تاثیر کرونا بر نظام اداری و استخدامی کشور

رییس سازمان اداری و استخدامی ضمن اشاره به ابعاد تاثیر شیوع کرونا بر نظام اداری بر تسریع توسعه دولت الکترونیک در برقراری ارتباط بین دستگاه‌ها و سامانه‌های مختلف برای کاهش ترددهای مردم و مراجعه‌کنندگان بین ادارات تاکید کرد. به گزارش ایسنا، با توجه به شرایط حاکم بر کشور و شیوع بیماری کرونا و تاثیر آن بر نظام اداری و از سویی لزوم اتخاذ راه‌کارها و تدابیر مناسب، جمشید انصاری - معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان اداری و استخدامی کشور - در موضوع نظام اداری و تاثیرات شیوع کرونا ابعاد مختلف را مورد بررسی قرار داده است. طبق اعلام سازمان اداری و استخدامی، وی اثرات و پیامدهای کرونا بر مردم و نظام اداری، نقش این سازمان در این شرایط را تشریح کرد که در ادامه آمده است.

     تاثیر و پیامدهای بیماری کرونا

 بر نظام اداری کشور چیست؟

پاندمی کرونا با ویژگی‌هایی که دارد و الزاماتی که در تعاملات بین انسان‌ها ایجاد کرده است، زندگی اجتماعی مردم را تحت تاثیر قرار داده و نظام اداری نیز به عنوان بخش مهم و اساسی جامعه که وظیفه ارایه خدمات به مردم و راهبری برنامه‌های توسعه در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حوزه عمومی را بر عهده دارد، از این تاثیر مستثنی نبوده است. ضرورت رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌‌گذاری اجتماعی که تهیه و ابلاغ دستورالعمل‌های بهداشتی متعدد در سطح گسترده برای محیط‌ها و فعالیت‌‌های مختلف را به دنبال داشت تاثیرات جدی در نحوه و شرایط فعالیت محیط‌های اداری، اقتصادی و خدماتی گذاشته است. اگر بخواهیم تاثیرات شیوع بیماری کرونا بر نظام اداری را دقیق‌تر بیان کنیم لازم است از چند منظر موضوع را مورد بررسی قرار دهیم.

با توجه به ضرورت رعایت فاصله‌‌گذاری اجتماعی، دستگاه‌های اجرایی و کل نظام اداری ملزم به تدارک و تمهید امکانات و سازوکارهایی شدند که پیش ‌از این بیماری، برنامه مشخصی برای آنها در دستور کار نبود. استفاده بیشتر از دورکاری کارکنان با هدف کاستن از تراکم حضور آنان در محیط‌های اداری و کمک به سیستم‌‌های حمل‌ونقل عمومی که به تدارک زیرساخت‌ها و امکانات دورکاری کارکنان از سوی دستگاه‌ها منجر شد. تدارک امکانات و برنامه‌های خاص برای ارتقای سطح بهداشت محیط و کارکنان از قبیل تهیه و توزیع ماسک و مواد بهداشتی، تعطیلی فعالیت محیط‌های عمومی ادارات مانند آبدارخانه، غذاخوری و آشپزخانه، نمازخانه، اجتماعات و همایش‌های اداری تا اعمال کنترل‌های مقدماتی برای حصول اطمینان از عدم ابتلای کارکنان حاضر در ادارات از جمله این تمهیدات است.

ضرورت تسریع در توسعه دولت الکترونیک و برقراری ارتباط بین دستگاه‌ها و سامانه‌های مختلف برای کاهش ترددهای مردم و مراجعه‌کنندگان بین ادارات، گسترش جلسات مجازی و وبینارها برای انجام هماهنگی‌‌های بین دستگاهی که منجر به استقرار سامانه‌های مورد نیاز ارایه خدمات الکترونیکی، اعم از سامانه‌های تعریف‌شده قبلی و سامانه‌های مورد نیاز شرایط فعلی مانند تکمیل برنامه میز خدمت در دستگاه‌های خدمت‌رسان شده است. کاهش مراجعه حضوری ارباب‌رجوع و خدمت‌گیرندگان به دستگاه‌های اجرایی و محیط‌های اداری از اهداف و اولویت‌های سازمان در این برنامه‌ریزی‌ها بوده است.

تاثیرپذیری بخش قابل توجهی از فعالیت‌‌های جاری و متداول نظام اداری مانند جلسات عمومی و همایش‌ها، جلسات کمیسیون‌ها و شوراها، سفرهای استانی مسوولان و حضور آنان در مراسم‌ها و جلسات استانی و حتی جلسات دولت و کمیسیون‌های مربوطه، مجلس شورای اسلامی و کمیسیون‌های آن، از این شرایط که منجر به اتخاذ تمهیدات جدیدی در نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور شده است.

لذا همان‌طور که زندگی عادی مردم در اثر شیوع این بیماری دستخوش تغییرات جدی شده و به نظر می‌رسد تا مدت‌ها ماندگار باشد، می‌توان گفت این تاثیرات در نظام اداری نیز بسیار جدی، عمیق و ماندگار خواهد بود و به تغییرات اساسی در روش‌های انجام کار دستگاه‌های اجرایی و حتی اولویت‌گذاری آنها در انجام ماموریت‌ها و وظایف منجر خواهد شد.

کرونا باعث شکل‌گیری مراجع جدید تصمیم‌گیری مانند ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا شده است. این مراجع تصمیم‌هایی اتخاذ می‌کنند که مستقیما نظام اداری را تحت تاثیر قرار می‌دهد و از طرفی ممکن است این تصمیمات از سطح کارشناسی و منطبق با واقعیت‌های نظام اداری برخوردار نباشد. با توجه به اینکه پایان مشخصی برای این بحران نمی‌توان در نظر گرفت، سازمان اداری و استخدامی کشور چه برنامه‌ها و اقداماتی را در رابطه با این مساله باید در دستور کار خود قرار دهد؟

هنگامی که این بیماری در کشور شناخته شد و وضعیت اپیدمیک به خود گرفت هم‌زمان در بسیاری از کشورها اقدامات محدودکننده مانند قرنطینه شهرها تا اعمال محدودیت در رفت و آمد و تماس و ... در دستور کار دولت‌ها قرار گرفت. ناشناخته بودن بیماری و فقدان گزارش‌های روشن از نتیجه‌بخش بودن اینگونه اقدامات در دیگر کشورها و شرایط خاص فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور، این واقعیت را دیکته کرد که باید نوعی مدیریت خاص بر این شرایط طراحی و مستقر شود؛ «ستاد ملی مدیریت کرونا» برآیند این شرایط بود، ستادی که بتواند اختیار وضع محدودیت‌ها، بایدها و نبایدها را در سطح کلیه فعالیت‌های جامعه داشته باشد و همه دستگاه‌های مسوول را برای مقابله با این پدیده به‌صورت هماهنگ راهبری کند و قادر باشد با سرعت عمل تصمیم‌گیری کند یا تصمیم‌ها و مقررات موجود را مورد تجدیدنظر قرار دهد. تشکیل این ستاد با تصویب شورای عالی امنیت ملی، تصمیمی درست و کارآمد بوده است. نوع مدیریت و راهبری ستاد از ابتدا به اینگونه بوده که پیشنهادها در حوزه‌های تخصصی توسط دستگاه مسوول همان حوزه ارایه می‌شود و از پشتوانه کارشناسی هم برخوردار است. در تصمیمات ستاد هم همیشه بر امکان‌پذیر بودن اجرای تصمیمات ستاد از سوی مردم و مخاطبان تاکید می‌شود؛ لذا بخش قابل توجهی از تصمیمات ستاد، کارشناسی شده و منطبق بر واقعیت‌های جامعه ایران است و توانسته نسبت به کنترل و مهار شیوع بیماری موفق شود. در فروردین و تیر که اوج بیماری بود، ستاد توانست با تصمیماتی که اتخاذ کرد و محدودیت‌هایی که در زمینه‌های مختلف اعمال نمود و نیز تجهیز امکانات کشور، شرایط را کنترل کند و به‌تدریج قابلیت تطابق جامعه، بنگاه‌ها، مراکز فعالیت اقتصادی و دستگاه‌های اجرایی و به‌ویژه مردم، با شرایط بیماری و هم با تصمیمات ستاد افزایش یافت؛ البته در حال حاضر و با گذشت بیش از شش ماه از شروع فراگیری بیماری، قابلیت‌های بهتری برای مدیریت بیماری در ستاد و دستگاه‌های اصلی مانند وزارت بهداشت و درمان، وزارت کشور و استانداری‌ها ایجاد شده است.

از ابتدای شیوع بیماری، نظام اداری و مشخصا سازمان اداری و استخدامی کشور چه اقداماتی در این زمینه انجام داده است؟

سازمان اداری و استخدامی کشور به عنوان یکی از اعضای ستاد ملی مدیریت کرونا که در کمیته اداری مسوولیت نهایی کردن تصمیمات کارشناسی برای نظام اداری را بر عهده داشته و در طول دوره شیوع بیماری، نظرات کارشناسی خود را در خصوص اقدامات موردنیاز در نظام اداری به ستاد ارایه کرده و این نظرات مبنای اتخاذ تصمیمات ستاد ملی مدیریت کرونا بوده است. کلیه تصمیماتی که در زمینه نحوه انجام فعالیت ادارات، ساعت فعالیت واحدهای اداری و نحوه حضور و فعالیت کارکنان در ادارات و اخیرا تصمیماتی که در خصوص اعمال مجازات اداری در مواردی که کارکنان شیوه‌نامه‌های بهداشتی و ضوابط ابلاغی ستاد را مراعات نکرده و در انجام آنها کوتاهی و تخلف کنند، از سوی ستاد ملی مدیریت کرونا اتخاذ شده است مبتنی بر نظرات کارشناسی این سازمان بوده است. در کنار این موضوع، صدور بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های راهبری نظام اداری که به استناد اختیارات قانونی سازمان یا مصوبات و تکالیف ستاد ملی انجام شده است، نقش موثری در هماهنگی نظام اداری برای اقدام یکپارچه و موثر در این شرایط داشته است. سازمان در ابتدای کار، با صدور بخشنامه نحوه فعالیت دستگاه‌های اجرایی و کارکنان در اسفند سال گذشته و متعاقبا با اصلاح تصویبنامه نحوه انجام دورکاری در هیات وزیران، صدور بخشنامه‌های مورد نیاز برای تعیین و تنظیم ساعات کاری و نحوه حضور کارکنان در دستگاه‌های اجرایی متناسب با شرایط گسترش بیماری در سه مرحله، ابلاغ دستورالعمل‌های بهداشتی نحوه فعالیت و رعایت فاصله‌گذاری هوشمند در محیط کار و برای کارکنان، نحوه رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان در صورت عدم رعایت ضوابط ابلاغی در دوران کرونا، تدوین و تصویب آیین‌نامه تعیین مصادیق شهید برای کارکنان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که مستقیما درگیر مقابله با بیماری هستند و نیز نحوه اعمال اولویت‌های استخدامی برای کارکنان شرکتی و قراردادی که درگیر مقابله مستقیم با بیماری هستند اقدامات لازم را انجام داده است. آنچه مهم‌ و ارزشمندتر است اقدام سازمان برای جمع‌بندی تجارب و اقدامات انجام‌شده در این دوران و تنظیم یک شیوه‌نامه جامع برای نحوه عمل دستگاه‌های اجرایی در صورت ادامه وضعیت و نیز شرایط مشابه است که در مراحل پایانی قرار دارد و امیدواریم با ابلاغ آن در شهریور، مجموعه منسجمی که همه ابعاد فعالیت‌‌های نظام اداری را مشخص ‌کند در اختیار همگان، به‌ویژه مدیران، کارکنان و خدمت‌گیرندگان نظام اداری و ارباب‌رجوع قرار گیرد.