لزوم اجماع درباره پارامتر‌های ابتکار صلح هرمز
گروه ایران|
ابتکار صلح هرمز راهکاری بود که دولت دوازدهم در جریان سفر سال جاری رییس‌جمهوری از آن رونمایی کرد. راهبردی که تلاش می‌کرد تا با استفاده از ظرفیت‌های درونی کشورهای منطقه سازوکار اجرای سازمان‌یافته‌ای در این منطقه حساس بین‌المللی طراحی و عملیاتی کند. کمتر از یک ماه بعد از اعلام این راهبرد محمد جواد ظریف خطاب به فعالان دیپلماسی منطقه‌ای و بین‌المللی گفت: از همکارانم دعوت می‌کنم که در ایجاد طرح صلح، امنیت، ثبات و سعادت به ما بپیوندند.
به گزارش مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه، ظریف با انتشار یادداشتی در نشریه فایننشال تایمز چاپ لندن نوشت: از همکارانم در میان مدیران و رهبران کشورهای منطقه و همین‌طور از مجامع دانشگاهی و دیپلماتیک دعوت می‌کنم که به ما در ایجاد این طرح صلح، امنیت، ثبات و سعادت (صلح هرمز) بپیوندند، منطقه ما در یک مقطع مهم قراردارد. امروز شاهد تشدید تنش‌ها و ناامنی‌هایی هستیم که تهدید عدم کنترل زنجیره تصاعدی بحران را مطرح می‌کند و می‌تواند منجر به تراژدی‌های غیرقابل توصیفی شود. جنگ چهار و نیم ساله یمن، این منطقه را در آستانه فاجعه قرار داده است و منجر به اقداماتی علیه آرامکو گردید. دیرزمانی است که در کشورهای جامعه تنگه هرمز، بی‌اعتمادی، دشمنی و درگیری و جنگ حاکم است. مدت‌های مدیدی است کشورهای منطقه یا خود را تا به دندان مسلح کرده‌اند یا یکدیگر را مورد هجوم، بمباران و تحریم قرار داده‌اند. مدت‌های طولانی است نیرو‌های خارجی از هزاران مایل دورتر برای نمایش قدرت خود و نه برای محافظت از مردم ما، به منطقه ما آمده‌اند و این موضوع مدت‌های طولانی مردم ما را رنج داده است.
می‌توانیم این انتخاب را داشته باشیم که کماکان و همراه هم در این مسیر ناامنی، بی‌ثباتی و تنش بمانیم و منتظر اتفاقاتی ناشناخته باشیم یا درعوض می‌توانیم صلح، امنیت، ثبات و رفاه را برای همه انتخاب کنیم و اواخر سپتامبرامسال، آقای روحانی، رییس‌جمهور ایران از ابتکار عمل جدیدی در مجمع عمومی سازمان ملل رونمایی کرد: «پویش صلح هرمز»، یا «امید» در سال ۱۹۸۷، قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت به سازمان ملل متحد این ماموریت را داد تا پوشش بین‌المللی لازم را برای چنین ترتیبات منطقه‌ای فراهم آورد.
ایران تلاش دارد تا راه‌حلی برای مشکلی که به ظاهرغیرقابل حل می‌رسد- در حالی که در حقیقت چنین نیست- و ناشی ازمنافع و ایدئولوژی‌های رقیب، ناهمسانی در اندازه، منابع و قابلیت‌ها و تلقی بی‌اعتمادی میان کشور‌هایی بیاید که بصورت بی‌واسطه از تحولات تنگه هرمز بیشترین تاثیررا می‌پدیرند؛ یعنی ایران، عراق، عربستان سعودی، قطر، کویت، عمان، امارات متحده عربی و بحرین. موفقیت این تلاش، می‌بایست منطبق بر اهداف و اصول منشور سازمان ملل متحد بنا نهاده شود. همه ما باید به احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی یکدیگر، مصونیت مرز‌های بین‌المللی و حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات متعهد باشیم. ما باید بطور قاطع هرگونه استفاده یا تهدید به استفاده از زور یا مشارکت در ائتلاف علیه یکدیگر را مردود بدانیم. با توجه به ناهمسانی آشکار در اندازه و منابع، همه ما باید نسبت به احترام متقابل، منافع متقابل و جایگاه برابر در همه ابعاد روابط و تعامل با یکدیگر متعهد باشیم.
به منظور ایجاد اجماع در سطوح مختلف در تدوین اجزای «پویش صلح هرمز» و در مرحله بعدی، شروع به‌کار و اجرای جمعی این پویش، پیشنهاد مااین است که جلساتی در سطوح کارشناسی، اندیشکده‌ای، بخش خصوصی، مقامات ارشد، وزیران و سران کشور‌ها به‌منظور مشورت درباره اهداف مشترکمان تشکیل شود. این جلسات می‌تواند مفصل‌بندی و مرحله‌بندی رویکرد دسته جمعی ما را نسبت به فرصت‌ها و چالش‌های مشترک ما از جمله امنیت انرژی و آزادی دریانوردی برای همه، کنترل تسلیحات و ترتیبات امنیت‌سازی، ایجاد منطقه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی و پیشگیری و حل و فصل مناقشات منطقه‌ای امکانپذیر کند. می‌توانیم این کار را با – یا حرکت به سمت - امضای یک پیمان عدم مداخله و عدم تجاوز در «جامعه هرمز» شروع نماییم. گروه‌های کاری مشترک می‌توانند روی طراحی اقداماتی عملی برای دستیابی به این اهداف و به تدریج ایجاد اعتماد و گسترش همکاری‌ها کار کنند. این کارگروه‌ها می‌توانند سازوکار‌ها و رویه‌های ویژه‌ای را برای همکاری در زمینه امنیت مشترک و پیشگیری و حل مناقشات منطقه‌ای، از جمله از طریق برقراری خطوط تماس مستقیم، سامانه‌های هشدار‌دهنده زودهنگام، تماس‌های نظامی و تبادل داده‌ها و اطلاعات پیشنهاد دهند. یک کارگروه دیگر می‌تواند زمینه همکاری نهاد‌های ما را برای مبارزه با تجارت مواد مخدر، تروریسم و قاچاق انسان فراهم آورد. هیچ چیز همانند تعامل نزدیک میان مردم، مشاغل و بخش‌های خصوصی نمی‌تواند ایجاد اعتماد کند. یک کارگروه ویژه می‌تواند بر ارتقای همکاری و سرمایه‌گذاری‌های مشترک در زمینه‌های نفت، گاز، انرژی و ترانزیت و حمل و نقل متمرکز شود. دانشگاهیان و اندیشمندان برجسته همچنین می‌توانند برای ارتقاء و گسترش همکاری‌های فرهنگی، گفت‌وگوی بین دینی، گردشگری، همکاری علمی، تبادل دانشمندان و دانشجویان و پروژه‌های علمی و فناوری مشترک، یک کارگروه مشترک تشکیل دهند. کارشناسان مربوطه می‌توانند اقدامات مشترکی را برای رفع مشکلات اساسی امنیت سایبری، امنیت هسته‌ای و محیط زیست - به ویژه محیط زیست دریایی- پیشنهاد دهند. همکاری درمورد موضوعات بشردوستانه، به ویژه در مورد مهاجران، پناهندگان و آوارگان می‌تواند با تجمیع نهاد‌های مربوطه در یک کارگروه بشردوستانه تقویت شود.
امروز، من از همکارانم در میان مدیران و رهبران کشورهای منطقه و همین‌طور از مجامع دانشگاهی و دیپلماتیک دعوت می‌کنم که به ما در ایجاد این طرح صلح، امنیت، ثبات و سعادت بپیوندند. همه ما از مسائل گذشته گلایه‌هایی داریم. ایران به عنوان قربانی تجاوزی هشت ساله که بصورت منطقه‌ای تامین مالی شد و چهل سال تروریسم و تجزیه طلبانه تحت حمایت خارجی، موارد زیادی برای گلایه و شکایت دارد. اما همان‌طور که مولوی، شاعر و حکیم بزرگ ۸۰۰ سال پیش نوشت: «از کفر وز اسلام برون صحراییست، ما را به میان آن فضا سوداییست، عارف چو بدان رسید سر را بنهد، نه کفر و نه اسلام و نه آنجا جایی است.»
