لیبی در آستانه جنگی سرنوشت‌ساز
گروه جهان|
شورای امنیت سازمان ملل متحد از تمامی طرف‌های خارجی در لیبی خواسته تا به مداخله در امور این کشور پایان دهند. این درخواست در شرایطی مطرح شده که اعضای سازمان ملل نیز خود درباره اوضاع لیبی دچار دودستگی هستند. شورای امنیت تاکنون ۱۴بار نشست برگزار کرده و نتوانسته قطعنامه‌ای درباره لیبی صادر کند.
به‌گزارش رویترز، غسان سلامه فرستاده ویژه سازمان ملل در امور لیبی، در نشست شورای امنیت گفته: «مداخله‌های خارجی در لیبی اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند. لیبیایی‌ها سوال می‌کنند جامعه جهانی که می‌گوید از غیرنظامیان محافظت می‌کند کجاست. درحال حاضر غیرنظامیان و زیرساخت هدف قرار گرفته‌اند. ۱۴۰ هزار تن از منازلشان فرار کرده‌اند. این در حالی است که نام ۳۴۰هزار تن دیگر که از منازلشان فرار کرده‌اند ثبت نشده است. آنچه برای ما مهم است آتش‌بس است.»
درخواست برای پایان مداخلات خارجی در لیبی در شرایطی است که ژنرال حفتر که از حمایت روسیه برخوردار بوده و تلاش دارد تا کنترل طرابلس پایتخت لیبی، را به دست بگیرد اعلام کرده ١٢ دسامبر حمله سرنوشت‌ساز دیگری را آغاز خواهد کرد. طرابلس اکنون در کنترل دولت «وحدت ملی لیبی» به رهبری فائز سراج است که از سوی سازمان ملل متحد به‌رسمیت شناخته می‌شود. رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه، اخیرا از آغاز اعزام نیروی نظامی به لیبی در حمایت از دولت وحدت ملی به رهبری فائز سراج خبر داده است. پیشتر پارلمان ترکیه اعزام این نیروها را تصویب کرده است. پس از سرنگونی معمر قذافی در ۲۰۱۱، لیبی عملا به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شد. در بخش غربی به مرکزیت طرابلس، دولتی موسوم به «دولت وفاق ملی» به ریاست فائز سراج بر سرکار آمده که مورد تایید و حمایت سازمان ملل متحد است و در بخش شرقی این کشور، خلیفه حفتر ژنرال بازنشسته، کنترل این منطقه را به دست گرفت. در این میان گرچه بحران لیبی ظاهرا یک جنگ داخلی است، ولی حضور نیروهای خارجی در این بحران تا اندازه‌ای است که عملا تمامی عوامل داخلی را تحت‌الشعاع قرار داده است. در یک سوی بحران لیبی، ژنرال خلیفه حفتر با پشتیبانی عربستان سعودی، مصر، امارات و یونان و در سوی دیگر، سراج با حمایت ترکیه، قطر و کشورهای اروپایی قرار دارند. برخی قدرت‌های فرامنطقه‌ای مانند روسیه و امریکا نیز با سیاست دوگانه خود برای تعامل با هر دو طرف تلاش می‌کنند. این رویدادها از پیچیده بودن شرایط لیبی حکایت می‌کند، ضمن اینکه بیانگر تلاش قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برای حضور و تاثیرگذاری در فضای سیاسی، امنیتی کشور نفت‌خیز لیبی است.
در همین راستا گفته شده واشنگتن در واکنش به افزایش و گسترش نفوذ روسیه در لیبی، قصد دارد مرکز فرماندهی مستقل نظامی امریکا در آفریقا (افریکوم) را از شهر اشتوتگارت آلمان به شهر «سرت» در لیبی انتقال دهد و پایگاه نظامی «معیتیقه» را مجددا در تصرف خود قرار دهد؛ به همین منظور فرماندهان نظامی امریکا در حال گفت‌وگو با سراج هستند. از سوی دیگر در حالی که دولت ترکیه با سراج قرارداد تعیین حریم دریایی امضا کرده، «نیکوس دندیاس» وزیر خارجه یونان، با ژنرال خلیفه حفتر مذاکره می‌کند. در این میان با پشتیبانی امارات 500 نیروی نظامی از سودان و 200 نیروی نظامی از چاد برای حمایت از ژنرال حفتر وارد بنغازی شده‌اند؛ و این درشرایطی است که پیش از این 700 نیروی نظامی از کشور آفریقایی چاد در کنار نیروهای حفتر حضور داشتند. مصر هم تعدادی نیروی نظامی برای آموزش نیروهای حفتر و برنامه‌ریزی عملیات به لیبی اعزام کرده است. در این میان نیروهای امنیتی خصوصی که به «گروه واگنر» موسوم هستند جایگاه دیگری دارند. این نیروها که تعدادشان در لیبی مشخص نیست در کنار نیروهای ژنرال حفتر قرار دارند. گرچه مسکو هرگونه ارتباط رسمی با این نیروها را رد می‌کند و آنها را متعلق به یک شرکت خصوصی امنیتی می‌داند، ولی از دیدگاه کارشناسان این نیروها قطعا با هماهنگی و موافقت مسکو در لیبی یا نقاط دیگر جهان حضور می‌یابند. نیروهای گروه واگنر اولین‌بار در فوریه2014 میلادی و همزمان با بحران جزیره کریمه در اوکراین ظاهر شدند و در کنار جدایی‌طلبان اوکراین قرار گرفتند. نیروهای واگنر در آوریل 2018 در ماداگاسکار، در سال 2019 در ونزوئلا، سودان جنوبی و موزامبیک مشاهده شدند. این نیروها در سال‌های اخیر در سوریه نیز فعالیت گستردهای داشته‌اند. نیروهای گروه واگنر سعی دارند معادلات را به نفع ژنرال حفتر تغییر دهند.
به اعتقاد برخی ناظران، دو انگیزه مهم موجب شده نیروهای خارجی در لیبی حضور یابند. برخی کشورها نظیر عربستان سعودی، امارات، قطر، یونان، ترکیه، مصر و حتی الجزایر با انگیزه توسعه نفوذ و برعهده گرفتن نقش ژئوپلیتیکی در منطقه وارد مناقشه لیبی شده‌اند و برخی قدرت‌های فرامنطقه‌ای مانند روسیه و امریکا با هدف در اختیار گرفتن کارت نفت لیبی و حضور موثر در تقسیم ذخایر این کشور وارد این کارزار شده‌اند.
شرق‌الاوسط درباره تحولات این روزهای لیبی نوشته: «وضعیت در لیبی بغرنج است. جنگ میان لیبیایی‌ها میان دو گروه که یکی ارتش ملی و پارلمان آن را نمایندگی می‌کنند و بخش‌های بیشتری از زمین را در اختیار دارد و گروه الوفاق که اکنون در طرابلس گرفتار و در محاصره است ادامه دارد. جنگ تنها میان خود لیبیایی‌ها نیست بلکه گروه‌هایی از کشورهای منطقه و گروه‌های بین‌المللی با آنها مشارکت دارند. روس‌ها آخرین کسانی هستند که به بقیه پیوستند و دخالت آنها به‌رغم همه جنبه‌های منفی‌اش سرانجام به این جنگ که طولانی‌ترین جنگ تاریخ شمال آفریقاست پایان خواهد داد. در هفته‌های گذشته روس‌ها در کنار گروه پیروز در لیبی ایستادند و با آنها موفق شدند به سرعت نیروی هوایی «الوفاق» و از جمله پهپادهای ترکیه را نابود کنند. همچنین موفق شدند یک پهپاد امریکایی را سرنگون کنند... واشنگتن اما موضعی متزلزل اتخاذ دارد. منتظر است ببیند سرانجام چه کسی پیروز می‌شود. امریکا رابطه با هر دو طرف را حفظ کرده است؛ به‌گونه‌ای که وزارت خارجه این کشور بیانیه‌هایی در حمایت از دولت سراج در طرابلس صادر می‌کند و همزمان دونالد ترامپ با ژنرال حفتر تماس می‌گیرد تا تأکید کند برای مقابله با تندروها در کنار او ایستاده است!»
