بازی با صفرهای رنگ‌باخته

کارشناسان : حذف چهار صفر  از اسکناس‌های جدید راهگشا نیست

گروه بانک و بیمه | رییس کل بانک مرکزی درباره حذف چهار صفر از پول ملی گفته است که حذف چهار صفر در مجلس جدید در حال پیگیری است اما بانک مرکزی در اسکناس‌های جدیدی که چاپ می‌کند صفرها را به صورت کمرنگ چاپ می‌کند تا به نوعی نشانه دوران گذار باشد.با اینکه سال‌هاست بانک مرکزی به حذف چهارصفر از پول ملی اشاره دارد و از شروع طرح حذف چهارصفر از پول ملی، حداقل 2 تا 3 سال زمان نیاز است که اسکناس‌ها و سکه‌های جدید وارد بازار شود، اما بانک مرکزی همچنان به گام‌های کوچک مانند حذف چهارصفر از اسکناس و چک پول‌ها دلخوش کرده است و اقدامات اساسی برای حذف چهارصفر در نظام اقتصادی کشور را به تاخیر انداخته است. واقعیت این است که سهم اسکناس و سکه‌ها به اندازه 2 درصد کل نقدینگی کشور است و حتی اگر تمام سکه‌ها و اسکناس‌ها را تغییرشکل دهند عملا سهمی در کاهش مشکلات صفرها ندارد و به اعتبار پول ملی کمکی نمی‌کند. مردم به خصوص در شرایط شیوع کرونا، از طریق کارت‌های بانکی، چک و اینترنت اقدام به نقل و انتقال پول می‌کنند و در هر پرداختی، با اینکه مثلا درخرید نان گفته می‌شود که قیمت 3 تومان است اما عملا 4 صفر اضافه را در کارتخوان وارد می‌کنند و می‌نویسند 30000 ریال در حالی که به راحتی می‌توان با حذف این چهارصفر همان کلمه‌ای که از سوی مردم و فروشنده اعتبار دارد را به کار گرفت. این کار موجب تحول اساسی در به کار‌گیری صفرها در کارتخوان‌ها، عابر بانک‌ها، اینترنت بانک، موبایل بانک، نوشتن چک و... دارد. تنها در نظام بانکی ماهانه 3 میلیارد تراکنش بانکی به مبلغ 520 هزار میلیارد تومان انجام می‌شود و هر نفر ایرانی به‌طور متوسط تقریبا هر روز یک‌بار یک تراکنش بانکی انجام می‌دهد و در هر تراکنش بیش از 180 هزار تومان خرید انجام می‌شود. یعنی 3 میلیارد تراکنش ماهانه داریم که هر یک با چهارصفر اضافه همراه است و 12 میلیارد صفر بیهوده در نظام بانکی رفت و آمد می‌کند. 

علاوه بر تراکنش‌های بانکی، مبادلات چک نیز ماهانه حدود 8 میلیون تراکنش یا مبادله چک به مبلغ 250 هزار میلیارد تومان را شامل می‌شود که برای نوشتن چک، پرداخت در بانک و کنترل‌های بعدی هر چک حداقل با چهار بار نوشتن 4 صفر اضافه همراه است و ماهانه 30 میلیون بار نوشتن 4 صفر اضافه را داریم که 120 میلیون صفر اضافه است. علاوه بر این موارد، در حسابداری، حسابرسی، خرید سهام در بورس، بازار ارز و طلا و کالا و فروشگاه‌ها، دفاتر شرکت‌ها و سازمان‌ها و نهادها و تشکل‌ها، نیز تقریبا به اندازه تراکنش‌های بانکی نوشتن صفرها انجام می‌شود و در مجموع می‌توان گفت که حدود 25 میلیارد صفر اضافه را در مبادلات اقتصادی مردم شاهد هستیم و هر ایرانی باید در ماه 300 صفر اضافه را با دست خود یا با خودکار یا تایپ انجام دهد که هیچ ارزشی ندارد و عملا نشانه بی اعتبار بودن پول است و گاهی به دلیل اشتباهاتی که انجام می‌شود و به خریدار یا فروشنده زیان وارد می‌کند و چک کردن آن به حوصله و نور چشم و عینک نیاز دارد، عملا مشکلات بسیاری را ایجاد می‌کند. مردم باید همان که در محاوره می‌گویند و به همان پولی که اعتبار می‌دهند، عمل کنند و نیازی به نوشتن و گفتن و تایپ کردن چهارصفر نیست. براین اساس، بانک مرکزی باید با هماهنگی تمام بانک‌ها، موسسات اعتباری و ... کار تغییر شکلی اسکناس‌ها را در دفاتر شروع کند ودر حساب‌های سپرده بانکی نیز یک روز را مشخص کرده و تمام تغییرات انجام دهد و به نظر می‌رسد با توجه به تسویه حساب ذهنی و واقعی مردم در شب عید، خوب است که در پایان سال 99 این کار انجام شده و 1400 را با این تغییر شکلی و مهم شروع کنیم. همانطور که مسوولان بانک مرکزی گفته‌اند، این اقدامات یک فرآیند زمان بر به لحاظ حقوقی و فنی دارد و بر مبنای برآورد کارشناسان ما اجرای آن نزدیک دو سالی طول می‌کشد. این اقدام در کنار سایر اقدامات اساسی بانک مرکزی برای اصلاح نظام بانکی و به‌کارگیری ابزارهای نوین سیاست‌های پولی و شیوه‌های جدید و کارآمد نظارت بر بانک‌ها خواهد بود و عملیاتی شدن آن عملا متأخر بر اصلاحات بانکی خواهد بود.همتی ادامه داد: چهارمین نکته اینکه بعد از قانونی شدن، پول‌های جدید به تدریج و با جایگزینی آنها با اسکناس‌های فرسوده قبلی وارد چرخه می‌شوند و هزینه آن قابل مقایسه با هزینه چاپ حجم زیاد اسکناس‌های فعلی نخواهد بود.وی افزود: نکته پنجم اینکه اصلاح نرخ برابری پول ملی از طریق حذف صفرها وجهه پول ملی را در صحنه بین‌المللی ارتقا می‌بخشد و اقدامی است که در بسیاری از کشورها در کنار سایر اقدامات، سرآغازی برای اصلاحات جدی اقتصادی است. کارشناسان می‌گویند از آنجا که حذف صفرها از پول ملی صرفا موجب تسهیل عملیات حسابداری می‌شود، شایسته است بانک مرکزی اقدامات عملی برای کاهش تورم و تقویت پایه پول ملی که عملا منجر به کاهش صفرها می‌شود، انجام دهد. بانک مرکزی به جای تلاش برای حذف صفرها از پول ملی که بیشتر جنبه تسهیل عملیات حسابداری را دارد تلاش خود را برای اعمال اصلاحات پولی و بانکی که در فرجه زمانی چند ساله نتیجه بخش است معطوف دارد. در شرایط حساس فعلی با توجه به اختیاراتی که از طرف ستاد هماهنگی سران سه قوه به بانک مرکزی تفویض شده و البته فراقانونی است و ضرورت برون رفت از شرایط بحران فعلی ایجاب می‌کند بانک مرکزی همه تلاش خود را به اصلاح ساختار بانک‌ها و نظام بانکداری در کشور که منجر به اصلاحات پولی و مالی طی چند سال می‌شود معطوف دارد. آنگاه است که تورم مهار خواهد شد، پول ملی تقویت می‌شود، فشارها بر مردم کم می‌شود، اشتغال و تولید راه می‌افتد و خود به خود صفرها کاهش می‌یابد.حذف چهار صفر از پول ملی مکمل اقدامات بانک مرکزی در بازار ارز، اصلاح نظام بانکی و کنترل نرخ سود است.