نیمه پنهان صلح افغانستان
گروه جهان|
نزدیک به 13ماه از گفت‌وگوهای مستقیم صلح میان ایالات متحده و طالبان در قطر می‌گذرد. در این مدت گفت‌وگوهای دو طرف در مورد صلح بدور از چشم رسانه‌ها و در غیاب مردم و دولت افغانستان ادامه داشته و هیچ حادثه‌ای نتوانسته است این گفت‌وگوها را به تعطیلی مطلق بکشاند. حتی در یک مرحله حساس که بنا بود توافقنامه قبلی در کمپ دیوید توسط دونالد ترامپ به امضا برسد و به‌گونه ناگهانی با چند توییت او تمام پروسه گفت‌وگوهای یک ساله مرده اعلان شد باز هم گفت‌وگوها تداوم پیدا کرد. اکنون نشریه تایم به نقل از منابع مطلع گزارش داده که توافق صلح امریکا و طالبان علاوه بر بخش‌هایی که قرار است منتشر شود ضمیمه‌های پنهانی نیز دارد که دو طرف بر فاش نشدن آنها اصرار دارند.
افغانستان‌دیلی به نقل از تایم نوشته: تمام امیدواری‌ها برای پایان دادن به جنگ 18 ساله در افغانستان، در اتاق پرهزینه مذاکره در دوحه قطر نهفته است. تنها یک نفر است که می‌داند توافقنامه کاغذی صلح که در موردش در قطر گفت‌وگو جریان دارد، آیا در عمل به صلح پایدار خواهد انجامید یا خیر: آن شخص زلمی خلیل‌زاد است، فرستاده ویژه امریکا برای صلح افغانستان.
خلیل‌زاد بیش از یک‌سال است که تلاش دارد تا به جنگ امریکا و طالبان پایان دهد. او اکنون اطمینان دارد که امضای توافقنامه دست‌نیافتنی صلح میان امریکا و شبه نظامیانی که به تروریست‌های القاعده پناه داده بودند تا برای حملات 11 سپتامبر نقشه بکشند، قریب‌الوقوع است. گفته شده، او چنان مطمئن است که تیم‌اش در حال حاضر برای برگزاری مراسم امضای پیمان صلح در حال انتخاب مکان مناسب است.
اگر خلیل‌زاد در این تلاشش موفق شود احتمالا پیروزی ترامپ را در انتخابات سرنوشت‌ساز امسال رقم می‌زند، کسی که از مدت‌ها پیش سوگند خورده بود به دخالت نظامی امریکا در جنگ‌های بی‌پایان نقطه پایان می‌گذارد. اما اگر شکست بخورد، ایالات متحده در منجلاب طولانی‌ترین جنگی که امریکا تاکنون به خودش دیده گرفتار خواهد ماند، نبردی که بیش از 3500 نفر نیروی ایالات متحده و ناتو را تلف کرد، تقریباً 900 میلیارد دلار برای امریکایی‌ها هزینه برداشت و سبب کشته شدن هزاران افغان و آواره شدن میلیون‌ها نفر دیگر شد. همه‌چیز به جزییات پیچیده تلاش‌هایی بستگی دارد که در جریان رفت‌وآمد خلیل‌زاد به دوحه، کابل و واشنگتن صورت گرفته است.
تلاش‌های خلیل‌زاد در اصل متمرکز به یک هدف است: طالبان به نیروهای افغان و امریکایی حمله نکند و ایالات متحده اکثر نیروهایش را از افغانستان بیرون بکشد. طالبان بر سر اعلام آتش‌بس هفت روزه توافق کرده تا نشان دهد که این کارزار را جدی گرفته است. اما رهبران رده اول طالبان، با درخواست امریکا مبنی بر فعالیت نیروهای ضدتروریسم امریکایی در افغانستان آشکارا موافقت نکرده است.
خلیل‌زاد برای حل این مشکل راه میانبر را انتخاب کرده است. به گفته سه فرد مطلع از جزییات متن فعلی توافقنامه، این توافقنامه ضمیمه‌های محرمانه هم دارد. نخستین مورد شامل توافق بر سر باقی ماندن نیروهای ضدتروریسم ایالات متحده در افغانستان است. دومین مورد، بیانیه طالبان در نکوهش تروریسم و افراط‌گرایی خشونت‌آمیز است. به گفته منابع مطلع، سومین ضمیمه درباره مکانیسمی است که بر تحقق آتش‌بس در جریان گفت‌وگوهای بین الافغانی نظارت می‌کند. اما سومین منبع به چگونگی عملیات‌های سازمان سیا در مناطق تحت کنترل طالبان در آینده اشاره می‌کند.
یکی از منابع به شرط پنهان ماندن هویت‌اش، در یادداشتی که به مجله تایم فرستاده، جزییات این متعلقات محرمانه را شرح داده است. یک قانون‌گذار امریکایی و دو مقام افغان تأیید کرده‌اند که کاهش تعداد نیروهای ضدتروریسم در درازمدت از 13000 نفر به 8600 نفر جزو توافقنامه است. وزارت خارجه امریکا، دفتر سیا و دفتر خلیل‌زاد این موضوع را رد کرده‌اند. خلیل‌زاد در این ارتباط حاضر نشد که مصاحبه کند. یک مقام طالبان هم گفته توافقنامه شامل خروج کامل نیروهای امریکایی می‌شود و ضمیمه‌های محرمانه فقط یک شایعه است. بر اساس گفته‌های مقامات افغان و امریکایی، اگر اتفاق دیگری رخ ندهد، توافقنامه تا آخر همین ماه به امضا می‌رسد. اما در جریان این دو هفته امکان دارد اتفاق‌های زیاد رخ دهد مثلا ممکن است که شبه‌نظامیان طالبان در اعتراض به اینکه رهبران‌شان با ادامه حضور امریکایی‌ها در افغانستان موافقت کرده‌اند جنگ دیگری راه بیاندزاد و عملیات‌های جدید را با هدف بی‌ثبات کردن افغانستان اجرا کنند؛ یا ترامپ یک توییت ویرانگر دیگر منتشر کند و فرستاده‌اش را دوباره به میز مذاکره بفرستد.
افغانستان‌دیلی نوشته: برای نسلی از افغان‌ها که در جنگ بزرگ شده‌اند این مساله زیاد حیاتی نیست. برای خلیل‌زاد اما این توافقنامهای سرنوشت‌ساز است. حتا اگر صلح دایمی برقرار نشود، خلیل‌زاد با ادعای اینکه کارش را درست انجام داده، به عنوان گفت‌وگوکننده‌‌ای که توافقنامهای را به امضا رساند که ناممکن به نظر می‌رسید، می‌تواند جایگاهش را در امریکا محکمتر کند. او پیشتر هم به هدفش نزدیک شده بود. ماه سپتامبر گذشته، امضای یک توافقنامه میان ایالات متحده و طالبان قریب‌الوقوع به نظر می‌رسید تا اینکه با حمله انتحاری طالبان در کابل که منجر به کشته شدن چندین غیرنظامی و یک سرباز امریکایی شد، همه چه به هم ریخت. ترامپ، ناگهان در جریان توفان توییتری 7ماه سپتامبر گفت‌وگوهای صلح را خاتمه یافته اعلان کرد. با این حال در دسامبر گفت‌وگوها از سر گرفته شد و اکنون مقامات می‌گویند که توافقنامه به‌زودی امضا خواهد شد؛ اگر که طالبان بتوانند برای هفت روز کامل نفراتش را از راه‌اندازی عملیات بر نیروهای افغان و امریکایی باز دارد. این «اگر»، کمی متفاوت است. بعضی از رهبران طالبان ممکن است به توافقنامهای که خروج کامل نیروهای امریکایی از افغانستان را تضمین کند باوری نداشته باشند. همچنین متعلقات محرمانه ممکن است تحقق صلح دایمی در افغانستان را دچار مشکل کند. طالبان انتظار دارند که نیروهای امریکایی کوله‌بارشان را بسته و افغانستان رت ترک کنند اما با گذشت زمان متوجه خواهند شد که نیروهای امریکایی کاملاً از افغانستان خارج نخواهند شد و این امری است که می‌تواند صلح را خطر بیندازد. راه میانبر، انتخاب نسخه کلاسیک خلیل‌زاد است؛ گرچه منتقدانش در واشنگتن نگران هستند که او به‌خاطر پیشکش کردن توافقنامه صلح به ترامپ ممکن است هر وعده‌ای را به طالبان بدهد. او در کابل نیز به همین اندازه مخالف دارد. بسیاری از غیرپشتون‌ها به‌خاطر اینکه خلیل‌زاد از قبیله سنی‌مذهبِ پشتون و همکیش بسیاری از اعضای طالبان است، به او اعتماد ندارند. اینها همگی مواردی است که می‌تواند به ابهامات صلحی که در راه است بیفزاید.
