شکست برجامی ترامپ زیر گام پنجم ایران
برخی رسانه‌های غربی به‌ویژه در ایالات متحده، گام پنجم ایران در راستای کنار گذاشتن همه محدودیت‌ها در فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای را مهم‌ترین نقطه فرآیند کاهش تعهدات ایران پس از خروج واشنگتن از برجام ارزیابی کردند که در عین حال نشان‌دهنده ناتوانی «دونالد ترامپ» در به زانو درآوردن تهران و باخت وی در این قمار سیاسی است.
سرانجام یک سال‌ونیم پس از خروج دولت ایالات متحده از توافق هسته‌ای میان ایران و ۱+۵ و ناتوانی کشورهای اروپایی در برآورده کردن منافع برجامی تهران، ایران روز یکشنبه گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات کشورمان در برجام را عملیاتی کرد. دولت در بیانیه‌ای اعلام کرد که در مورد فعالیت‌های هسته‌ای دیگر هیچ محدودیتی را در حوزه عملیاتی نمی‌پذیرد. اگرچه رسانه‌های جهان به‌ویژه در غرب طی چند روز اخیر تحولات مربوط به تنش میان ایران و امریکا را مخصوصا پس از اقدام کاخ سفید در ترور سردار «قاسم سلیمانی» صدر اخبار خود قرار داده بودند اما اعلام گام نهایی ایران، باعث شد تا توجه‌ها بیش از پیش به قاطعیت جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با زورگویی‌های ایالات متحده معطوف شود.
بسیاری از تحلیل‌ها گام پنجم جمهوری اسلامی ایران را مهم‌ترین جنبه از اقدامات تهران پس از خروج کاخ سفید از توافق هسته‌ای عنوان کردند. تارنمای خبرگزاری «آسوشیتدپرس» در گزارشی با اشاره به این موضوع که تهران محدودیت‌های هسته‌ای را کنار گذاشت، ادعا کرد تحولاتی که در چند روز گذشته در منطقه رخ داده است از یک سو احتمال تسریع فعالیت‌های هسته‌ای ایران را افزایش داده و از طرف دیگر امکان بازگشت داعش به عراق را محتمل می‌سازد. در این چارچوب هر دو روند می‌تواند شرایط منطقه را خطرناک و بی‌ثبات‌تر از قبل کند. طبق این تحلیل درکنار برداشته‌شدن همه محدودیت‌های هسته‌ای، موضوعی که افزایش تنش‌ها در منطقه را تا مرز خطرناکی رسانده هشدار ایران برای تلافی حمله هوایی مرگبار ارتش امریکا به فرودگاه بغداد است. به نوشته رسانه امریکایی فوق، همین موضوع باعث شده تا تمرکز نیروهای امریکایی در درون پایگاه‌ها به حفاظت از خودشان معطوف‌شود و به نوعی جریان مقابله با داعش اولویت نداشته باشد. بنا بر متن گزارش آسوشیتدپرس، اگرچه گام پنجم تهران تهدیدآمیزترین اقدام ایران در مسیر اشاعه هسته‌ای از زمان خروج یکجانبه دونالد ترامپ از برجام به شمار می‌رود اما تهران تاکید دارد رویکرد باز و مثبتی را نسبت به مذاکره با اروپا دارد. شبکه رسانه‌ای «ان‌پی‌آر» امریکا نیز با بیان این موضوع که ایران یکی از مهم‌ترین بخش‌های توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ را کنار گذاشت، افزود توافقی که در دوره ریاست‌جمهوری «باراک اوباما» امضا شده‌بود از ماه مه۲۰۱۸ و با خروج امریکا از آن سپس با آغاز رویکرد فشار حداکثری واشنگتن بر تهران به نوعی از هم پاشید. این گزارش با اشاره به تحلیل «دیوید آلبرایت» مدیر موسسه «علوم و امنیت بین المللی» آورده است برجام توافقی بود که فعالیت‌های هسته‌ای ایران را محدود می‌کرد. وی براین باور است اکنون توافق پایان یافته است؛ اگر محدودیتی برای ایران وجود نداشته باشد پس توافقی نیز وجود نخواهد داشت. تحلیلگر دیگر این شبکه خبری رادیویی اما اعتقاد دارد دقیقا ۶۰ روز پس از گام قبلی ایران تصمیم اخیر گرفته شد که با اقدامات پیشین تهران سازگار بود. اما نمی‌توان اقدام اخیر را به عنوان پیامی که بازتاب‌دهنده شرایط کنونی است، به شمار نیاورد. وی تصریح کرد: ایران اگر ببیند منافع اقتصادی توافق هسته‌ای برایش تضمین شده است به توافق باز می‌گردد. برخی ناظران چند روز اخیر را دوره ناخوشانیدی برای ایالات متحده عنوان کردند زیرا طی چند روز گذشته وقایعی همچون حمله تروریستی در فرودگاه بغداد، اعلام گام پنجم جمهوری اسلامی ایران در مورد برجام و سرانجام رای قاطع مجلس عراق در زمینه ضرورت خروج نیروهای خارجی به ویژه امریکایی از خاک عراق از جمله اتفاقاتی بودند که شکست سیاست خارجی کاخ سفید را به نمایش گذاشت. اقدام اخیر ایران یعنی گام پنجم از نگاه برخی تحلیگران در غرب، نشان‌دهنده آن است که رویکرد رییس‌جمهوری امریکا در به زانو در آوردن ایران در قضیه برجام شکست خورده است. روزنامه «نیویورک تایمز» در گزارشی گام پنجم ایران را چالشی تازه برای ترامپ ارزیابی کرد و عنوان داشت ترامپ بیان می‌کرد توافقی که فعالیت هسته‌ای ایران را تا ۱۵ سال محدود می‌کند، خوب نیست اما ایران در پاسخ به اقدامات واشنگتن اعلام کرده است که پس از کمتر از ۵ سال آن محدودیت‌ها را کنار می‌گذارد. در بخشی از این گزارش آمده است برای بیشتر مردم جهان، تصمیم رییس‌جمهوری ایالات متحده در خروج از توافق هسته‌ای ایران پایه‌گذار دشمنی‌های کنونی میان دو کشور بود. در حالی‌که وی در سال ۲۰۱۸ این توافق را به دلیل ۱۵ ساله بودن آن ناقص می‌دانست اما اکنون تهران به جای تسلیم شدن در مقابل فشارهای امریکا، اعلام کرد به محدودیت‌ها پایان می‌بخشد. این روزنامه امریکایی تصریح کرد «در عمل قمار ترامپ به‌طور کلی نتیجه عکس داشت». تارنمای شبکه خبری «بلومبرگ» هم با ذکر اینکه ایران بخش کلیدی از توافق هسته‌ای را کنار گذاشت، عنوان کرد: این تصمیم باعث افزایش تنش در منطقه می‌شود به ویژه آنکه پیش‌تر اسراییل در این زمینه تهدیدهایی را مطرح کرده بود. اگرچه اعلام چنین تصمیمی نشانه‌ای از فروپاشی نهایی توافق می‌تواند تفسیر شود اما تهران اعلام کرد به همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهد و اگر تحریم‌ها برداشته شوند به توافق باز خواهد گشت. در این شرایط هم برخی هنوز آینده برجام را تاحدودی نامشخص می‌دانند. به اعتقاد «مارک فیتزپاتریک» کارشناس برجسته حوزه هسته‌ای، شرایط کنونی مبهم است زیرا بیانیه ایران عرصه را هم برای مذاکره و هم در جهت افزایش تنش باز گذاشته است.منبع: ایرنا
