جای پای محکم دیپلماسی

مهدی تقوی

استفاده از تجارب گذشته گشاینده راه آینده است و اگر امروز وضعیت اقتصاد ایران با این مشکلات مواجه است، به دلیل عدم استفاده از تجارب گذشته و به کار بستن شیوه‌های درست در آینده است. در دهه‌های گذشته، دولت‌های مختلفی بر سر کار آمده‌اند و هر یک شعارهایی داده‌اند که قصد دارند مشکلات را حل کنند و با انتقاد از شیوه‌های گذشته وعده داده‌اند که دیگر اشتباهات تکرار نخواهد شد، اما در عمل چه اتفاقی افتاده؟ تداوم اشتباهات و سیاست‌های غلط قبلی و انباشته شدن معضلاتی که هر روز پیدا کردن راه‌حلی برای آنها دشوارتر از قبل می‌شود. امروز باید به وضعیت تورم، رکود، بیکاری و بسیاری از شاخص‌های دیگر نگاه کنیم تا متوجه شویم در طول تمام سال‌های گذشته، هیچگاه امکان برطرف کردن آنها به وجود نیامده است. تورم ایران برای دورانی طولانی دو رقمی بوده است. این موضوع در کنار فشار جدی معیشتی بر مردم، دولت را نیز بر آن داشته تا به منظور برطرف کردن مشکلات، راهکار‌هایی بدهد که در نهایت به بدتر شدن شرایط منجر شده است. اینکه ما برای جبران کاهش قدرت خرید، به افزایش حقوق رو بیاوریم، ابتدایی‌ترین نتیجه افزایش سرعت خلق نقدینگی است و این موضوع در چند ماه بعد خود به افزایش دوباره تورم منجر می‌شود. وقتی تورم بالا باشد، امکان اجرای سیاست‌های انبساطی که به بالا رفتن تولید منجر شود نیز وجود ندارد و در نتیجه اقتصاد ایران در کنار تورم، همواره با معضل رکود و بیکاری نیز مواجه بوده است. یکی از اصلی‌ترین دلایل این رکود، اتکای طولانی مدت به منابع نفتی است. وقتی دولت‌ها خیال‌شان از درآمدهای بادآورده نفتی راحت باشد، هیچ دلیلی برای افزایش تولید و بهره وری پیدا نمی‌کنند. وابستگی به نفت، کشور را در فضای بین‌المللی نیز با تهدیدهای جدی مواجه می‌کند. یکی از این تهدیدها را در سال‌های گذشته دیده‌ایم. وقتی با وجود توافق برجام، دولت امریکا تصمیم گرفت تحریم‌ها را بازگرداند، عملا دسترسی دولت به منابع درآمدی کاهش پیدا کرد و تهدید تحریم به معضلی جدید برای اقتصاد ایران منجر شد. اگر ما قصد داریم تحریم‌ها را دور بزنیم دو راه بیشتر نداریم. نخست برطرف کردن مشکلات داخلی، استفاده از شیوه‌های علمی، درس گرفتن از تجارب داخلی و کاهش وابستگی به نفت باید در دستور کار قرار بگیرد تا توان تاثیرگذاری تحریم‌ها به حداقل برسد.  

در کنار آن اگر بنا باشد با دیپلماسی مشکلات تحریم‌ها را برطرف کنیم، باید جای پایمان را طوری محکم کنیم که با تغییر دولت‌ها در کشورهای خارجی، همه رشته‌هایمان پنبه نشود. با دولت جدید امریکا نیز باید طوری برخورد شود، که بار دیگر اقتصاد ایران در کوتاه‌مدت ضربه نخورد، موضوعی که باید دولت فعلی یا دولت‌های آینده به عنوان یک اولویت جدی به آن توجه کنند.