لزوم تغییر دراقتصاد ایران برای پدیده ناشناخته
سعید مسگری |
اقتصاد جهان با پدیده‌ای ناشناخته مواجه شده که هیچ برآوردی از ابعاد آن وجود ندارد؛ رکودی عمیق که تا ده‌ها سال از آن صحبت خواهد شد. این روزها کرونا تبدیل به بحث داغ محافل داخلی و خارجی شده و همه جا صحبت از کروناست. در محافل اقتصادی نیز بحث پیرامون پیامدهای اقتصادی کرونا، آثار آن بر کسب‌وکارها و راهکارهای کاهش آن بحث روز است. تاکنون بحث‌های مختلف و متعددی پیرامون تبعات اقتصادی این ویروس مطرح شده است. در کشور ما نیز کارشناسان مطالبی را پیرامون این موضوع مطرح کرده‌اند. نگاهی به مطالب منتشر شده در رسانه‌های داخلی و خارجی نشان می‌دهد که یک نقطه مشترک در تمام این مطالب وجود دارد. تقریبا هیچ کس از تبعات این ویروس برآورد روشن و نسبتا دقیقی ندارد و صرفا یک سری احتمالات و سناریوهای ممکن در حال بررسی است. احتمالاتی که مشخص نیست چه میزان امکان تحقق دارند. اقتصاد جهان در سومین دهه از قرن بیست و یکم با پدیده‌ای جدید و شگفت‌انگیز مواجه شده که هیچ برآوردی از میزان پیشرفت آن و تبعات احتمالی رکود ناشی از آن وجود ندارد. اگر در سال ۲۰۰۸ رکود اقتصادی جهان را فراگرفت تجربه رکود اوایل قرن قبل وجود داشت و آموزه‌هایی از آن برای اقتصاددانان و کارشناسان و سیاست‌گذاران باقی مانده بود. اما اکنون هیچ تجربه قبلی از تبعات اقتصادی رکود ایجاد شده ناشی از کرونا وجود ندارد. عدم شناخت پدیده جدید و در حال خلق رکود کرونایی سبب شده تا مقابله با آن دشوار باشد. سیاست‌هایی که برای مقابله با این پدیده نیز طراحی می‌شوند مشخص نیست چه میزان کارایی خواهند داشت و تبعات این پدیده را چقدر کاهش خواهند داد. آنچه مشخص است و در آن تردیدی وجود ندارد این است که اقتصاد جهان در شرایط خاص و پیچیده‌ای قرار دارد و تمام کشورها با کاهش رشد اقتصادی و یک رکود عمیق مواجه خواهند شد.
این رکود جهانی در حالی است که اقتصاد ایران دو سال است که وارد یکی از شدیدترین رکودهای تورمی خود شده و در سال پیش‌رو نیز دولت کسری بودجه شدیدی دارد. تحریم که یکی از عوامل مهم شکل‌گیری این رکود شدید بوده همچنان برقرار است و مشکلات عدیده‌ای را برای اقتصاد ایران ایجاد کرده است. در این شرایط مقابله با کرونا و تبعات اقتصادی آن بسیار دشوارتر از دیگر کشورها شده است. در این شرایط دشوار و بی‌‌سابقه ضروری است همگان به دشواری شرایط پی ببرند و خود را برای مقابله با آن آماده کنند. مسوولان باید صادقانه و شفاف با مردم برخورد کنند و واقعیت‌‌ها را با آنها در میان بگذارند. سیاست‌گذاران باید با صداقت حداکثری سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی مبتنی بر شرایط جدید را با استفاده از نظر کارشناسان داخلی و خارجی تدوین و به اطلاع مردم برسانند. مردم و کسب‌وکارها نیز باید برای همراهی با سیاست‌گذاران و تحمل دشواریهای پیش‌رو حداقل برای دو ماه آینده و چه بسا زمانی بیش از آن خود را آماده کنند. کارشناسان و صاحب‌نظران و تحصیلکردگان نیز وظیفه‌ای خطیر دارند. آنها باید به دور از روحیه خودکارشناس پنداری با استفاده از مطالب روز و آخرین یافته‌های علمی و نتایج سیاست‌های اجرا شده در دیگر کشورها به بررسی شرایط ایران بپردارند. چرا که اکنون بیش از هر زمان دیگری به استفاده از آموزه‌های علمی و کارشناسی به خصوص آموزه‌های روز و دستاوردهای علمی جهان داریم. باید از زدن حرف‌های تکراری و بی‌پایه خودداری شود و با توجه به مسیری که در دنیا در حال طی کردن برای مقابله با رکود کرونایی هستند به تحلیل پرداخته شود. رسانه‌ها نیز همچون همیشه وظیفه‌ای مهم دارند و این‌بار مهم‌تر از گذشته علاوه بر اطلاع‌رسانی دقیق و شفاف، باید با آگاه‌سازی احاد جامعه و نه فقط گروه‌های خاص و تحصیلکردگان، به مطالبه‌گری از مسوولان بپردازند. اطلاع‌رسانی دقیق و مطالبه صحیح اکنون اهمیتی بسیار بیش از پیش دارد. کوتاه سخن آنکه اقتصاد ایران در شرایطی دشوار قرار دارد. اگرچه از قبل پیش بینی می‌شد سال ۱۳۹۹ از نظر اقتصادی سالی دشوار باشد ولی اکنون با بروز کرونا این دشواری متفاوت‌تر از قبل شده است. باید حساسیت این برهه به خوبی شناخته و در تمام تصمیمات خُرد و کلان مردم و دولت مردان لحاظ شود. تمام آحاد جامعه از مردم عادی تا صاحب‌نظران و سیاست‌گذاران باید شرایط خطیر اخیر را درک کنند و مطابق با آن در سبک زندگی و کاری خود تغییرات لازم را لحاظ کنند. همه باید در این سال با هم متحد عمل کنند و خود را آماده تحمل دشواریهای جدید کنند.
