‌تمام خودشان را نیز دنبال می‌کنند.
وزیر در صحبت‌هایی که می‌شد نوعی پاسخ به صحبت‌هایی که در رسانه‌های تندرو درباره عدم توجه وزارت نفت به خام‌فروشی مطرح می‌شود دانست عنوان کرد: «واحدهای پتروشیمی در حال حاضر معادل 5 میلیارد دلار به واحدهای پایین‌دست این صنعت خوراک تحویل می‌دهند. عامل محدودکننده نیز نه از سمت عرضه بلکه از سمت تقاضا است که آن نیز ناشی از وضعیت پارامترهای اقتصاد کلان کشور است، وقتی مثلا بازار مسکن تحرک داشته باشد پایین‌دست پتروشیمی نیز به تحرک وادار می‌شود.»
آنچه نفت برای استارت‌آپی‌ها انجام خواهد داد
بخش نهایی صحبت‌های وزیر نفت نخستین اظهارات او در چند ماه اخیر درباره شکل و ساختار و اساسا چرایی ورود این وزارتخانه به حوزه حمایت از استارت‌آپ‌هاست. وزیر نفت از وجود یک «برنامه مفصل» برای استارت‌آپ‌ها که امسال وزارت نفت آغازگر آن خواهد بود صحبت کرده و درباره چارچوب و محتویات چنین برنامه‌ای گفت: « این برنامه فقط در استقرار فیزیکی یک سری واحدها در یک مکان خاص خلاصه نمی‌شود بلکه روابطی که بین اجزای این مجموعه زنجیره تولید خلاقانه و نوآورانه است مهم است و ما باید حمایت کنیم و دوستان و مدیران ما حمایت کنند، ما در هفته اکنون چندین ساعت وقت برای این می‌گذاریم برای اینکه به خصوص در این شرایط هم می‌توانند اشتغال ایجاد کنند.»
وزیر نفت در ادامه اهمیت کلیدی این حوزه را تشریح و عنوان کرد: «ما تا چند سال پیش تمام تصورمان این بود که اشتغال یعنی کارمند دولت شدن، یعنی کارمند یک اداره شدن در حالی که اینها دارند به ما می‌گویند و پرچم‌دار این هستند که می‌شود اشتغال داشت، می‌شود کار کرد، تولید کرد و موثر بود بدون اینکه کارمند دولت باشیم وزیر نفت ادامه داد: «این تغییر پارادایم برایمان بسیار مهم است باید قدر بدانیم و حمایت کنیم تا تولید و زندگی مردم از طریق کار در شاخه‌های مولد بگذرد نه کارمند دولت شدن و حقوق گرفتن که خیلی وقت‌ها ممکن است آثار زیادی هم برای توسعه کشور در بر نداشته باشد. زنگنه در مورد حوزه‌هایی از پتروشیمی که پتانسیل فعالیت استارت‌آپی در آن وجود دارد نیز عنوان کرد: «ما در بخش پتروشیمی هم می‌توانیم از استارت‌آپ‌ها استفاده کنیم و کمک بگیریم به ویژه در صنایع پایین‌دستی و بهبود تولید و فرآیند صنایع بالادستی و بازرگانی و شاخه‌های مختلف این امکان وجود دارد»
در حاشیه افتتاحیه
زنگنه بعد از پایان صحبت‌هایش در افتتاحیه به جمع خبرنگاران آمد تا پاسخگوی پرسش‌های افکار عمومی باشد. وزیر نفت در پاسخ به این پرسش «تعادل» که بعضی این نگرانی را مطرح می‌کنند که آیا ساز و کار حمایتی از استارت‌آپی‌ها به نحوی هست که حیات و ممات این شرکت‌ها به این حمایت وابسته نشود، عنوان کرد: «تاکنون در دنیا تجارت زیادی در این زمینه اتفاق افتاده که این تجارت توسط معاونت علمی فناوری ریاست‌جمهوری دنبال شده است که ما از آنها استفاده می‌کنیم و تکروانه کار نمی‌کنیم. این حرف درست است و نباید اینها به کمک مالی معتاد شود در دنیا روال این است که فقط برای دوره جنینی استفاده می‌شود.» او اطمینان داد که این حمایت‌ها طبق روش و رویه خاصی دنبال می‌شوند.
زنگنه در پاسخ به پرسش دیگر «تعادل» که آیا در جلسه شورای هماهنگی اقتصادی بحثی از برداشت از منابع صندوق توسعه برای فاز 11 مطرح شده نیز گفت: «برای برداشت این پروژه مجوز شورای اقتصاد کفایت می‌کند و این نیاز نبوده، در جلسه دیروز هم مساله فاز 11 مطرح نشده است.»
وزیر در مورد اینکه آیا سیگنال جدید از سوی شرکت سی ان پی سی چین برای این پروژه دیده شده است نیز به «تعادل» پاسخ داد: « همین هفته گذشته هیاتی از این شرکت به ایران آمدند و مذاکراتی طولانی با این شرکت شده است اما نتیجه آن را نمی‌دانم.»
زنگنه همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا طی روزهای اخیر تاسیسات نفتی ایران با وضعیتی بحرانی روبه‌رو شده بودند، عنوان کرد: «چنین وضعیتی پیش نیامده است و شایعات را تکذیب می‌کنم.»
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش در این خصوص چنین توضیح داد: « این حرف‌ها را عنوان می‌کنند (حمله سایبری به پالایشگاه‌ها)؛ اگر هم باشد، ما آماده هستیم و سیستم‌های کشور آنقدر هوشیار هستند که جلوی این حمله‌ها را بگیرند، در برخی نقاط نیز ما اقدام‌هایی را برای جلوگیری از این حملات انجام داده‌ایم.»
