سایه شبکه ملی اطلاعات بر اینترنت
گروه دانش و فن|
یک روز بدون ارتباط با دنیای بین‌الملل؛ یک روز بدون هیچ جست‌وجویی در گوگل، یک روز خاموشی در تمامی شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خارجی: یک روز بدون اینترنت. از همان زمان که نام اینترانت شنیده می‌شد و بعدها جایش را به شبکه ملی اطلاعات داد، نگاه‌های کاربران به این طرح چندان مثبت نبود و همواره از اینکه روزی با راه افتادن شبکه‌ای داخلی، ارتباطشان با دنیای خارج قطع شود، نگرانی داشتند. حتی در مواردی هم قطعی‌های چندساعته اینترنت رخ داده بود، اما شاید تا پیش از این، خاموشی اینترنت بدین وضوح خود را نشان نداده بود. شاید به همین دلیل باشد که مسوولان حوزه فناوری اطلاعات تصمیم گرفتند برای قطع اینترنت، موانع و فیلترهای دشوارتری از جمله تصمیم مجلس را در نظر بگیرند.
با ناآرامی‌های ایجادشده در برخی از مناطق کشور به دنبال افزایش قیمت بنزین، از حدود ساعت 16 روز شنبه ۲۵ آبان ماه سال جاری، اینترنت بین‌الملل ابتدا در سیم‌کارت‌های تلفن همراه قطع شد و سپس این قطعی به اینترنت ثابت هم سرایت کرد. روند قطعی کامل اینترنت در ابتدا برای همه افرادی که این روزها همه کارهایشان به اینترنت وابسته است، تلخ بود و البته در ابتدا تصور می‌شد روندی کوتاه‌‌مدت خواهد داشت. خاموشی اینترنتی حتی در خبرگزاری‌ها هم جریان داشت تا روز 26 آبان که هم‌زمان با محدودیت اینترنت برای کل کشور، رسانه‌های خبری قادر به استفاده از اینترنت شدند و در این زمان با اعلام این خبر که شورای امنیت کشور تصمیم به قطعی اینترنت گرفته است، خبری که همه را در بهت فرو برد و تا چند روز تمامی اخبار تحت‌الشعاع قطعی اینترنت قرار گرفت و تمامی خواسته‌ها به رفع محدودیت از اینترنت محدود شد. اینترنتی که امروز دیگر در فعالیت‌های سرگرمی و پیام‌رسانی و دانلود کلیپ خلاصه نمی‌شود، امروز نه تنها شرکت‌های فناوری حیات خود را وابسته به فعالیت اینترنتی میدانند، بلکه بسیاری از کسب‌وکارها با بهره‌گیری از اینترنت، رونق گرفته‌اند و سنتی‌ها نیز بقای خود را در حرکت به سمت مدرنیته و فناوری میدانند.
تلاش برای تدوین لایحهای در مجلس
این روزها نیز اگرچه اتصال به اینترنت در بیشتر نقاط کشور -و نه هنوز به صورت کامل- برقرار شده است، اما ترکش‌های تصمیم‌گیری برای قطع اینترنت در تن کسب‌وکارها باقی است. تاکید مسوولان به کمک شبکه ملی اطلاعات به کسب‌وکارهای داخلی در روزهای تاریک قطعی اینترنت بین‌الملل، این ترس را در ذهن‌ها به جا گذاشته که اگر روزی بار دیگر به هر دلیلی تصمیم به ایجاد محدودیت در دسترسی به اینترنت گرفته شود، این‌بار چه سرنوشتی در انتظار آنها خواهد بود. به همین دلیل پس از تداوم چند روزه قطع اینترنت و البته پس از وصل اینترنت تلفن همراه در استان‌های کشور، امیر ناظمی -معاون وزیر ارتباطات- اعلام کرد در حال تدوین لایحه جلوگیری از عادی‌سازی قطع اینترنت است تا این کار در صورت لزوم صرفا با تصویب مجلس رخ دهد. او در حساب خود در توییتر نوشت: «برای جلوگیری از عادی‌سازی قطع اینترنت در حال تهیه لایحهای هستیم تا از این پس قطع اینترنت و هر آپ با بیش از ۱۰ میلیون کاربر ایرانی تنها با تصویب مجلس امکان‌پذیر باشد. از نمایندگان می‌خواهم از آن پشتیبانی کنند. اینترنت مثل آب، مثل هوا، قابل قطع‌کردن نیست.» پس از اعلام این خبر نیز طیبه سیاوشی، نماینده مجلس شورای اسلامی در پاسخ توییتری برای او نوشت: «نیاز به زحمت دولت برای ارسال لایحه نیست. مطابق اصل ۷۹ قانون اساسی، در شرایط اضطراری، اعمال هر محدودیتی مانند قطع‌کردن اینترنت، باید با تصویب و کسب اجازه از مجلس باشد.»
کسب‌وکارها از قطع دوباره اینترنت نگرانند
در این راستا ناظمی به ایرنا گفت: «بزرگ‌ترین خطری که الان وجود دارد، احساس عدم اطمینان صاحبان کسب‌وکارهای اینترنتی و فعالان فضای مجازی از تکرار قطع اینترنت است.» امیر ناظمی با بیان اینکه قطع اینترنت پیامدهای زیادی داشته که هرکس به فراخور نیاز و مسوولیت درباره آن صحبت کرده است، افزود: «هم‌اکنون این فرض برای فعالان حوزه کسب‌وکارهای اینترنتی به وجود آمده که چون شبکه ملی اطلاعات توانسته در زمان قطع اینترنت امکان فعالیت برای اپلیکیشن‌ها، خبرگزاری‌ها، تاکسی‌های اینترنتی و سایت‌ها را فراهم کند و اختلالی در زندگی روزمره مردم پیش نیامده، شاید سیاست‌گذاران در آینده و در صورت لزوم بی‌محاباتر از گذشته از امکان قطع اینترنت استفاده کنند. این تهدید وجود دارد که از این به بعد برای هر موضوع امنیتی کوچک از این راه‌حل استفاده شود.»
رییس سازمان فناوری اطلاعات ایران تصریح کرد: «در آن برهه این‌طور به نظر رسید که باید سازوکارهایی اندیشید تا از طریق آنها به فعالین حوزه کسب‌وکار این اطمینان خاطر داده شود که قرار نیست مدام با استفاده از این ابزار قطع اینترنت را شاهد باشیم. پیشنهاد تدوین لایحه به این دلیل است که امکان استفاده مداوم از این امکان آن‌هم با منافع اندک را کاهش دهیم. اینکه سیاست‌گذار امنیتی به هر دلیلی تمایل داشته باشد یک بار دیگر این کار را انجام دهد، فکر می‌کنم فعالان حوزه فضای مجازی را در عدم قطعیت پیش می‌برد.»
امیر ناظمی در خصوص پاسخ طیبه سیاوشی نماینده مجلس، به تدوین لایحه و اینکه این قانون از گذشته وجود دارد و نیاز به تدوین مجدد لایحه نیست، گفت: «خانم سیاوشی گفته‌اند طبق اصل ۷۹ قانون اساسی نیازی به تدوین لایحه نیست، اگر ایشان این‌طور فکر می‌کنند من به نگاه‌شان احترام می‌گذارم اما فکر می‌کنم قانونی که از آن صحبت می‌کنند، حداقل در دو هفته‌ای که گذشت یک مرتبه نقض شده و این نشان می‌دهد اتفاقا نیاز است. اگر به تدوین لایحه نیاز نیست و ما در این خصوص قانون داریم شاید باید ایشان پاسخ بدهند چطور این اتفاق رخ داده؟ اگر خلاف قانون اساسی است باز هم وظیفه نمایندگان است که به این مورد رسیدگی کنند.»
او تاکید کرد: فکر می‌کنم موضعی که خانم سیاوشی در پاسخ به تدوین لایحه داشتند بیش از آنکه راه‌حل باشد، ابراز گلایه بود. می‌توان گلایه کرد اما مهم این است که ما راه‌حلی نیز برای آن داشته باشیم. راه‌حلی که امکان به وجود آمدن دوباره مسائل این‌چنینی را ساده نکند. ما سریعا لایحه را به مجلس ارایه می‌دهیم. این احتمال وجود دارد که لایحه در دولت مخالفان زیادی داشته باشد. از اینکه نمایندگان مجلس در قالب طرح موضوعات مشابهی را پیش ببرند، استقبال می‌کنیم چرا که این امر قاعدتا به افزایش قطعیت و ثبات فضا کمک می‌کند.»
