معاملات الگوریتمی کارگشا یا کارشکن؟

جواد عظیمی

چندماهی می‌شود که میزان حجم معاملات افزایش یافته و در نتیجه معاملات پیچیده‌تر شده است. پس از رخ داد پیچیده شدن معاملات، بازار نیازمند ابزارهای جدید هوشمند است یکی از مهم‌ترین این ابزار‌ها معاملات الگوریتمی است که برای ورود سفارش‌های معاملاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین از استفاده از برنامه‌های کامپیوتری برای ورود به سفارش‌های معاملاتی بدون دخالت انسان. به بیان دیگر این الگوریتم‌ها که «بلک باکس» یا «الگو تریدینگ» هم نامیده می‌شود از زبان برنامه‌نویسی در کامپیوتر و مجموعه‌ای از دستورهای مشخص شده در کنار هم برای انجام معاملات استفاده می‌کند. الگوریتم‌ها در بخش مستقیم و غیرمستقیم استفاده می‌شوند و همچنین باعث افزایش نقدشوندگی، افزایش حجم معاملات، کاهش دامنه نوسان، افزایش عمق بازار، کاهش فاصله خریدار و فروشند و جلوگیری از دستکاری قیمت‌ها در بازارسهام می‌شوند. می‌توان گفت یک یا چند الگوریتم در انتخاب و اعمال این سفارش‌ها از جنبه‌های مختلف مانند زمان بندی وقیمت و همچنین حجم بدون دخالت انسان اجرا می‌شود. اما؛ سازمان بورس این معاملات را متوقف کرد و رییس سازمان بورس در خصوص ممنوعیت این معاملات گفت: این رویه توسط ماشین انجام می‌شد و با تبعات منفی برای بازار همراه بود. در این میان هرچند ممنوعیت معاملات الگورتیمی میزان نقدینگی را کاهش دهد اما به نفع همگان خواهد بود. اما؛ این سخنان موافقان و مخالفانی دارد. پس از حذف معاملات الگوریتمی نوسان‌گیری در بازار حذف شد در نتیجه از میزان حجم معاملات و نقدینگی در بازار کاسته می‌شود. کاهش میزان نقدینگی و حجم معاملات به زیان بازار سرمایه خواهد بود چراکه خروج نقدینگی را از بازار فراهم و در نهایت بازار را به سوی قرمز شدن پیش می‌برد. ممنوعیت معاملات الگوریتمی به زیان بازار سرمایه و سهامداران است چراکه این معاملات میزان هزینه معاملاتی کمتری برای سهامداران پدید می‌آورند در نتیجه افزایش حجم معاملات و نقدشوندگی را در بازار به دنبال دارند همچنین نوسان‌پذیر کمتری در بازار پدید می‌آید (یعنی سفته بازان می‌توانند فعالیت کمتری در بازار کنند)، معاملات الگوریتمی عمق بازار را افزایش می‌دهد و در بلندمدت بازار سوددهی بیشتر و بهتری را تجربه می‌کند گفتنی است در زمان استفاده از معاملات الگوریتمی نمی‌توانیم معاملات پرریسک و هیجانی داشته باشیم چراکه؛ با آلارم هشدار مواجه می‌شویم. با ممنوعیت این نوع از معاملات باید ساعت‌ها منتظر پاسخ به خرید و فروش سهام خود باشیم در صورتی که اگر معاملات الگوریتمی در بازار وجود داشته باشد با کمترین تاخیر در اجرای معاملات مواجه می‌شویم. وجود این نوع معاملات در بازار می‌تواند از رفتارهای هیجانی جلوگیری کند و بازار با به سمت و سوی تعادل پیش ببرد اما؛ زمان‌هایی نیز وجود دارد که سرمایه‌گذاران به صورت عکس از این نوع ابزارها استفاده می‌کنند و بازار را به سوی نزول می‌کشانند ولی هویت اصلی ابزارهای بازار ترقی و پیشرفت بازار و همچنین افزایش عمق بازار است و محدویت و ممنوعیت ابزارها می‌تواند به زیان بازار سرمایه باشد و بی‌اعتمادی را در بازار پدید آورد. سازمان بورس و مسوولان باید راهکارهایی مناسبی در خصوص بازار پیش گیرند و با مصوبه‌ها و ممنوعیت‌ها اجازه ندهند باعث سقوط کند بلکه با استفاده از مصوبات و همچنین سخنان روند اعتمادسازی را در بازار سرمایه تقویت کنند.