درک نظام و بی‌نظمی در بازارها

رضا غنی‌پور

برای درک فرآیندی که در بازارهای پورنوسانی چون بورس حاکم است؛ معمولا تحلیلگران با استفاده از نمونه‌های مثالی تلاش می‌کنند تصویری از احتمالات ممکن را ارایه کنند. مثلا گفته می‌شود، تصور کنید که شما به کار اندازه‌گیری خط ساحلی فلوریدا گماشته شده‌اید. رییس شما انتظار یک اندازه‌گیری دقیق دارد و یک میله ده فوتی در اختیار شما قرار می‌دهد تا از آن برای اندازه‌گیری استفاده کنید. شما شروع به حرکت پیرامون شبه‌جزیره می‌کنید و در نهایت کار خود را به پایان می‌رسانید و جواب را محاسبه می‌کنید. طول یک خط ساحلی یک کمیت قابل اندازه‌گیری در رویکرد اقلیدسی نیست. اگر فلوریدا یک شکل هموار و بدون چین و چروک داشت، جواب ثابتی برای طول آن وجود داشت. ولی در واقع کلیه اشیاء طبیعی دارای شکل‌های نامنظم هستند. لذا مقادیر اندازه‌گیری مطلق را به مبارزه می‌طلبند. مندلبروت یک روش جدید برای اندازه‌گیری این‌گونه اشیای طبیعی یا سیستم‌های طبیعی اختراع کرد و آن را فراکتال یا به عبارت بهتر، «ابعاد فرکشنال» نامید.

ابعاد فرکشنال درجه درشتی یا بی‌نظمی یک ساختار یا یک سیستم است. مندلبورت متوجه شد که ابعاد فرکشنال یک شیء نامنظم در بزرگنمایی‌های مختلف ثابت می‌ماند. به بیان دیگر در همه بی‌نظمی‌ها یک نظم وجود دارد. وقتی که ما معمولا به یک پیشامد تصادفی رجوع می‌کنیم نشان می‌دهیم که ما ساختار آن را نمی‌فهمیم. به زبان بازار این بدان معناست که همان مدل شکل‌گیری در تایم‌فریم‌های (بازه‌های زمانی) مختلف وجود دارد. یک چارت یک دقیقه‌ای شامل همان مدل فراکتال است که در یک چارت ماهانه وجود دارد. این خود تشابهی در چارت کالا و بورس نشانه‌ای قوی از هماهنگی حرکت بازار با رفتار الگوی «طبیعت» نسبت به رفتار اقتصادی، بنیادی، مکانیکی یا تکنیکالی است. مندلبروت همچنین متوجه شباهت نزدیک عدد فراکتال رودخانه می‌سی‌سی‌پی و قیمت کتان در تمام دوره‌های زمانی که بررسی کرده بود، شامل جنگ‌های جهانی، سیل، توفان و سایر آسیب‌های مشابه شد. عمق این مشاهده نمی‌تواند گزافه‌گویی باشد. این بدان معناست که بازار یک تابع غیرخطی طبیعی است نه یک تابع خطی «فیزیک کلاسیک». و این حداقل تا حدودی نشان می‌دهدکه چرا 90 درصد از تریدرهایی که آنالیزهای تکنیکی را به‌کار می‌برند، به‌طور ثابت بازنده هستند. این نه‌تنها به دلیل تحلیل تکنیکی بر پایه این فرضیه غلط «که آینده شبیه گذشته خواهد بود»، بلکه به دلیل کاربرد تکنیک‌های آنالیز خطی نامناسب نیز می‌باشد. از آنجایی‌که تحلیل‌های اقلیدسی نمی‌توانند خط ساحلی فلوریدا را اندازه‌گیری کند، پس نمی‌تواند رفتار بازار را نیز پیش‌بینی کند.