انتخابات امریکا چه تاثیری روی بورس ایران می‌گذارد؟

رقیه ندایی| 

درحالی که این روزها به انتخابات 13 آبان امریکا نزدیک می‌شویم، گمانه زنی‌ها در خصوص این رقابت افزایش یافته و هر گروه براساس طرفداری از ترامپ یا بایدن نقش این افراد را در اقتصاد جهان مهم می‌دانند اما؛ برنده شدن هر یک از این دو تاثیر مهمی می‌تواند بر روی بازار سرمایه بگذارد و باعث تحولات عمیق در این بازار شود.

تقریبا سه دهه از قطع ارتباط دیپلماتیک میان ایران و امریکا می‌گذرد و هیچ آینده‌ای برای پایان تنش‌ها و مذاکره میان کشورها دیده نمی‌شود. و این روزها این تنش به جان بازار سرمایه ایران افتاده و بورس انتظار برنده شدن فرد مناسبی را می‌کشد تا در نهایت به تعادل برسد. برخی از سرمایه‌گذاران با ترس از این انتخابات سعی دارند در روزهای خوب بازار سرمایه خود را خارج کنند اما؛ برخی دیگر در روزهای قرمز صف‌های طولانی خرید تشکیل می‌دهند چراکه به آینده این انتخابات و تاثیر مثبت آن بر بورس امیدوار هستند. در این میان دو نظر مطرح می‌شود برخی از کارشناسان بر این اعتقادند که روی کار آمدن رییس‌جمهور دموکرات بازار سرمایه را پرشورتر و سبزتر می‌کند. برخی دیگر متعقدند با تداوم حضور رییس‌جمهور، جمهوری‌خواه وضعیت بازار سرمایه آشفته‌تر شده و فرش قرمز میزبان سهامداران خواهد شد. با برنده شدن ترامپ و ادامه حضور این رییس‌جمهور در کاخ سفید پیش بینی می‌شود که به میزان تحریم‌های علیه ایران افزوده و در نتیجه با تورم در بازارهای مالی از جمله ارز و مخصوصا دلار مواجه شویم و شاهد رشد بی‌سابقه در قیمت دلار باشیم. همچنین بیش از 60 درصد بازار سرمایه کامودیتی محور است و این افزایش قیمت دلار تاثیر مستقیم روی آنان خواهد گذاشت و درنتیجه با رشد قیمت در بازار سرمایه مواجه می‌شوند. در کل می‌توان گفت برنده شدن ترامپ به نفع اقتصاد کشور نیست اما این برنده شدن می‌تواند رونق دوباره‌ای به بورس دهد در مقابل اگر جوبایدن برنده این انتخابات شود با گذر از تحریم‌ها و سختی‌ها قیمت دلار کاهش یافته و درنتیجه این کاهش در بازار سهام تاثیرمی گذارد و درنتیجه بورس با سقوط و در نهایت تعادل و ارزندگی مواجه می‌شود. این درصورتی است که جوبایدن به سخنان ابتدایی خود در خصوص برجام و تحریم‌ها پایبند باشد. براساس پیش بینی‌ها بایدن هوشمندانه عمل می‌کند و ممکن است این سخنان تنها وعده انتخاباتی باشد و در نهایت عملکردی بدتر از ترامپ داشته و تحریم‌های موجود در ایران را فزاینده کند.

در این حال پیش می‌شود که اگر بایدن پایبند باشد اقتصاد ایران دچار تغییر و تحول می‌شود و در یک مدت بسیار کوتاه بازار دچار شوک و نزول شد و نرخ دلار از کانال 27 هزار تومان به کانال 15 الی 20 هزار تومان می‌رسد و در بلندمدت کشور دچار تعادل اقتصادی می‌شود. در میان اگر این کاهش رخ دهد به زیان سهم‌های کامودیتی بازار می‌شود و صف‌های طولانی فروش را پدید می‌آید و در نهایت نقدینگی عظیمی از بازار سرمایه خارج می‌شود. حال اگر فرضیه قبلی را در نظر بگیریم و احتمال دهیم بایدن سیاست‌های سختگیرانه علیه ایران داشته باشد در نتیجه نرخ دلار روند صعودی را تجربه و صعود دلار به نفع بازار سرمایه خواهد بود. بنابراین با برنده شدن ترامپ اوضاع کمی سخت‌تر و به نفع بازار سرمایه می‌شود اما؛ برنده شدن بایدن با فرضیه گذر از تحریم‌ها باعث می‌شود که بورس کمی نزول و در نهایت تعادل را تجربه کند.

براساس آخرین بررسی‌ها در خصوص عملکرد شاخص بورس نیز شاخصی بیش نگر از نتایج انتخابات است. طی قرن اخیر و از سال 1928 تا حال حاضر در 78 درصد موارد و از سال 1984 در 100 درصد موارد عملکرد شاخص S&P در سه ماه انتهای به شب انتخابات، مبنای مناسبی برای تشخیص فرد پیروز بوده است. اگر این شاخص در دوره مذکور افزایش یابد. رییس‌جمهور مستقر حال حاضر برنده انتخاب خواهد بود و اگر این شاخص در دوره مزبور کاهش یابد، رییس‌جمهور فعلی باز انتخاب می‌شود.

برخی از کارشناسان بازار سرمایه گفتند: سیاست‌های کلی امریکا در خصوص ایران مشخص است و تغییر نخواهد کرد بنابراین چیزی که بیشترین تاثیر را در روند بازار دارد شرایط تحریم‌ها و تاثیر این انتخابات بر نرخ ارز در داخل کشور است. اگر شرکت‌ها بتوانند فروش خارجی و داخلی خود را با موفقیت انجام دهند یا برای تامین مواد اولیه خود به واسطه تحریم‌ها با مشکل جدی مواجه نشوندو طبیعتا از افزایش نرخ ارز تاثیر مثبت می‌گیرند و این اتفاق در مجموع می‌تواند به نفع بازار سرمایه تمام شود. با این حال هر مدل تهدید و فشار سیاسی که به نگرانی اجتماعی مردم منجر شود، می‌تواند باعث خروج منابع از بازار سرمایه شود که این موضوع می‌تواند بازار را تحت تاثیر منفی قرار دهد.

همچنین برخی دیگر معتقدند که؛ درخصوص اقتصاد ایران هم حداقل در بازار سهام بسیاری از فعالان اقتصادی، در انتظار انتخابات آتی امریکا هستند و حتی عده‌ای از تحلیلگران تغییر مسیر شاخص بورس در دو ماه اخیر را به سیاست صبر و انتظار سرمایه‌گذاران نسبت می‌دهند. به هر حال اگر ترامپ در انتخابات پیروز شود، شاهد تداوم سیاست‌های پیشین وی در فشار حداکثری بر ایران خواهیم بود که اگر تحول غیرمنتظره‌ای در این خصوص رخ ندهد، ممکن است تداوم روند صعودی در بازار سکه وارز را به‌دنبال داشته باشد. ولی پیروزی بایدن می‌تواند چشم‌انداز متفاوتی را بر این بازارها حاکم کند. به همین دلیل از آنجا که بورس بر کالاهای صادرات محور استوار است و قیمت ارز نقش مهمی در سودآوری این شرکت‌ها دارد، ترکش آنچه در بازار ارز رخ می‌دهد، می‌تواند به بورس هم منتقل شود؛ ولی پرسش اصلی آن است که بورس تهران قیمت ارز را تا چه حدی به عنوان محرک سودآوری و از چه حدی به عنوان علامت بی‌ثباتی در نظام اقتصادی تلقی خواهد کرد؟ همین نقطه عطف می‌تواند پیام‌آور تحولات جدیدی در بازارها باشد که قبلا شاهد آن نبوده‌ایم. ولی آنچه باید برای سیاست‌گذاران کشور کانون توجه باشد، آن است که اقتصاد ایران اکنون از بحران‌های ساختاری متفاوتی رنج می‌برد و هر گونه احاله امور کشور به نتایج انتخابات آبان‌ماه، امری عبث و بیهوده خواهد بود. حتی با فرض پیروزی بایدن، از آنجا که از زمان استقرار احتمالی وی تا هنگام برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ایران بیش از ۵ ماه فاصله وجود ندارد، امکان یک توافق سریع بین طرفین، احتمال چندان پررنگی ندارد و دولت باید با سیاست‌گذاری مدبرانه و سفت بستن کمربندها، خود را برای عبور از این پیچ مهم تاریخی آماده سازد.

تجربه ثابت کرده است بالاترین بازدهی سالانه برای سهامداران زمانی حاصل شده که یک دولت دموکرات و یک کنگره جمهوری‌خواه روی کار بیاید. این ترکیب متوسط بازده 6.9 درصدی در سال را داشته است. بازدهی سالانه برای سهامداران با ترکیب دولت و کنگره دموکرات برابر با 7.3 درصدبوده است. تنها در صورتی می‌توان به رشد بازار بورس در صورت انتخاب شدن یک کاندیدای جمهوری‌خواه امیدوار بود که جمهوری‌خواهان علاوه بر دولت کنگره را نیز به خود اختصاص داده باشد. گرچه نمی‌توان به‌طور قطع پیش بینی کرد که چه اتفاقی خواهد افتاد ما تجربه ثابت کرده که برخی الگوها در زمان انتخاب کاندیداهایی از حزب خاص تکرار می‌شود و به‌طور کلی در دو هفته منتهی به برگزاری انتخابات شاهد رشد و بازده غیرطبیعی بازده خواهیم بود. در سال دوم روی کار آمدن دولت جدید معمولا قوانین مالیاتی سنگین‌تری وضع می‌شود که این موضوع می‌تواند باعث اثر منفی روی بازار سرمایه داشته باشد که البته بعید می‌رسد تاثیر مستقیمی روی بازار بورس ایران داشته باشد.

برنده شدن بایدن اگر لغو تحریم‌ها را نیز به همراه داشته باشد اوضاع تغییر چندانی نمی‌کند چراکه در حال حاضر تورم و افزایش قیمت‌ها بسیار بالا بوده و نمی‌توان انتظار داشت در کوتاه‌مدت پراید 100 میلیون تومانی به 10 میلیون تومان برسد این کاهش قیمت و تورم تنها گذر از تحریم‌ها و همچنین زمان طولانی نیاز دارد و در کوتاه‌مدت تنها نرخ ارز و بازارسرمایه می‌تواند تاثیر مهمی پذیرا باشند.

همچنین اگر بایدن در انتخابات رای بیاورد باعث افزایش گروه‌های بانکی خواهد شد و گروه‌های کامودیتی با زیان مواجه می‌شود. مهم‌ترین دلیل این افزایش و زیان تنها کاهش قیمت دلار است اگر دلار با کاهش قیمت مواجه شود هزینه تمامی شرکت ها (به جز کامودیتی محورها) کاهش یافته و درنتیجه با سود مواجه می‌شود این سود در بلندمدت می‌تواند اقتصاد کشور را به تعادل برساند.