تضعیف تراز تجاری

گروه تجارت |

روند صادرات و واردات کالا تا پایان مهرماه 98 نشان از کسری تراز تجاری دارد. ارزیابی‌های آماری بیانگر این است که تراز تجاری کالایی بدون نفت خام کشور در بازه زمانی یاد شده، با کسری 776 میلیون دلاری همراه بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 1.7 میلیارد دلار تضعیف شده است. جزییات تجارت خارجی نیز بیانگر این است که در 7 ماه منتهی به مهر 98 حدود 24.4 میلیارد دلار صادرات کالای بدون نفت خام و 25.2 میلیارد دلار واردات کالا در کشور انجام شده، که به لحاظ ارزشی، واردات و صادرات کالایی کشور نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ترتیب با کاهش 5 درصدی و 11 درصدی همراه بوده‌اند. این در حالی است که به لحاظ وزنی هر کدام به ترتیب رشد 3.1 درصد و 17.1 درصدی را تجربه کرده‌اند. حال در این بازه زمانی مقاصد صادراتی و مبادی وارداتی ایران چه کشورهایی بوده اند؟ هرچند مبدا عمده وارداتی ایران تا پایان مهر 98 «چین» بوده، اما مطابق آمارها، واردات ایران از این کشور در این بازه زمانی نسبت به مدت مشابه سال 1397، حدود 3.4 درصد کاهش یافته، در مقابل صادرات ایران به این کشور 13.5درصد افزایش یافته است. از طرفی، «هند» از فهرست مقاصد عمده خارج و ترکیه به این فهرست اضافه شده است. همچنین آمارها بیانگر این است که «کره جنوبی» از لیست مبادی عمده وارداتی، خارج و ترکیه جایگزین آن شده است.

  سیر نزولی تجارت خارجی

براساس آمارهای تجارت خارجی، طی هفت ماهه نخست سال 1398 حدود 79.4 میلیون تن کالا (بدون احتساب نفت خام) به ارزش 24.4 میلیارد دلار از ایران صادر شده است. همچنین طی مدت مذکور، میزان واردات کشور نیز حدود 19.8 میلیون تن به ارزش 25.2 میلیارد دلار بوده است. ارزش صادرات و واردات کشور طی هفت ماهه نخست سال 1398 در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، به ترتیب با افت ارزشی 11.3 درصدی و 5.3 درصدی همراه بوده است. این درحالی است که به لحاظ وزنی، صادرات کشور رشد 17.1 درصدی و واردات کشور رشد 3.1 درصدی را تجربه کرده است.

تراز تجاری کالایی بدون نفت خام کشور نیز طی این مدت با کسری 776 میلیون دلاری همراه بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، 1.7 میلیارد دلار تضعیف شده است. متوسط قیمت اقلام صادراتی کشور طی هفت ماه نخست سال 1398 بالغ بر 307 دلار در هرتن بوده که نسبت به هفت ماهه نخست سال 1397 با افت حدود 24 درصدی همراه بوده است. متوسط قیمت اقلام وارداتی کشور طی این مدت نیز یک هزار و 271 دلار در هر تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت حدود 8درصدی داشته است.

همچنین روند ارزش صادرات و واردات ماهانه کشور طی فروردین 1397 تا مهر ماه 1398 نشان می‌دهد، که در مهر ماه 1398 ارزش واردات کشور حدود 4 میلیارد دلار و ارزش صادرات نیز حدود 3.5 میلیارد دلار رقم خورده است، که در مقایسه با ماه قبل یعنی شهریور، صادرات رشد ارزشی 10درصدی و واردات رشد ارزشی 13.5 درصدی را تجربه کرده است. نسبت به مهر ماه سال گذشته نیز صادرات با افت ارزشی 16 درصدی و واردات با رشد ارزشی 4 درصدی همراه بوده است. همچنین روند وزنی واردات و صادرات ماهانه کشور در فروردین ماه 1397 تا مهر 1398 نشان می‌دهد، در مهر ماه 1398، صادرات کشور به لحاظ وزنی 9.4 میلیون تن و واردات کشور نیز 3.2 میلیون تن بوده است. در مقایسه با ماه گذشته (شهریور) صادرات کشور رشد وزنی 1.5 درصدی و واردات رشد وزنی 33 درصدی را تجربه کرده است. نسبت به ماه مشابه سال گذشته نیز صادرات کشور با افت وزنی 12 درصدی و واردات کشور با رشد وزنی 20 درصدی همراه بوده است.

  شرکای تجاری کدامند؟

بنابر آمارها، مقاصد عمده صادراتی کشور طی هفت ماهه نخست سال 1398 و 1397 چه کشورهایی بوده اند؟ ارزیابی‌ها نشانگر این است که تا پایان مهرماه 1398 «چین» بزرگ‌ترین مقصد صادراتی کشور بوده، که 25 درصد از ارزش کل صادرات غیر نفتی کشور را به خود اختصاص داده است. البته در مدت مشابه سال 1397، بزرگ‌ترین مقصد صادراتی «عراق» با سهم 21 درصد عنوان شده و «چین» به عنوان دومین مقصد عمده صادراتی کشور در آن دوره سهمی حدود 40 درصد از ارزش کل صادرات کشور تا پایان مهرماه 97 را به خود اختصاص داده بود. همچنین در بازه مورد بررسی، ارزش صادرات ایران به عراق با افت 9.7 درصدی و به افغانستان با افت حدود 32 درصدی همراه بوده است. از سوی دیگر، آمار صادراتی کشور تا پایان مهر 97 بیانگر این است که «هند» پنجمین مقصد عمده صادراتی کشور به شمار می‌رود، که در مدت مشابه سال جاری از فهرست مقاصد عمده خارج شده و ترکیه به این فهرست اضافه شده است.  اما واردکنندگان کدام کشورها را برای خرید کالاهایشان در این بازه زمانی برگزیده‌اند؟ بنابر آمارهای منتشر شده، فهرست 5 مبدا عمده وارداتی کشور طی هفت ماه نخست سال 1397 و 1398 نشان می‌دهد، «چین» همچنان بزرگ‌ترین مبدا وارداتی کشور بوده است. همچنین ارزیابی‌ها بیانگر این است که در مقایسه با هفت ماه نخست سال قبل، «کره جنوبی» از فهرست مبادی عمده وارداتی کشور، به عنوان سومین مبدا عمده وارداتی خارج شده و ترکیه جایگزین آن شده است.

  تحلیل سه بازار  عمده تجاری

با توجه به اینکه، گمرک ایران از اردیبهشت 1398 تاکنون جزییات آمارهای صادرات و واردات را منتشر نکرده، معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، در گزارش خود به بررسی ارزش صادرات و واردات ایران و سه کشور «چین»، «ترکیه» و «امارات متحده عربی» که جز پنج کشور مهم مبدا و مقصد تجاری ایران به شمار می‌روند، طی هفت ماهه نخست 1398 پرداخته می‌شود.

جزییات صدور کالا در هفت ماهه سال 1398، بیانگر این است که ارزش صادرات کالایی ایران به چین با افزایش 13.5 درصدی همراه بوده و ارزش واردات کالایی از چین افت 3.4 درصدی را تجربه کرده است. تراز تجاری ایران با این کشور با کسری همراه بوده است؛ با این حال طی هفت ماه منتهی به مهر سال 1397 تا مدت مشابه سال 1398 تاحدودی از این کسری کاسته شده است.  همچنین در هفت ماه نخست سال 1398، صادرات کالایی ایران به «امارات متحده عربی» با افت 20 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته همراه بوده است. در عین حال واردات کالایی ایران از این کشور رشد حدود 17 درصدی را تجربه کرده است. با توجه به اینکه در هفت ماه نخست سال گذشته تراز تجاری ایران با «امارات متحده عربی» با مازاد همراه بوده، طی هفت ماه نخست سال جاری کسری حدود 1.8 میلیارد دلاری را تجربه کرده است.

از سوی دیگر، ارزش صادرات کالایی ایران به «ترکیه» در هفت ماهه نخست سال 1398، نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود 3.4 برابر بیشتر شده است. ارزش واردات کالایی ایران از این کشور نیز طی این مدت بیش از دو برابر افزایش یافته است. اگرچه تراز تجاری ایران با این کشور همچنان با کسری همراه بوده، اما نسبت به مدت مشابه سال گذشته کسری آن کمتر شده است.