رشد اقتصادی ایران به 4/4 می‌رسد
«اگرچه پذیرش این کار بسیار سخت است، چرا که می‌دانیم تقلب گسترده‌ای انجام شده است. اما در مورد اینکه آیا می‌توانیم کاری به سرعت انجام دهیم یا خیر نمی‌دانم، چرا که زمان با ما نیست، اما واقعیت‌ها با ماست و کلاهبرداری گسترده‌ای در این انتخابات انجام شده است.مطمئنا در صورت اعلام پیروزی (بایدن) کاخ سفید را ترک خواهم کرد و شما این را می‌دانید. این جدیدترین اظهارنظری است که دونالد ترامپ - رییس‌جمهور امریکا - در کاخ سفید و در جمع خبرنگاران مطرح کرده، صحبت‌هایی که نشان می‌دهد او سرانجام و پس از چند هفته مقاومت آماده می‌شود تا شکست در انتخابات را بپذیرد. در شرایطی که بر اساس آرای شمارش شده در انتخابات 13 آبان امریکا، جو بایدن 306 رای الکترال به دست آورد و با عبور از مرز 270 رای مورد نیاز، رییس‌جمهورمنتخب شد، ترامپ و تیم همراهان او اعلام کردند به دلیل تقلب صورت گرفته در انتخابات از پذیرش نتیجه خودداری خواهند کرد و لوایح حقوقی در ایالت‌های مختلف به راه خواهند انداخت. با این وجود تمام این لوایح در ایالت‌های سرنوشت ساز شکست خورد و حالا به نظر می‌رسد، ترامپ مجبور شده شکست در انتخابات را بپذیرد. این شکست برای ترامپ بسیار گران تمام شده و او هنوز به پذیرش کامل این شکست نرسیده است. پس از بوش پدر که حدود 30 سال پیش انتخابات ریاست‌جمهوری دور دوم خود را به بیل کلینتون باخته بود، دیگر روسای جمهور در امریکا همگی دو دوره کامل در کاخ سفید ماندند و ترامپ نیز نمی‌خواست دوره خود را ناتمام بگذارد. این عصبانیت در صحبت‌های ترامپ با خبرنگاران امریکایی نیز خود را نشان داد. ترامپ گفت: اگر بایدن به عنوان برنده این انتخابات اعلام شود «کالج انتخاباتی دچار اشتباه شده، چرا که این انتخابات تقلبی بود.» او پس از مشاهده واکنش خبرنگاران و رسانه‌ها گفت: با من اینطور صحبت نکنید. من رییس‌جمهوری ایالات متحده هستم، هرگز با رییس‌جمهور اینگونه صحبت نکنید. به این ترتیب به نظر می‌رسد در 20 ژانویه سال 2021 ترامپ سرانجام مجبور خواهد شد شکست در انتخابات را بپذیرد و بایدن به عنوان رییس‌جمهور جدید امریکا، کار خود را آغاز خواهد کرد. بایدن نامزد دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری، معاون اوباما رییس‌جمهور قبلی این کشور بود و در همان دوره توافق برجام به نتیجه نهایی رسیده بود. بایدن در ماه‌های گذشته بارها از خروج ترامپ از برجام انتقاد کرده و وعده داده به این قرارداد بین‌المللی باز خواهد گشت. هرچند به نظر می‌رسد بایدن در عمل به این وعده خود مصر خواهد بود اما فراهم کردن مقدمات لازم برای این اقدام با مشکلات و محدودیت‌های زیادی مواجه خواهد بود. خروج غیرقانونی امریکا از برجام در سال‌های گذشته خسارت قابل توجهی برای اقتصاد ایران به وجود آورده و اگر بناست کاخ سفید بار دیگر به این توافق بازگردد، باید دید جبران این خسارت‌ها چگونه ممکن است. از سوی دیگر زیاده خواهی امریکا در گنجاندن قیود جدید در توافق باعث شده ابهام‌ها درباره مذاکرات جدید افزایش پیدا کند. با این وجود اما صرف صحبت از بازگشت امریکا به برجام می‌تواند برای اقتصاد ایران جنبه‌های مثبت داشته باشد.
ابهام‌ها و فرصت‌ها
یکی از اصلی‌ترین موقعیت‌هایی که می‌تواند برای اقتصاد ایران پس از کاهش تحریم‌ها فضایی جدید باز کند، امکان پذیر شدن فروش نفت در بازارهای جهانی خواهد بود. هرچند ترامپ در عمل به خواسته خود در صفر کردن صادرات نفت ایران هرگز موفق نشد اما با این وجود میزان فروش نفت به‌شدت کاهش یافته و از این رو با کاهش تحریم‌ها، دست دولت در منابع ارزی باز‌تر خواهد شد. البته این بهبود شرایط منوط به کاهش تحریم‌های بانکی نیز می‌شود. ایران در سال‌های گذشته در دسترسی به منابع ارزی خود با دشواری‌های فراوانی مواجه بوده و بسیاری از منابع درآمدی دولت در کشورهای واردکننده، بلوکه شده است. از این رو کاهش تحریم‌های بانکی نیز برای ایران اهمیت فراوانی خواهد داشت.
در کنار این دو موضوع مهم، ایران باید در حوزه داخلی نیز برنامه‌های خاص خود را دنبال کند. از سویی عدم بازگشت پول نفت به بودجه اولویتی کلیدی خواهد بود و از سوی دیگر بهبود زیرساخت‌ها برای رونق تولید اهمیت فراوانی دارد. از سوی دیگر با توجه به تجربه برجام که در کوتاه‌مدت فضای تنفس به اقتصاد ایران داد، کارشناسان اقتصادی از این می‌گویند که فرصت کاهش تحریم‌ها را باید به شکل موقت دید و در کوتاه‌مدت، بیشترین استفاده ممکن را از آنها برد. با وجود تمام این ابهام‌ها اما به نظر می‌رسد، صرف کاهش تحریم‌ها می‌تواند برای اقتصاد ایران رشدی قابل توجه به ارمغان آورد. بانک تسویه بین‌الملل در گزارشی با اشاره به بازگشت احتمالی امریکا به برجام در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن پیش بینی کرد با وجود بحران ناشی از کرونا و محدودیت سرمایه‌گذاری‌های خارجی، اقتصاد ایران سال آینده رشد ۴.۴ درصدی را تجربه کند و سه سال رشد منفی این کشور به پایان برسد. این بانک با بیان اینکه احیای یک شبه برجام چندان محتمل نیست، رشد اقتصادی ایران در صورت رفع تحریم‌ها را در سال ۲۰۲۱ معادل ۴.۴ درصد، در سال ۲۰۲۲ معادل ۶.۹ درصد و در سال ۲۰۲۳ معادل ۶ درصد پیش بینی کرده است. به گفته این موسسه در صورت افزایش صادرات نفتی، میزان ذخایر ارزی این کشور تا سال ۲۰۲۳ به حدود ۱۰۹ میلیارد دلار افزایش پیدا خواهد کرد. در سال ۲۰۲۰ ارزش ریال مقابل دلار حدود ۵۰ درصد کاهش پیدا کرد اما از اواخر ماه اکتبر، پول ملی این کشور مجددا تقویت شده است. ایران بالاترین نرخ ابتلا به کرونا را در خاورمیانه دارد. گرابیس ایرادیان- کارشناس ارشد بانک تسویه بین‌الملل در امور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا با بیان اینکه احتمال افزایش حجم سرمایه خارجی این کشور از ۸۹۰ میلیون دلار در سال جاری به ۶.۴ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۵ وجود دارد گفت: تا زمانی که اواخر سال آینده بیشتر تحریم‌ها برداشته شود، میزان سرمایه خارجی ورودی به ایران احتمالا زیر دو میلیارد دلار باقی خواهد ماند که بخش بزرگ آن مربوط به چین است. در صورتی که برجام احیا نشود و تحریم‌ها در سطح کنونی حفظ شوند، اقتصاد ایران طبق پیش بینی بانک تسویه بین‌الملل در سال آینده رشد ۱.۸ درصدی را تجربه خواهد کرد و ذخایر ارزی آن به ۴۶.۹ میلیارد دلار کاهش می‌یابد. در حال حاضر حدود ۹۰ درصد ذخایر ارزی رسمی ایران به دلیل تحریم‌های امریکا مسدود شده است.
این پیش‌بینی‌ها در حالی انجام شده که ایران و جهان هنوز با کرونا درگیر هستند و تحت تاثیر این ویروس، همه اقتصادهای جهانی رشدی منفی را تجربه کرده‌اند. از این رو رشد اقتصادی ایران در حالی مثبت خواهد شد که همچنان بسیاری از کشورها در سال 2021 نیز رشد منفی را پیش‌بینی کرده‌اند. اگر در ماه‌های آینده واکسن‌های احتمالی کرونا به نتیجه برسند و اقتصاد جهان به شرایط عادی بازگردد، آنگاه می‌توان انتظار داشت رشد اقتصاد ایران حتی بیشتر شود. با وجود آنکه به وعده امریکا باید با تردید نگاه کرد اما همانطور که رییس‌جمهور گفته ایران از هر فرصتی برای کاهش تحریم‌ها استفاده می‌کند و در این چارچوب رشد اقتصادی مثبت یکی از نخستین دستاوردها در این حوزه خواهد بود.
