داستان خانه‌های غیرآپارتمانی

در دنیای کنونی که خانه غیر آپارتمانی کمیاب شده، وقتی بدانیم که تا پیش از سال ۱۳۴۰ مساله‌ای به نام آپارتمان‌ نشینی مطرح نبوده که به قانون نیاز داشته باشد، کمی موضوع تعجب‌بر‌انگیز می‌شود، ولی به واقع آپارتمان‌نشینی از سال ۱۳۴۰ در ایران توسعه یافت و قانون تملک آپارتمان‌‌ها در سال ۱۳۴۳ به تصویب رسید و آیین‌نامه اجرایی آن نیز چهار سال بعد یعنی ۱۳۴۷ تدوین شد. البته در ایران، ساختمان‌های بلند و چندین طبقه وجود داشت. به عنوان نمونه در سال ۱۲۷۱ ه‍.ق. در داخل محدوده شهر بوشهر ساختمان‌های مردم دو، سه و حتی چهار طبقه بوده است. این بناها از سنگ‌های فسیلی و ملات گچ و ساروج و بعضاً کاه گل و تیر چندل ساخته می‌شده است. درب و پنجره‌ها نیز از جنس چوب ساج بوده که در برابر موریانه و رطوبت کاملاً مقاوم شوند. در ۲۵۰ سال تاریخ پایتختی تهران، بلندترین ساختمان شهر، شمس العماره بود. در بالای برج ۲۰ متری آن، همه شهر دیده می‌شد. شهر به ندرت ساختمان دو طبقه داشت. رضاخان بعد از به سلطنت رسیدن، بلواری در شمال تهران کشید و مردم را تشویق کرد تا اطراف آن بلوار خانه بسازند. به کسانی که چهار طبقه می‌ساختند، جوایزی مانند دریافت آجر و معافیت از عوارض تعلق می‌گرفت. با این همه نیمی از اطراف این بلوار (خیابان انقلاب) در زمانی که رضاخان ساقط شد، هنوز خالی بود. در سال ۱۳۴۱ حبیب القانیان، سرمایه‌دار معروف، ساختمان آلومینیوم را با ۱۴ طبقه افتتاح نمود. تابلوی سردر ورودی این ساختمان سال ساخت ۱۹۶۲ میلادی همچنان هک شده است. در سال ۱۳۴۲ پایان کار ساختمان ۱۶ طبقه پلاسکو، دومین ساختمان بلند تجاری به سبک ساختمان‌های امریکایی در محل تقاطع خیابان فردوسی و جمهوری ساخته شد. سومین ساختمان بلند تهران، « برج بانک کار » در خیابان حافظ رو به روی پارک هتل بود. آن هم در سال ۱۳۴۲ توسط بانک کار ساخته شد که ساختمانی اداری بود. این ساختمان ۱۹ طبقه بود. اما آپارتمان نشینی پدیده نسبتاً جدیدی است. سابقه آن به حدود ۵۰ سال قبل برمی‌گردد. بزرگ‌ترین مجموعه آپارتمان سازی بخش خصوصی که در دهه ۵۰ آغاز به کار کرد، مجموعه اکباتان بود. همزمان با آن شهرک‌های آپارتمانی متعددی برای کارکنان نیروهای مسلح و و دولتی آغاز شده بود.  نخستین ساختمان بلند مسکونی در تهران  در بلوار کشاورز ساخته شد. سه برج به نام سامان با ۲۲ طبقه و ۷۲ متر ارتفاع بود که در سال ۱۳۴۸ به بهره‌برداری رسید. در زمان پیروزی انقلاب ساختمان‌های مسکونی اسکان (۷۰ متر) و پارک پرنس (۷۲ متر) بلندترین ساختمان‌های مسکونی و ساختمان وزارت کشاورزی (۶۲ متر) بلندترین ساختمان دولتی بودند. حالا دیگر بیشتر شهر در تصرف آپارتمان‌هاست و کمتر خانه‌هایی یک طبقه با حیاتی زیبا و بزرگ مشاهده می‌کنیم.