پرونده دومین ژئوپارک ایران به‌زودی روی میز یونسکو
ارس
پرونده دومین ژئوپارک ایران درحالی تا یک ماه آینده به یونسکو تحویل داده می‌شود که تعریف و مفهوم «ژئوپارک» در سطحی فراگیر مشخص نیست و خیلی‌ها آن را در حد یک سنگ می‌دانند که چیزی برای دیدن ندارد. کارگاه آموزشی ژئوپارک در منطقه آزاد ارس با حضور ارزیاب یونسکو در ژئوپارک‌ها و فعالان گردشگری و میراث فرهنگی این منطقه برگزار شد. فاطمه منیری ـ مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی منطقه آزاد ارس ـ در جریان این کارگاه آموزشی برای شکل‌گیری شبکه همیاران ژئوپارک ارس گفت: سه سال است اقدامات اجرایی برای تهیه پرونده ژئوپارک ارس انجام شده و تا یک ماه آینده این پرونده به شورای جهانی ژئوپارک‌های یونسکو تحویل داده می‌شود و اوایل خردادماه سال ۱۳۹۹ نیز ارزیابان یونسکو برای بررسی وضعیت به ارس سفر می‌کنند. او بیان کرد: ثبت جهانی ارس اهداف بلندتری را پیگیری می‌کند که توانمندسازی جوامع محلی و ایجاد شبکه همیاران ژئوپارک از آن جمله است. علیرضا امری‌کاظمی، ارزیاب شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو و مدیر ژئوپارک قشم، در ادامه با بیانی ساده به تعریف ژئوپارک پرداخت و گفت: منطقه‌ای دارای ارزش‌های زمین‌شناسی است که به بهانه آن اقدامات حفاظتی، آموزش جوامع محلی برای مشارکت در حفاظت، توسعه پایدار و فعال شدن ژئوتوریسم اتفاق می‌افتد که مدیریتی واحد دارد. او ادامه داد: تفاوت ژئوپارک با دیگر سایت‌ها در این است که دستوری نبوده و رویکردی از پایین به بالا دارد. از طرفی تشکیل ژئوپارک مانع توسعه نیست. در ژئوپارک جامعه محلی درنظر گرفته می‌شود و محیط به گونه‌ای حفاظت می‌شود که بازدیدکننده احساس می‌کند وارد منطقه‌ای متفاوت شده است. در ژئوپارک‌ها به موضوعاتی چون منابع طبیعی، مخاطرات زمین‌شناسی، تغییرات آب و هوایی، آموزش، فرهنگ، زنان، توسعه پایدار، دانش بومی و محلی و حفاظت زمین‌شناسی پرداخته می‌شود. او تاکید کرد: ژئوپارک فقط به موضوع زمین‌شناسی نمی‌پردازد اما بهانه شکل‌گیری آن است. در یونسکو مفاهیمی چون سایت میراث جهانی یا ذخیره‌گاه زیست کره وجود داشته اما «ژئوپارک» جدیدترین مفهوم ثبت جهانی در این سازمان علمی- فرهنگی است. امری‌کاظمی یادآور شد: ثبت ژئوپارک حکم قطعی و دایمی نیست. ارزیابان یونسکو هر چهار سال یک‌بار ژئوپارک‌های ثبت‌شده را نظارت می‌کنند تا اگر خارج از معیارها رفتار شده باشد آنها را از ثبت جهانی خارج کنند. ارزیاب شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو همچنین با اشاره به اشتراکات زمین‌شناسی منطقه ارس با جمهوری آذربایجان و ارمنستان، پیشنهاد کرد: ژئوپارک ارس می‌تواند به پرونده‌ای چندملیتی تبدیل شود. درحال حاضر سه ژئوپارک در چهان چنین موقعیتی دارند. به گفته او، درحال حاضر ۱۴۷ ژئوپارک از ۴۲ کشور در یونسکو ثبت جهانی شده که یک سهم از آن به ایران و خاورمیانه تعلق دارد که در جزیره قشم واقع شده است. بیشترین تمرکز ژئوپارک‌ها در اروپای غربی یا شرق آسیاست
که نشان می‌دهد کشورهای مترقی به این سمت بیشتر حرکت کرده و استراتژی مشخصی داشته‌اند. ما امیدواریم ارس دومین ژئوپارک ایران و خاورمیانه در یونسکو باشد. راعی، عضو انجمن تاریخی ارس که درحال راه‌اندازی مجموعه‌ای از فسیل‌ها و سنگ‌نوشته‌های تاریخی در این منطقه است، درباره چالش حفاظت از این آثار، اظهار کرد: ما نمی‌توانیم این آثار را معرفی کنیم چون یا آنها را می‌شکنند یا می‌برند. برای نگهداری از همه آنها هم مشکل داریم. با نیروی انتظامی، مرزبانی و چوپان‌ها هم صحبت کرده‌ایم که حداقل این آثار شکسته نشود. نمی‌دانیم برای حفاظت از این فسیل‌ها و سنگ‌نوشته‌ها چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم. فسیل‌ها مثل لاک‌پشت‌ها نیستند که به دریا بروند و برگردند؛ وقتی بشکنند دیگر همه‌چیز از دست رفته است.
