تقاضای بازار باید تحریک شود

سید فرید موسوی٭

دولت با اعطای تسهیلات از کسب‌وکارهایی که در صنعت و در حوزه خاصی فعالیت می‌کردند و در دو ماه گذشته به دلیل شیوع ویروس کرونا در کشور دچار آسیب شدند، حمایت به عمل آورده است. این کسب‌‌وکارها در دو ماه گذشته نتوانستند فعالیتی انجام دهند و فرصت طلایی مانند اسفندماه را از دست داده‌اند، پیش‌بینی‌هایی را انجام داده بودند که عملا محقق نشد، متناسب با کسب‌وکار خود مواد اولیه‌ای خریداری کرده بودند و اقداماتی را صورت داده بودند که به سرانجام نرسید، آنها نتوانستند در این مدت حقوق کارکنانشان را بپردازند و با مشکل مواجه شدند و به همین خاطر دولت تمهیداتی اندیشیده و پیشنهاداتی را برای مقابله با این مسائل داده است. طبیعی هم بود که کسب‌و‌کارهای مختلف از این طرح استقبال کنند. البته نمی‌توان حکم کلی داد که تمامی تسهیلات بانکی با انحراف مواجه بوده است. بخشی از تسهیلات بانکی با انحرافاتی مواجه می‌شود که علت آن برمی‌گردد به قوانین و مقررات نظارتی که در نظام بانکی وجود دارد که دچار مشکلاتی است و این مسائل باید تقویت شود تا بتوان مانع از این انحرافات شد. بخشی از این انحرافات هم ناشی از مسائل داخلی خود شبکه بانکی است، اینکه اعتبارسنجی و مدیریت ریسکی که برای اعطای تسهیلات در شبکه بانکی صورت می‌گیرد، مشکل‌زا شده بود، زیرا مراقبت‌ها و محاسبات لازم و با دقت مناسب در آنها اتفاق نمی‌افتاد. مواردی از این دست به این خاطر است که بانک‌های اطلاعاتی و نظام اعتبارسنجی در کشور ما هنوز به ‌درستی طراحی و پیاده نشده است و چنین مشکلاتی معمولا دیده می‌شود. با وجود این، تسهیلاتی که دولت برای بنگاه‌های آسیب‌دیده به دلیل شیوع کرونا اختصاص داده، شامل این موارد نمی‌شود. این تسهیلات به کسب‌و‌کارهای آسیب‌دیده فارغ از اینکه اعتبار‌سنجی شوند یا نه، اعطا می‌شود. اقدام خوبی هم که انجام شد بنگاه‌هایی که مسوولیت اجتماعی خود را مدنظر قرار دادند و تعدیل نیرو نکردند، در اولویت این تسهیلات قرار گرفتند. بنابراین فارغ از اینکه این تسهیلات به انحراف برود یا نه، نیاز بود بسیاری از کسب‌وکارها، واحدهای تولیدی و مغازه‌هایی که در این دو ماه تعطیل بودند، تحت حمایت قرار گیرند، زیرا بسیاری از آنها مجبور به پرداخت حقوق و اجاره هستند و موارد اولیه خریداری کردند و اگر اینها مورد حمایت واقع نشوند، مشکلات اقتصادی که همین حالا هم کم نیستند، می‌تواند حادتر شود. با وجود این، تبعات منفی ویروس کرونا برای کسب‌وکارها خیلی بیش از این مبالغی است که دولت پیش‌بینی کرده و نیاز است که این مبالغ را تقویت کند. البته در حال حاضر تحریک به سمت عرضه است. اما بعد دیگر قضیه که باید مد نظر قرار گیرد و البته  بخشی از آن هم اتفاق افتاده، تحریک بخش تقاضا است که اگر اتفاق بیفتد و تقاضا افزایش یابد، قطعا بنگاه‌هایی که در همین شرایط به نیازهای مشتریان توجه داشتند و در بحث کیفیت و قیمت کالا، دقت و تلاش بیشتری را مد نظر داشتند، مورد استقبال بخش تقاضا واقع می‌شوند. تحریک تقاضا می‌تواند اقدام مثبتی برای کسب‌و‌کارهایی باشد که به بهترین نحو عمل می‌کنند و حمایت از آنها می‌تواند مدنظر واقع شود. درواقع واحدهایی که بیشتر رفاه مشتری را مد نظر قرار دهند، بیشتر می‌توانند مشتری را تحت تاثیر قرار دهند و تحریک تقاضا خودش یک گام در حمایت از کسب‌وکارهایی است که مشتری هم برایشان اهمیت دارد. البته در حال حاضر زود است که بخواهیم ارزیابی کنیم چه اتفاقاتی در حوزه اقتصادی افتاده است و تبعات منفی این ویروس سنگین‌تر است و باید حمایت‌های بیشتری از این بنگاه‌ها شود. این اقدامات فعلا قدم‌های اولیه‌ای است که برداشته شده و همه‌چیز بستگی دارد به ماندگاری ویروس و مدت زمانی که در جامعه ما باقی می‌ماند و اینکه تبعات منفی آن بر جامعه و خصوصا از بعد اقتصادی به چه صورت خواهد بود و چگونه می‌توانند جامعه را تحت تاثیر قرار دهند. از طرفی حمایت‌هایی هم که دولت انجام می‌دهد، بخشی هم تحت‌الشعاع شرایط خاص اقتصادی کشور قرار دارد. در حال حاضر همچنان تحریم‌ها علیه ایران پابرجاست و یکی از سنگین‌ترین و پرچالش‌ترین دوره تحریم‌ها علیه ایران وجود دارد و این دایره مانور دولت را در حمایت از کسب‌وکارها محدودتر می‌کند. البته تبعات منفی ویروس کرونا تنها محدودبه ایران نیست، اکثر کشورها دچار مشکلات اقتصادی فراوان شدند و اگر برنامه‌ریزی‌هایی هم انجام دادند، کامل نیست، زیرا هنوز آینده این بیماری مبهم است و نمی‌توان پیش‌بینی‌های لازم را به‌صورت کامل انجام داد. 

٭عضو کمیسیون اقتصادی

 مجلس شورای اسلامی