جایگاه ایران در صادرات معدنی

تعادل|

براساس آمار صادرات غیر نفتی سهم بخش معدن و صنایع معدنی به 21 درصد یعنی بیش از یک پنجم سهم کل صادرات غیر نفتی رسیده است. آمارها حاکی از آن است که تولیدات صنایع معدنی ایران در هفت ماهه سال 98 نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد همراه بوده است و در زمینه تولید فولاد خام رشدی دو برابر رشد جهانی داشته است. به‌طوری‌که ایران به یکی از مهم‌ترین صادرکنندگان فولاد تبدیل شده و صادرات مواد معدنی کشور تا پایان سال به 10 میلیارد دلار خواهد رسید.از سوی دیگر، آمار ۱۱ماهه سال ۲۰۱۹ میلادی (منتهی به ۹ آذر ۹۸) نیز نشان می‌دهد که به ترتیب چین با تولید ۹۰۴ میلیون و ۱۷۷ هزارتن، هند با ۱۰۱ میلیون و۹۵۴ هزار تن، ژاپن با ۹۱میلیون و ۵۲۷ هزار تن، امریکا با ۸۰ میلیون و ۶۱۵ هزار تن و کره جنوبی با ۶۶ میلیون و ۳۲ هزارتن پنج کشور برتر فولادساز جهان بودند و در این میان ایران به رتبه دهم تولید فولاد از بین 60 کشور تولید‌کننده فولاد در جهان رسیده است که پیش بینی می‌شود تا سال 1404 به رتبه هفتم جهان ارتقا یابد.

 آمار تولید و صادرات صنایع معدنی

جزییات داده‌های آماری، نشان می‌دهد که سهم بخش معدن وصنایع معدنی در سال ۱۳۹۴ برابر با ۱۶ درصد کل بود، اما سال ۱۳۹۷ با رقم بیش از ۹.۲ میلیارد دلار به سطح ۲۱ درصدی رسید. قابل ذکر است که سهم بخش معدن و صنایع معدنی از کل صادرات غیرنفتی سال 94 بیش از 3، 6 میلیارد دلار بود. در این میان شاخص‌ترین کالای صادراتی در بخش معدن و صنایع معدنی، زنجیره فولاد و محصولات مرتبط محسوب می‌شود و در سال سال‌های 96 و 97 ما شاهد اوج‌گیری صادرات فولاد و زنجیره مربوطه بودیم. و میزان صادرات زنجیره با ثبت رکوردی جدید به ترتیب ۹.۲ و ۸.۹ میلیون تن صادرات رسید.

علاوه بر آن آمارهای گمرک ایران نیز نشان‌دهنده آن است که ایران در سال ۱۳۹۷ تولیدات فولادی و زنجیره مربوطه را به ۴۰ کشور جهان صادر کرد و به این ترتیب ایران که در حدود یک دهه گذشته از وارد‌کنندگان فولاد بوده و سالانه به‌طور متوسط پنج تا هفت میلیون واردات فولاد داشت، امروز در باشگاه صادر‌کننده میلیونی این فلز راهبردی جای گرفته است و وضعیت معادن کشور امروز به گونه‌ای است که معاون امور معادن و صنایع معدنی وزیر صمت نوید داد که معادن کشور نه تنها نیاز کارخانه‌های صنعتی و صنعت ساختمان کشور را تامین می‌کنند بلکه تا پایان سال هم حدود ۹ تا ۱۰ میلیارد دلار صادرات مواد معدنی و محصولات صنایع معدنی خواهیم داشت .در همین حال، آمار انجمن تولید‌کنندگان فولاد ایران نیز نشان می‌دهد، در کارنامه هفت ماهه ۹۸ شاهد رشد تولید شمش فولاد خام (میانی) به میزان 5 درصد و تولیدات فولادی با رقم 7 درصد نسبت به دوره مشابه سال ۹۷ هستیم. به گونه‌ای که مجموع تولید فولاد میانی (خام) در دوره این گزارش به رقم ۱۵ میلیون و ۱۶۸ هزار تن رسید که نسبت به رقم ۱۴ میلیون و ۴۵۴ هزارتن عملکرد هفت ماهه پارسال 5 درصد افزایش داشته است.

برپایه این داده‌های ثبتی، از مجموع تولید شمش فولادی هفت ماهه ابتدایی امسال سهم بیلت و بلوم هشت میلیون و ۸۷۲ هزار تن و اسلب ۶ میلیون و ۲۹۶ هزارتن است. میزان تولید هفت ماهه ۹۷ تولیدات فولادی ۱۰ میلیون و ۹۵۵ هزار تن بود و کل تولیدات فولادی در مدت هفت ماهه امسال به رقم ۱۱ میلیون و ۷۵۲ هزار تن رسید که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته نشانه‌دهنده هفت درصد افزایش است.

همچنین آمار عملکرد امسال نشان می‌دهد، سهم مقاطع طویل فولادی پنج میلیون و ۶۸۲ هزار تن و سهم مقاطع تخت فولادی ۶ میلیون و ۷۰ هزار تن است که در مقایسه با دوره مشابه پارسال به ترتیب رشد 8 و 7 درصدی دارد.برپایه این بررسی در بخش مقاطع طویل فولادی بیشترین رشد تولید مربوط به تیرآهن در دوره هفت ماهه امسال در مقایسه با سال گذشته ۲۷ درصد است و در زمینه مقاطع تخت فولادی هم ورق پوشش‌دار افزایش ۲۴ درصدی داشته است. میزان تولید تیرآهن در همین بازه زمانی، به رقم ۶۲۵ هزار تن رسید، درحالی که در دوره مشابه سال گذشته ۴۹۲ هزار تن تولید ثبت شده بود. افزون بر آن، میزان تولید ورق پوشش‌دار در هفت ماهه سال ۹۸ به رقم ۹۷۵ هزار تن رسید، این در شرایطی است که در دوره مشابه سال ۹۷ رقم ۷۸۸ هزار تن به ثبت رسیده بود.

همچنین براساس تازه‌ترین آمارهای انجمن جهانی فولاد نیز که منتهی به ۹ آذر ۹۸ (۱۱ ماهه ۲۰۱۹) است، ایران نسبت به رشد تولید 5، 3 درصدی فولاد درر ایران داد و این در حالی است که خبر از رشد تولید ۵.۳ درصدی فولاد ایران نسبت به دوره مشابه داد، درحالی که رشد متوسط کشورهای جهان در این آمارها رقم 2، 7 درصد ثبت شده است.رشد تولید فولاد خام (میانی) ایران همچنان دو برابر رشد جهانی است و در ۱۱ ماه سال۲۰۱۹ میلادی به رقم ۵.۳ درصد نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۱۸ رسید، در حالی که تولید جهانی این فلز راهبردی رشد۲.۷ درصدی را در این مدت به ثبت رسانده است.در همین حال، انجمن جهانی فولاد در ۱۱ ماهه سال ۲۰۱۹ میلادی، آمار تولید فولاد ایران را رقم ۲۳ میلیون و ۶۴۸ هزارتن ثبت کرد که در مقایسه با تولید سال ۲۰۱۸ که رقم ۲۲میلیون و ۴۵۲ هزارتن بود که این آمار نشان‌دهنده افزایش۵.۳ درصدی است. براساس آمارهای ارایه شده در اکثر زمینه‌ها شاهد افزایش تولید صنایع معدنی سال 98 نسبت به سال 97 هستیم، اما در زمینه تولید فولاد خام ایران در ماه نوامبر ۲۰۱۹ میلادی (۱۰ آبان لغایت ۹ آذر ۹۸) با کاهش ۲.۶ درصد نسبت به ماه مشابه در سال ۹۷ روبه‌رو شد و به 2 میلیون و ۱۳۰ هزارتن رسید که این رقم در نوامبر سال گذشته دو میلیون و ۱۸۷ هزار تن بود.بررسی آمار تولید ۶۴کشور فولادساز جهان نیز از ابتدای ژانویه تا پایان اکتبر ۲۰۱۹ میلادی (۱۱ دی ۹۷ تا ۹ آبان ۹۸) یک میلیارد و ۶۸۴ میلیون و ۱۹۴ هزارتن ثبت شد که حاکی از رشد۲.۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۸ است.میزان تولید فولادسازان جهان در نوامبر ۲۰۱۹ میلادی، با یک درصد افت نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ۱۴۷ میلیون و ۷۹۱ هزار تن رسید. این رقم در نوامبر سال ۲۰۱۸ میلادی ۱۴۹میلیون و ۳۵۶ هزار تن ثبت شده بود.آمار ۱۱ ماهه سال ۲۰۱۹ میلادی نشان می‌دهد که به ترتیب چین با تولید ۹۰۴ میلیون و ۱۷۷ هزارتن، هند با ۱۰۱ میلیون و۹۵۴ هزار تن، ژاپن با ۹۱میلیون و ۵۲۷ هزار تن، امریکا با ۸۰ میلیون و ۶۱۵ هزار تن و کره جنوبی با ۶۶ میلیون و ۳۲ هزارتن پنج کشور برتر فولادساز جهان بودند. اکنون ایران در بین بیش از ۶۰ کشور جهان رتبه دهمین فولاد ساز را به خود اختصاص داده و پیش بینی شده با شرط دستیابی به ظرفیت ۵۵ میلیون تنی در سال ۱۴۰۴ به جایگاه هفتمین فولاد ساز جهان برسد.در همین حال، جعفر سرقینی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزیر صمت در حاشیه جلسه مشترک شورای عالی معادن کشور و شورای معادن استان زنجان، در جمع خبرنگاران، اظهار کرد: قانون برای معادن، حقوق دولتی تعیین تکلیف کرده و تشخیص میزان آن را بر اساس مواد معدنی، معادن و استان‌های مختلف به شورای عالی معادن کشور سپرده است. سرقینی افزود: نگاه دولت فقط اخذ حقوق دولتی و آن هم با ارقام پایین نیست، بلکه هدف دولت از دریافت حقوق معادن، توسعه مناطق محروم بوده و نگاه اصلی در کنار توسعه مناطق، ایجاد اشتغال و تامین نیازهای داخل کشور است. او با بیان اینکه عمده سلب صلاحیت معدن‌ها مربوط به مسائل منابع طبیعی و زیست‌محیطی است، گفت: طبق قانون اگر بهره‌بردار به تعهدات خود عمل نکند، سلب صلاحیت می‌شود و با توجه به حساسیت‌های موجود، بحث‌های منابع طبیعی و محیط زیست بسیار مهم بوده و در اولویت قرار دارد و اگر مواردی گزارش شود به‌قطع برخورد می‌شود. براساس اظهارات سرقینی، یکی از وظایف بازرسان و نظام مهندسی معدن در استان‌ها و کشور این است که عملیات بهره‌بردار را بر موازین قانون معادن و سایر قوانین منطبق کنند و افزود رسیدگی به پرونده‌های معادن استان مربوطه و شنیدن نظرات و پیشنهادات استاندار و مدیران آن استان در جلسات مشترک در دستور کار قرار می‌گیرد.در خصوص مشارکت معدنکاران در ترمیم جاده‌های مشترک با روستاها نیز گفت: در معادن بزرگ، کمتر با این مشکل مواجه هستیم زیرا معادن بزرگ نه تنها راه را تخریب نمی‌کنند بلکه جاده‌ها را تعریض کرده و آسفالت‌ریزی باکیفیت نیز می‌کنند. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت همچنین بیان کرد که جاده روستایی در حالت عادی ممکن است سال‌ها مورد استفاده قرار گیرد اما در صورت استفاده برای باربری معدن، انتظار می‌رود بهره‌برداران در معادن کوچک نیز همت کرده و جاده‌ها را بازسازی کنند.