۹ گام نوآورانه برای تامین مالی در بازار سرمایه

طرح‌های نوآورانه‌ای برای تامین مالی مانند افتتاح بازار دارایی فکری، پذیرش اسناد خزانه اسلامی، پذیره‌نویسی نخستین صندوق زمین و ساختمان، تامین مالی نوآوری و گشایش بازار شرکت‌های کوچک و متوسط، از سال ۹۲ تاکنون در فرابورس انجام شده که نقش مهمی را در توسعه بازار سرمایه داشته است.

شرکت‌ها برای تامین مالی از طریق بازار سرمایه ملزم به طی کردن مسیرهای متعددی برای ورود به این بازار هستند که فرابورس در مقایسه با بورس از شرایطی آسان‌تر برخوردار است.  فرابورس ایران در سال ۸۷ با مجوز شورای عالی بورس و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار تأسیس شد که اکنون به موفقیت‌های خوبی برای تأمین نیاز مالی بنگاه‌های اقتصادی دست پیدا کرده است. در این بازار، سهام شرکت‌هایی که از شفافیت کافی یا وضعیت سودآوری چندان مناسبی برخوردار نیستند به‌صورت توافقی میان خریدار و فروشنده معامله می‌شوند و سازمان بورس نظارت محدودتری را بر معاملات این بازار نسبت به بورس دارد.

   افتتاح بازار دارایی فکری

فرابورس ایران در یازدهم خرداد سال ۹۳ با راه‌اندازی بازار دارایی فکری، اختراعات و طرح‌های صنعتی را به یک کانال مشخص هدایت کرد تا ضمن ایجاد ارتباط مستقیم بین تولید علم و صنعت، مبتکران بتوانند در فضایی شفاف و رقابتی، دارایی فکری خود را که نشأت گرفته از دانش و تفکر آنها است با قیمت مناسب در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهند. از سال ۹۳ تاکنون معامله ۹ اختراع، ۲ طرح صنعتی و ۲ علامت تجاری در این بازار رقم خورده است و ۳۶۸ اختراع، طرح صنعتی و علامت تجاری در فهرست عرضه‌های این بازار قرار گرفته است.

   پذیره‌نویسی نخستین صندوق زمین  و ساختمان

فرابورس ایران به منظور فراهم کردن امکان تامین مالی مالکان زمین که منابع لازم را برای ساخت ندارند و همچنین تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام از طریق تبدیل آنها به صندوق زمین و ساختمان و ورود شرکای جدید به صندوق در قالب افزایش سرمایه، تابلو صندوق‌های زمین و ساختمان را که ابزاری برای پیوند بازار مسکن و بازار سرمایه است، در شهریور ماه سال ۹۳ پذیره‌نویسی کرد، در آذرماه ۱۳۹۶ شاهد بهره‌برداری و افتتاح پروژه «صندوق زمین و ساختمان نسیم» با حضور عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی بودیم.

  پذیرش اسناد خزانه اسلامی و پذیره‌نویسی نخستین صکوک اجاره دولتی در فرابورس

سال‌های متمادی تعویق در بازپرداخت مطالبات پیمانکاران به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اقتصادی کشور بدل شده بود اما از مهرماه سال ۹۴ دولت برای تامین مالی و بازپرداخت بدهی‌های خود به طلبکاران غیردولتی از طریق بازار سرمایه اقدام کرد. بر این اساس اسناد خزانه اسلامی به عنوان ابزاری نوین در این زمینه وارد بازار فرابورس ایران شد تا با آغاز معاملات ثانویه آن ضمن کمک به عبور اقتصاد از گردنه رکود، تامین مالی کوتاه‌مدت دولت نیز از این طریق ممکن شود و با تداوم و تقویت پروژه‌های عمرانی و زیرساختی در کشور، تولید ملی نیز روند رو به رشدی به خود بگیرد. در این میان با توجه به موفقیت عرضه اسناد خزانه اسلامی در سال ۹۴ در فرابورس و استقبال سرمایه‌گذاران از این اوراق جدید، برای نخستین‌بار در تاریخ بازار سرمایه اوراق اجاره دولت به میزان ۵۰۰ میلیارد تومان در فرابورس عرضه شد تا از این طریق، بخشی از بدهی‌های دولت به هواپیمایی ماهان و صندوق حمایت و بازنشستگی آینده‌ساز تسویه شود.

  پذیره‌نویسی نخستین صکوک مرابحه  و اوراق رهنی

همچنین در طول سال‌های گذشته بسیاری از اوراق بدهی به عنوان مثال صکوک مرابحه، اوراق رهنی، اوراق منفعت، اوراق اجاره سهام و... برای نخستین‌بار از طریق فرابورس ایران وارد بازار سرمایه شده‌اند و به تامین‌مالی بخش‌های مختلفی از اقتصاد کشور کمک کرده‌اند. در خصوص اوراق رهنی با توجه به اینکه به‌منظور تحریک طرف تقاضای مسکن و تداوم چرخه تولید و عرضه مسکن، سیاست‌های مختلفی مورد استفاده قرار گرفته و عمده بار تامین مالی این بخش به ‌منظور اعطای انواع تسهیلات بر دوش سیستم بانکی بوده است، در سال ۹۵ با انتشار اوراق رهنی و پذیرش و آغاز معاملات ثانویه آن در فرابورس ایران، زمینه‌های لازم برای توسعه نظام تامین مالی بخش مسکن با استفاده از سازوکارهای بازار سرمایه بیش از پیش تسهیل شد. از آنجا که تکمیل زنجیره تامین مالی نوآوری و اقتصاد دانش‌بنیان در بازار سرمایه به فرابورس ایران محول شده است، این رکن بازار سرمایه از طریق راه‌اندازی بازار بازار دارایی فکری فرابورس در خردادماه سال ۹۳، رونمایی از صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه در دی‌ماه سال ۹۵ و برپایی رویداد فین‌استارز به عنوان بزرگ‌ترین گردهمایی سالانه استارتاپ‌های فین‌تک از فروردین‌ماه ۹۶ درصدد است تا مسیر نوینی را برای تجاری‌سازی دارایی‌های فکری، تامین مالی کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و تحقق اقتصاد مقاومتی با تکیه بر سرمایه‌های علمی دانش‌آموختگان این مرز و بوم بگشاید.

   گشایش بازار شرکت‌های  کوچک و متوسط

توجه ویژه به اقتصاد دانش‌بنیان و بنگاه‌های اقتصادی فعال در این زمینه و همچنین ضرورت حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط به عنوان رویکرد جدیدی در کشور دنبال شده است، در این رهگذر از طریق ظرفیت‌سازی‌های لازم در بازار سرمایه که ماحصل تعامل و همکاری سازنده میان معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران، سازمان بورس و فرابورس ایران بوده در دی‌ماه سال ۹۵ بازار شرکت‌های کوچک و متوسط با دو تابلو ویژه به نام‌های «رشد» و «دانش‌بنیان» گشایش یافت.

   پذیره‌نویسی نخستین صندوق

 سرمایه‌گذاری خصوصی در بازار سرمایه

موضوع فعالیت صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی، جمع‌آوری منابع مالی و تخصیص عمده آن به سرمایه‌گذاری در سهام و سهم‌الشرکه شرکت‌ها با موضوع فعالیت‌های از قبل تعیین شده است و سرمایه‌گذاری صندوق در شرکت‌های سرمایه‌پذیر با هدف کسب و حفظ کنترل شرکت و هدایت سیاست‌های مالی و عملیاتی آن به منظور تحقق اهداف مورد نظر و سپس خروج از شرکت سرمایه‌پذیر صورت می‌گیرد. در همین رابطه اسفندماه سال ۹۸ نخستین صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی «اعتبار سرمایه نوآفرین» بازار سرمایه در بازار فرابورس به ارزش ۵۰۰ میلیارد ریال پذیره‌نویسی شد. حوزه فعالیت این صندوق در زمینه محصولات دانش‌بنیان صنعتی با فناوری بالا، داروسازی و تجهیزات پزشکی، فناوری اطلاعات و ارتباطات ونرم‌افزارهای رایانه‌ای، فناوری زیستی، کشاورزی و دامپروری، معادن و فلزات، ماشین‌آلات و تجهیزات و ساخت قطعات و محصولات شیمیایی است.

  راه‌اندازی سامانه تامین مالی جمعی  و استفاده از این بستر برای مقابله با کرونا

با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، سازمان بورس و اوراق بهادار و فرابورس ایران، کارگروه ارزیابی تامین مالی جمعی در سال ۹۷ با هدف ایجاد زیرساخت جذب سرمایه کسب و کارهای نوپا تشکیل و فراخوان متقاضیان عاملیت و نهادهای مالی منتشر شد.

در سال ۹۸ و ۹۹ برای تامین مالی هزینه‌های مقابله با بیماری کرونا از بستر تامین مالی جمعی برای نخستین‌بار در بازار سرمایه بهره گرفته شد تا از طریق فروش دو اوراق کرونا۱ و کرونا۲ در بازار فرابورس، بخشی از نقدینگی لازم برای کمک به وزارت بهداشت و درمان برای مقابله با این بیماری تامین شود.

   پذیره‌نویسی نخستین اوراق مرابحه عام دولت در بازار سرمایه

اسفندماه سال ۹۸ پذیره‌نویسی نخستین اوراق مرابحه عام دولت در بازار سرمایه در بازار بازارهای نوین مالی فرابورس ایران انجام شد و تامین مالی تامین مالی ۱۱۰ هزار میلیارد ریالی را برای دولت در این پذیره‌نویسی رقم زد. این اوراق یکی از انواع اوراق مرابحه است که در آن خریداران اوراق به ناشر وکالت می‌دهند نسبت به خرید نقدی کالا یا خدمات مورد نیاز از فروشنده و فروش آن به خرید نقدی کالا یا خدمات مورد نیاز از فروشنده و فروش آن به خود در قالب بیع مرابحه اقدام کند.