شبکه ملی اطلاعات از آزمون تا عمل

گروه دانش و فن|

رییس‌جمهوری روز یکشنبه در هنگام تقدیم لایحه بودجه سال آینده به مجلس شورای اسلامی نکته‌ای را عنوان کرد که در میان کاربران فضای مجازی بازتاب زیادی داشت. روحانی در سخنرانی خود از شبکه ملی اطلاعات و توسعه و تکمیل آن در سال آینده خبر داد. وی این اتفاق را در راستای بی‌نیازی از خارج دانسته بود. اما برای این کار آیا دولت در بودجه سال آینده اعتباراتی را در نظر گرفته است.

نام شبکه ملی اطلاعات عملا در نا‌آرامی‌های آبان ماه در میان کاربران اینترنتی بر سر زبان‌ها افتاد. با قطع اینترنت در 25آبان ماه این شبکه عملا محدود به فضای داخلی اینترنتی شد. کاربران فقط در محدوده داخل ایران قادر به استفاده از شبکه ملی بودندو هر گونه ارتباط با خارج قطع بود. رویدادی که تقریبا 10 روز طول کشید و به تدریج ارتباط اینترنتی با خارج وصل شد. اتفاق آبان ماه عملا تستی برای شبکه ملی اطلاعات بود. آن طور که کارشناسان بعد از وصل اینترنت خبر دادند قطع اینترنت بیش از 2 هزار میلیارد تومان خسارت به کسب و کارها وارد کرد.

اما دولت در بودجه سال آینده چه راهبردی را برای این منظور انتخاب کرده است ؟ نگاهی به بودجه ارتباطات تا اندازه‌ای این موضوع را روشن می‌سازد.

 در لایحه بودجه سال ۱۳۹۹، دولت برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حدود ۴۰۸۶ میلیارد تومان در نظر گرفته که شامل ۸۵۵ میلیارد تومان در بخش هزینه‌ای (جاری) و ۳۲۳۱ میلیارد تومان در بخش تملک دارایی‌های سرمایه‌ای (عمرانی) می‌شود. این در حالی است که سال گذشته برای این وزارتخانه ۳۶۳۷ میلیارد تومان در بودجه در نظر گرفته شده بود و این اعداد حاکی از رشد 12 درصدی بودجه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال 1399 در مقایسه با بودجه مصوب 1398 است.

   بودجه 4086 میلیارد تومانی

برای وزارت ارتباطات

بودجه مصوب اختصاص‌یافته به بخش هزینه‌ای (اجرایی) وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال ۱۳۹۸، ۶۲۵ میلیارد تومان بوده که این عدد در بودجه سال ۹۹، ۸۵۵ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. همچنین در بخش تملک دارایی‌های سرمایه‌ای (عمرانی)، بودجه مصوب در سال ۹۸، ۳۰۱۲ میلیارد تومان بوده که این عدد در سال ۹۹ به ۳۲۳۱ میلیارد تومان افزایش یافته است. در واقع در مقایسه با سال ۹۸، بودجه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، ۴۴۹ میلیارد تومان افزایش یافته و حدود ۱۲ درصد رشد داشته است.

این بودجه شامل تامین و توسعه زیرساخت‌های بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، تامین و توسعه کاربردها و خدمات بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، تامین و توسعه زیرساخت‌ها، خدمات، کاربردها و مدیریت بخش فضایی، تنظیم، نظارت، اعمال مقررات و مدیریت بهینه‌سازی منابع کمیاب بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، تامین و توسعه زیرساخت اقتصاد دیجیتال و کسب‌وکارها، آموزش تخصصی فناوری‌های دیجیتال، تامین و توسعه فناوری‌های نوین فضایی و دیجیتالی، برنامه پژوهش و راهبری ارتباطات و فناوری اطلاعات، برنامه تجاری‌سازی ارتباطات و فناوری اطلاعات و برنامه توسعه فن‌آفرینی ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌شود.

در بخش تامین و توسعه زیرساخت‌های بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات در بخش جاری، 138 میلیارد تومان مصوب سال 1398 و بودجه اختصاص‌یافته به این بخش در سال 1399، 159 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. در بخش عمرانی نیز 134 میلیارد تومان مصوب سال 1398 بوده که این عدد در لایحه بودجه سال 1399، به 147 میلیارد تومان افزایش یافته است.

در بخش تامین و توسعه کاربردها و خدمات بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، در بخش جاری، 197 میلیارد تومان مصوب سال 1398 و بودجه اختصاص‌یافته به این بخش در سال 1399، 223 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. در بخش عمرانی نیز 114 میلیارد تومان مصوب سال 1398 بوده که این عدد در لایحه بودجه سال 1399، به 130 میلیارد تومان افزایش یافته است.

در بخش تامین و توسعه زیرساخت‌ها، خدمات، کاربردها و مدیریت بخش فضایی در بخش جاری، 18 میلیارد تومان مصوب سال 1398 و بودجه اختصاص‌یافته به این بخش در سال 1399، 26 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. در بخش عمرانی نیز 22 میلیارد تومان مصوب سال 1398 بوده که این عدد در لایحه بودجه سال 1399، به 27 میلیارد تومان افزایش یافته است.

در بخش تنظیم، نظارت، اعمال مقررات و مدیریت بهینه‌ منابع کمیاب بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات در بخش جاری، 99 میلیارد تومان مصوب سال 1398 و بودجه اختصاص‌یافته به این بخش در سال 1399، 110 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. در بخش عمرانی نیز 14 میلیارد و 850 میلیون تومان مصوب سال 1398 بوده که این عدد در لایحه بودجه سال 1399، به 14 میلیارد و 900 میلیون تومان افزایش یافته است.

بخش تامین و توسعه زیرساخت اقتصاد دیجیتال و کسب‌وکارها، در سال 1398 ردیف بودجه‌ای نداشته است اما در لایحه بودجه 1399، در بخش جاری هشت میلیارد تومان به آن اختصاص یافته است. در بخش عمرانی، بودجه‌ای به این بخش در لایحه 1399 اختصاص نیافته است.

در بخش آموزش تخصصی فناوری‌های دیجیتال در بخش جاری، سه میلیارد تومان مصوب سال 1398 و بودجه اختصاص‌یافته به این بخش در سال 1399، پنج میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. در بخش عمرانی، بودجه‌ای به این بخش در لایحه 1399 اختصاص نیافته است.

در بخش تامین و توسعه فناوری‌های نوین فضایی و دیجیتالی در بخش جاری، 154 میلیارد تومان مصوب سال 1398 و بودجه اختصاص‌یافته به این بخش در سال 1399، 303 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. در بخش عمرانی نیز 487 میلیارد و 600 میلیون تومان مصوب سال 1398 بوده که این عدد در لایحه بودجه سال 1399، به 410 میلیارد و 20 میلیون تومان کاهش یافته است.

در بخش برنامه پژوهش و راهبری ارتباطات و فناوری اطلاعات، در بخش جاری، چهار میلیارد تومان مصوب سال 1398 و بودجه اختصاص‌یافته به این بخش در سال 1399، شش میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. در بخش عمرانی بودجه‌ای برای این بخش در نظر گرفته نشده است.

در بخش برنامه تجاری‌سازی ارتباطات و فناوری اطلاعات در بخش جاری، پنج میلیارد و 400 میلیون تومان مصوب سال 1398 و بودجه اختصاص‌یافته به این بخش در سال 1399، شش میلیارد و 700 میلیون تومان در نظر گرفته شده است. در بخش عمرانی هزینه‌ای به این بخش اختصاص نیافته است.

در بخش برنامه توسعه فن‌آفرینی ارتباطات و فناوری اطلاعات در بخش جاری، پنج میلیارد و 500 میلیون تومان مصوب سال 1398 و بودجه اختصاص‌یافته به این بخش در سال 1399، هفت میلیارد و 200 میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. در بخش عمرانی نیز سه میلیارد تومان مصوب سال 1398 بوده که این عدد در لایحه بودجه سال 1399، به چهار میلیارد تومان افزایش یافته است.

   رشد 5 درصدی بودجه

مرکز ملی فضای مجازی

اما شاید مهم‌ترین بخش بودجه ارتباطات به مرکز ملی فضای مجازی برمی‌گردد. بودجه این مرکز شامل دو بخش است. بخش اول رصد و نظارت فضاهای مجازی و بخش دوم مدیریت راهبردی فضای مجازی است. بودجه مصوب مرکز ملی فضای مجازی در سال 1398، 14 میلیارد تومان در بخش اجرایی و 31 میلیارد و 351 میلیون در بخش عمرانی بوده است که مجموع بودجه این مرکز در سال 1398 را به 45 میلیارد و 351 میلیون تومان می‌رساند. این در حالی است که در لایحه بودجه درنظرگرفته‌شده برای مرکز ملی فضای مجازی در سال 99، 15 میلیارد و 730 میلیون تومان در بخش اجرایی و 32 میلیارد و 50 میلیون تومان در بخش عمرانی قرار داده شده است که مجموع بودجه مرکز ملی فضای مجازی برای سال 1399 را به 47 میلیارد و 780 میلیون تومان‌ می‌رساند. این اعداد حاکی از آن است که بودجه مرکز ملی فضای مجازی در سال 1399، در مقایسه با سال جاری دو میلیارد و 429 میلیون تومان افزایش داشته که حاکی از رشد 5.35 درصدی است.

زیرشاخه‌های مرکز ملی فضای مجازی شامل نظارت و رصد فضای مجازی کشور و مدیریت راهبردی فضای مجازی کشور می‌شود.

در حوزه نظارت و رصد فضای مجازی کشور پنج میلیارد و 600 میلیون تومان در بخش اجرایی و 351 میلیون تومان در بخش عمرانی، مصوب سال 1398 بوده که مجموع بودجه اختصاص‌یافته به حوزه نظارت و رصد فضای مجازی کشور را به پنج میلیاد و 951 میلیون تومان می‌رساند. همچنین در حوزه مدیریت راهبردی فضای مجازی کشور هشت میلیارد و 400 میلون تومان برای بخش اجرایی و 31 میلیارد تومان برای بخش عمرانی بوده است. در لایحه بودجه 1399، در حوزه نظارت و رصد فضای مجازی کشور شش میلیارد و 292 میلیون تومان در بخش اجرایی و 50 میلیون تومان در بخش عمرانی، در نظر گرفته شده است. همچنین در حوزه مدیریت راهبردی فضای مجازی کشور 9 میلیارد و 438 میلون تومان برای بخش اجرایی و 32 میلیارد تومان برای بخش عمرانی در نظر گرفته شده است.

همچنین در لایحه بودجه 1399، بخش اعتبارات متفرقه انتقال‌یافته وجود دارد که بودجه‌ای برای موضوعات زیرمجموعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در نظر گرفته شده است. توسعه و تکمیل زیرساخت‌های مدیریتی منابع بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات در بخش جاری 24 میلیارد تومان و در بخش عمرانی، 430 میلیارد تومان را به خود اختصاص داده است. توسعه فناوری‌های نوین بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات 175 میلیارد تومان در بخش اجرایی و 400 میلیارد تومان در بخش عمرانی به خود اختصاص داده است. اجرای وظایف صیانتی اجتماعی و فرهنگی در خصوص ارتباطات و فناوری اطلاعات، 160 میلیارد تومان در بخش عمرانی به خود اختصاص داده است. توسعه متوازن منطقه‌ای زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات، 165 میلیارد و 500 میلیون تومان در بخش اجرایی و 731 میلیون در بخش عمرانی به خود اختصاص داده است. ارتقاء توانمندی فنی-تجهیزاتی دفاترارتباطات و فناوری اطلاعات روستایی در استان‌های کشور، 75 میلیارد تومان به خود اختصاص داده است.

توسعه متوازن خدمات زیربنایی ارتباطات و فناوری اطلاعات در مناطق محروم، روستایی و کمترتوسعه‌یافته و شهرهای زیر 10 هزار نفر، در بخش اجرایی 98 میلیارد تومان و در بخش عمرانی 190 میلیارد تومان به خود اختصاص داده است. توسعه زیرساخت‌ها و خدمات کاربردی ارتباطی و پایه فضایی، 30 میلیارد تومان در بخش اجرایی و 600 میلیارد تومان در بخش عمرانی به خود اختصاص داده است. ایجاد و توسعه زیرساخت‌های خدمات دولت هوشمند و تولید محتوای بومی، 32 میلیارد تومان در بخش اجرایی و 240 میلیارد تومان در بخش عمرانی به خود اختصاص داده است. توسعه زیرساخت‌های ارایه خدمات پایه و نوین پستی، 28 میلیارد تومان در بخش اجرایی و 200 میلیارد تومان در بخش عمرانی به خود اختصاص داده است. توسعه زیرساخت‌های اقتصاد دانش‌بنیان و حمایت از تولیدات بومی و داخلی بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، 100 میلیارد تومان در بخش عمرانی به خود اختصاص داده است. در سازمان فضایی ایران نیز برای توسعه فناوری و کاربردهای فضایی 20 میلیارد تومان در بخش عمرانی و در زمینه هزینه فعالیت‌های فضایی، 18 میلیارد تومان در بخش اجرایی اختصاص یافته است که در مجموع 38 میلیارد را به این سازمان اختصاص می‌دهد. همچنین بخشی به نام موضوع حق‌السهم سازمان برای سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در نظر گرفته شده که شامل 80 میلیارد تومان در بخش اجرایی می‌شود. مجموع این اعداد بالغ بر 3706 میلیارد و 500 میلیون تومان می‌شود.

برش

   رییس‌جمهوری روز یک‌شنبه در هنگام تقدیم لایحه بودجه سال آینده به مجلس شورای اسلامی نکته‌ای را عنوان کرد که در میان کاربران فضای مجازی بازتاب زیادی داشت. روحانی در سخنرانی خود از شبکه ملی اطلاعات و توسعه و تکمیل آن در سال آینده خبر داد. وی این اتفاق را در راستای بی‌نیازی از خارج دانسته بود. اما برای این کار آیا دولت در بودجه سال آینده اعتباراتی را در نظر گرفته است. نام شبکه ملی اطلاعات عملا در نا‌آرامی‌های آبان ماه در میان کاربران اینترنتی بر سر زبان‌ها افتاد. با قطع اینترنت در 25 آبان ماه این شبکه عملا محدود به فضای داخلی اینترنتی شد. کاربران فقط در محدوده داخل ایران قادر به استفاده از شبکه ملی بودندو هر گونه ارتباط با خارج قطع بود. رویدادی که تقریبا 10 روز طول کشید و به تدریج ارتباط اینترنتی با خارج وصل شد. اتفاق آبان ماه عملا تستی برای شبکه ملی اطلاعات بود. آن طور که کارشناسان بعد از وصل اینترنت خبر دادند قطع اینترنت بیش از 2 هزار میلیارد تومان خسارت به کسب و کارها وارد کرد.  اما دولت در بودجه سال آینده چه راهبردی را برای این منظور انتخاب کرده است ؟ نگاهی به بودجه ارتباطات تا اندازه‌ای این موضوع را روشن می‌سازد