کرونا سیمای اقتصاد را دیجیتالی می‌کند
این روزها کسب‌وکارهای اینترنتی بسیار رونق گرفته است. افرادی که از بیم ابتلا به بیماری کرونا حاضر نیستند خانه‌های خود را ترک کنند در عین حال برای ادامه زندگی نیازمند تامین مایحتاج زندگی خود هستند، چاره‌ای ندارند جز آنکه نیازهای خود از طریق دریافت خدمات دیجیتال تامین کنند. همین اقدام سهولتی به همراه دارد که به گفته یک کارشناس اقتصادی همگان را وا می‌دارد که به حالت قبل بر نگردند. حالتی که افراد درآن ناگزیر بودند برای تامین هر چه به آن نیاز دارند پا به خیابان بگذارند. وحید شقاقی همچنین در گفت‌وگو با «تعادل» می‌گوید مسیری که لازم بود کشورها برای رفتن به اقتصاد هوشمند با صرف 20 سال زمان بگذرانند اکنون در دو سال طی خواهد شد. این اقتصاددان همچنین معتقد است در جهان پسا کرونا اقتصاد سنتی فرو ریخته و در نتیجه اقتصاد دیجیتال به جای آن به میدان خواهد آمد. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
اگر قرار باشد مهم‌ترین تغییری را که در اقتصاد بعد کرونا در کشورها رخ می‌دهد برشمرید، آن چه خواهد بود؟
بعد از کرونا هم اقتصاد دنیا و هم اقتصاد ایران دیگر اقتصاد قبل کرونا نخواهد بود. انسان‌ها وقتی وارد فضای مجاز و اقتصاد مجازی شدند، این شرایط برایشان یک سهولت و عملا آسایشی را ایجاد کرده است که دیگر بازگشت به قبل را نمی‌پذیرند. بنابراین دیگر امکان برگشت به اقتصاد سنتی وجود دارند.
تفاوت‌های اقتصاد سنتی با شرایط تازه در چیست؟
ما دو نوع اقتصاد داریم. یک نوع آن اقتصاد سنتی است. این اقتصاد شامل همین شرایطی است که مشاهده می‌کنید. مردم بر می‌خیزند و به دانشگاه می‌روند، برای خرید به سوپرمارکت‌ها و پاساژهای خیابان می‌روند و در نتیجه برای اعمال خود نیاز به حضور فیزیکی دارند. دراین مدل شما به صورت رو در رو افراد را می‌بینید از آنها خرید می‌کنید و...
وضعیت ایران در قیاس با کشورهای دیگر دنیا را در این زمینه چطور ارزیابی می‌کنید؟
در دنیا هم تاکنون اقتصاد سنتی در جریان بوده است گرچه اقتصاد دیجیتال کار خود را از 1990 به این‌سو آغاز کرده است ولی هنوز بخش عمده اقتصاد دنیا اقتصاد سنتی بوده است. به عبارتی از سال 1990 اقتصاد دیجیتال شروع شد و از سال 2010 به بعد اقتصاد هوشمند. بستر هر دو اقتصاد مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات است ولی هر کدام با سبک اقتصادی خود. در اقتصاد هوشمند ما یک مرحله بالاتر از اقتصاد دیجیتال هستیم. مرحله پردازش، پیش‌بینی‌پذیری و واکنش مبتنی بر پردازش را هم در اقتصاد می‌بینیم که در اقتصاد دیجیتال این نیست. اقتصاد دیجیتال عمدتا درگیر بحث تجارت الکترونیک و کسب و کارهای مبتنی بر دیجیتالی شدن است. اقتصاد ایران هم پیش از این عمدتا اقتصاد سنتی بود.
افراد به ندرت برای خرید به صورت الکتروینک اقدام می‌کردند و در همه عرصه‌ها حضور فیزیکی داشتند و اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های لازم برای اقتصاد دیجیتال و هوشمند شکل نگرفته بود. اگر قرار باشد ما به سمت اقتصاد دیجیتال و هوشمند برویم نیاز به پلتفرم‌ها و اپلییکیشن‌های مورد نیاز داریم که باید لاجرم بسترهای آن فراهم شود.
در مجموع کرونا چه تاثیری بر اقتصاد ایران وجهان خواهد گذاشت؟
کرونا منجر به آن خواهد شد که اولا شاهد تغییرات ژئوپولیتیکی و ژئواکونومیکی باشیم. قطعا اقتصاد اروپای غرب متزلزل شده و به مرحله فروپاشی می‌رسد، اروپای شرق ولی پیشرفت قابل توجهی خواهد کرد. همچنین ساختار اقتصادی امریکا به هم خواهد خورد و در آسیای جنوب شرقی هم تغییر و تحولات چشمگیری رخ خواهد داد. ولی این مربوط به وضعیت کلی دنیاست. در داخل کشور هم شاهد تغییرات جدی خواهیم بود. چون همانطور که پیش‌بینی‌ها می‌گوید کرونا بین یک سال تا 1.5 سال و حتی دو سال با ما همراه خواهد بود. این سبب خواهد شد که جهت‌گیری مناسبی به سمت حرکت به سوی اقتصاد دیجیتال و هوشمند داشته باشیم. همچنین در ایران کسب و کارهای دیجیتال و هوشمند شکل خواهد گرفت، پلتفرم‌های مختلف طراحی خواهد شد. ما هم اگر عادت کنیم به این نوع اقتصاد دیجیتال و هوشمند دیگر برگشتی به سمت اقتصاد سنتی نخواهیم داشت. وقتی اپلیکیشنی طراحی شود که فرد بتواند لباس مورد نیاز خود را تهیه کند و افراد بتوانند انواع اقلام خوراکی، حتی نان خود را سفارش دهند و درب منزل تحویل بگیرند، چه ضرورتی دارد خود برا ی تهیه همه اینها به بازار مراجعه کنند؟ به همین صورت اقتصاد تغییر می‌کند.
این روزها بازار سرمایه رشد قابل توجهی دارد که برخی به همین دلایل ربطش می‌دهند شما چه نظری دارید؟ چرا بازار سرمایه رشد می‌کند؟
به نظر من یکی از دلایلی که بازار سرمایه در حال رشد روز افزون بوده این است که کرونا آمده است و فعالان اقتصادی دیگر نمی‌توانند به بازار بروند و خودرو و ملک و... خرید و فروش کنند.
برای برخی مشاغل نیاز است که افراد حضور فیزیکی داشته باشند. مثلا وقتی ماشینی خریداری می‌کنید باید آن را به کارشناس نشان دهید و حضوری کیفیت آن را امتحان کنید. ولی خرید و فروش در بازار سرمایه چنین دردسرهایی ندارد و خود یک بازار مجازی است. اکنون و در دوران کرونا بازار سرمایه رونق بیشتری گرفته و آن دقیقا به همین دلیل است. اکنون کسب و کار خانه و خودرو در رکود است. بنابراین به‌طور خلاصه باید بگویم که هر نوع کسب و کاری در بستر هوشمند رونق پیدا خواهد کرد حالا اگر بشر عادت کند به این شرایط دیگر خارج شدن هم سخت خواهد بود. یعنی افراد دیگر به سختی به اقتصاد سنتی بر می‌گردند. وقتی افراد یاد گرفتند و به استفاده از امکانات شرایط پیش آمده، مانوس شدند دیگر سخت است که به شرایط اقتصاد سنتی بر گردند. اقتصاد پساکرونا دیگر شرایط اقتصاد قبل را نخواهد داشت و در ایران نیز مانند بسیاری از کشورها، کسب وکارهای هوشمند و دیجیتالی توسعه پیدا می‌کند، از اقتصاد سنتی فاصله گرفته و با شتاب به سمت اقتصاد دانایی محور پیش خواهد رفت. به‌طور کلی شرایط حاکم بر حضور کرونا در کشورها حرکت به سمت اقتصاد دانایی محور را شتاب می‌بخشد.
توضیح کوتاهی درباره روند حرکت اقتصاد تا ورود به مرحله اقتصاد دانایی محور ارایه می‌دهید.حرکت به سمت اقتصاد دیجیتال و هوشمند چقدر زمان بر خواهد بود؟
اقتصاد کشورها از سال 1950 به بعد وارد اقتصاددانایی محور شد و بسترهای فناوری اطلاعات و ارتباطات آن در مسیر پیشرفت قرار گرفت. حرکت انسان در مسیر تاریخ اقتصاد به این‌گونه بوده که ابتدا به اقتصاد اینترنت وارد شد و بعد وارد اقتصاد اطلاعات شد و سپس به اقتصاد دیجیتال ورود کرد و پس از آن نیز اقتصاد هوشمند آمد.
اکنون آرام آرام بشر داشت به سمت اقتصاد دیجیتال و هوشمند می‌رفت ولی کرونا حرکت در این مسیر را شتاب بخشید و اکنون شاید فاصله 20 تا 30 ساله را بتوانیم در عرض دو سال طی کنیم. به نظر من شاید 20 سال هوشمند و دیجیتالی شدن اقتصاد زمان می‌برد ولی اکنون طی دو سال همه دنیا مجبور است تغییر کند و تغییری در پارادایم اتقاق افتاده و این تغییر پارادایم را کرونا شتاب بخشیده است. بشر اقتصادی بعد کرونا بشر اقتصادی قبل کرونا نیست. به نظر من دیگر اقتصاد سنتی فرو پاشیده و بسیاری از کسب و کارهای سنتی قبل کرونا هم فرو خواهد پاشید، ساختارهای اقتصادی به هم خواهد ریخت و کسب و کارهای هوشمند و دیجیتالی رونق پیدا خواهد کرد.
