افت فشار ساخت و ساز با نوسان دلار

گروه راه و شهرسازی|

تازه‌ترین بررسی‌های آماری حاکی از این است که فعالیت‌های ساختمانی در تیرماه سال جاری پس از یک ماه رشد آرام، کاهش یافت، به گونه‌ای که حجم فعالیت‌های ساختمانی اعم از تولید و خدمات به حجم فعالیت‌های بهمن سال 98 رسید. انتظار می‌رود فعالیت‌های ساختمان در مرداد نیز به دنبال نوسان نرخ ارز و قیمت نهاده‌های تولید، کاهش عرضه نیروی کار، افت قدرت خرید و... در روند نزولی کنونی ادامه مسیر دهد. این همه در حالی است که حجم معاملات ملکی و متوسط قیمت هر متر مربع آپارتمان در تیرماه رشد مثبت را تجربه کردند. از این رو، پیش بینی می‌شود، واگرایی افزایش تقاضای ملک و کاهش عرضه (ساخت وساز) مسکن، طی ماه‌های آینده به افزایش بیشتر قیمت ملک بینجامد. 

آنگونه که اتاق تعاون ایران گزارش کرده است، عدد شامخ کل بخش مسکن در تیرماه رقم 52.78 ثبت شده است که نشان‌دهنده رکود صنعت ساختمان در تیرماه 99 نسبت به ماه قبل است.

به گزارش «تعادل»، عدد شامخ ساختمان که از مهرماه سال گذشته از سوی اتاق تعاون ایران اندازه‌گیری و منتشر می‌شود، از 44.3 در مهرماه گذشته به 51.76 در بهمن 98 بالغ شد. در ماه‌های اسفند سال گذشته و فروردین سال جاری، این شاخص به دلیل تعطیلی کسب و کارها در اثر شیوع ویروس کرونا در کشور به ترتیب به 35 و 18.75 سقوط کرد. در اردیبهشت اما موتور ساخت و ساز دوباره روشن شد به گونه‌ای که شامخ ساختمان به عدد 60.55 جهش کرد. این شاخص در خرداد، حرکتی لاک پشتی داشت و رکورد اردیبهشت را کمی جابه‌جا کرد و به عدد 64.36 رسید. این در حالی بود که مدیران ساختمانی پیش بینی کرده بودند، در خرداد پراز تعطیلات و البته کرونا زده، وضعیت شامخ ساختمان بهبود نخواهد یافت. شامخ ساختمان در تیرماه اما به عدد 52.78 نزول کرد و در واقع گستره فعالیت‌های ساختمانی در تیرماه به اندازه‌ای کوچک شد که به سطح فعالیت‌های ساختمانی در بهمن 98 نزدیک شد. این همه در حالی است که مدیران ساختمانی انتظار ندارند، در مرداد ماه حجم فعالیت‌های ساخت و ساز افزایش یابد. بر اساس این گزارش، دیگر شاخص‌های موجود در بین ۵ مولفه اصلی شامخ شامل «میزان سفارشات جدید، سرعت انجام سفارشات، میزان خرید مواد اولیه و جذب نیروی انسانی» نیز کاهش میزان شاخص را تجربه کردند.

شاخص «انتظارات تولید در ماه آینده» با رقم ۳۵.۵۵، کاهش امیدواری فعالان اقتصادی نسبت به بهبود وضعیت بخش ساختمان در مردادماه را نشان می‌دهد.

براساس این گزارش، صنعت ساختمان براساس استاندارد بین‌المللی طبقه بندی کلیه فعالیت‌های اقتصادی (ISIC)، به سه گروه اصلی ساخت بنا، مهندسی عمران و فعالیت‌های ساخت و ساز تخصصی ساختمان دسته‌بندی می‌شود. در یک تقسیم‌بندی دیگر، بخش ساختمان شامل دو بخش کلی مسکونی و غیرمسکونی (تجاری و عمرانی) است.

در بخش مسکونی، بر اساس اعلام وزارت راه و شهرسازی، در دو ماهه نخست سال جاری 7 هزار و 501 فقره پروانه ساختمانی صادر شده است که در قیاس با دوره مشابه با 9 هزار و 438 فقر، بیش از 20 درصد کاهش یافته است. همچنین طبق گزارش بانک مرکزی میزان معاملات آپارتمان‌های مسکونی در تهران (به عنوان نمونه آماری بزرگ از کل کشور) طی تیرماه سال جاری با ۱۴۰۴۷ فقره واحدمسکونی، نسبت به ماه قبل ۳۰.۳ درصد افزایش یافت. در این ماه همچنین قیمت مسکن نیز در تهران با متوسط قیمت هر متر مربع ۲۰.۹ میلیون تومان، تورم ماهانه ۱۰.۴ درصدی را تجربه کرد.  در گزارش اتاق تعاون ایران، از افزایش مداوم نرخ ارز و انتظارات تورمی حاصل از آن، پیشی گرفتن تقاضا بر عرضه و نیز تداوم معاملات سوداگرانه، به عنوان علل افزایش قیمت مسکن یاد شده است.

      علل افت فعالیت‌های ساختمانی

به گزارش واحد آمار و برنامه‌ریزی اتاق تعاون، در بخش تولید و عرضه تجهیزات ساختمانی نیز تحت تاثیر نوسانات ارزی و افزایش قیمت مواد اولیه در برخی اقلام، کاهش نیروی کار در نتیجه تداوم شیوع ویروس کرونا و وجود بی انگیزگی در این قشر به دلیل تورم عمومی موجود، تداوم مشکلات موجود در حوزه واردات مواد اولیه (به ویژه در حوزه ثبت سفارشات و ترخیص از گمرکات) و کاهش قدرت خرید، نگرانی از ادامه روند موجود و تردید نسبت به آینده کسب و کارهای این بخش را افزایش داد. در بخش‌های عمرانی و دیگر فعالیت‌های پیمانکاری، کماکان به دلیل عدم پرداخت مطالبات پیمانکاران توسط کارفرمایان و عدم تناسب نرخ تعدیل با تورم موجود، فعالان این بخش با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. با استناد به اظهارات فعالان ساختمانی، عدد شامخ کل با کاهش ۱۸درصدی نسبت به ماه قبل، بر روی عدد ۵۲.۷۸ جای گرفت. زیرا میزان فعالیت‌های تولید یا ارایه خدمات ساختمانی نسبت به ماه قبل روند نزولی داشت که عدم ثبات قیمت‌ها و در نتیجه عدم عرضه مواد اولیه به دلیل مشخص نبودن قیمت‌ها و نگرانی کارفرمایان از آینده بازار، در ایجاد این شرایط بسیار موثر بود. متعاقبا میزان سفارشات جدید و از این رو، میزان خرید مواد اولیه با وضعیت کاهشی مواجه شد. با توجه به رکود موجود و نیز شیوع بیشتر ویروس کرونا، میزان به‌کارگیری نیروی انسانی نیز کمتر شد. در نتیجه از سرعت انجام سفارشات نیز کاسته شد. قیمت مواد اولیه در بسیاری از مصالح ساختمانی افزایش یافت و قیمت فروش نیز بیشتر شد اما در مقابل از حجم فروش کاسته شد. (البته بنابر اعلام نظر فعالان ساختمانی در کلیه حوزه‌ها، در برخی فعالیت‌های مرتبط با حوزه ساختمان روند افزایش قیمت‌ها نسبت به خرداد کمتر گزارش شد). علیرغم مشکلات موجود در تکمیل سفارشات، با تحویل سفارشات معوقه از ماه‌های ابتدایی سال، میزان کارهای معوقه در مجموع کاهش یافت. میزان مصرف حامل‌های انرژی مرتبط با بخش تولید کمتر شد و با توجه به مشکلات مرزی، میزان صادرات نیز همچنان سیر نزولی داشت.

با توجه به نوسانات نرخ ارز در ماه‌های اخیر، اکثر فعالان این حوزه نسبت به بهبود فضای کسب و کار خود در مرداد، امیدوار نبودند.

      شامخ ساختمان در کشورهای منتخب

آنگونه که اتاق تعاون ایران گزارش کرده است، فعالیت‌های ساختمانی اعم از تولید و خدمات ساختمانی در کشورهای منتخب در ماه ژوئن (12خرداد تا 12 تیر) نسبت به ماه می‌(12 اردیبهشت تا 12 خرداد) روند مثبتی را ثبت کرده‌اند. همچنین عدد شامخ ترکیبی شامل تولید، خدمات و ساختمان در اتحادیه اروپا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، انگلستان و استرالیا طی ماه جولای (12 تیر تا 12 مرداد) نسبت به ماه ژوئن (12 خرداد تا 12 تیر) نیز روندی صعودی داشته است.