رشد تجارت یا افت صادرات؟

تعادل|

آمار مبادلات تجارت خارجی کشور تا پایان دی‌ماه سال ۹۹ منتشر شد. جزئیات آمار اعلامی از سوی رییس کل گمرک ایران، نشان می‌دهد، تجار ایرانی کالاهایی به وزن 122میلیون تن و باارزش حدود 59 میلیارد دلار با شرکای تجاری خود مبادله کرده‌اند. رقمی که حکایت از این دارد که تجارت خارجی کشور در دهمین ماه از سال نسبت به ۹ماهه ۹۹ از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است؛ چراکه میزان تجارت خارجی تا پایان آذرماه امسال ۵۱ میلیارد و ۹۷۰ میلیون دلار بوده که تا پایان دی‌ماه با افزایش بیش از 7 میلیارد دلار مواجهه شده است. با این حال هرچند تحلیل آمار صادرات و واردات نشان از رشد تجارت خارجی دارد، اما آمارها همچنان بر افت صادرات گواهی می‌دهند. به‌طوری‌که براساس داده‌های منتشر شده، تا پایان دی‌ماه، میزان کالاهایی صادر شده از سوی صادرکنندگان ایرانی برابر با 94 میلیون و 541 هزارتن به ارزش 28 میلیارد و 63 میلیون دلار گزارش شده، که نشان از افت 20 درصدی صادرات از نظر ارزشی نسبت به مدت مشابه سال قبل دارد. البته میزان صدور کالا در مقایسه با ماه قبل از آن، یعنی آذرماه افزایشی بوده و پیش‌بینی می‌شود که این روند در ماه‌های بهمن و اسفند سال‌جاری با رشد بیشتری همراه باشد. در مقابل واردکنندگان، 28 میلیون و 249 هزارتن به ارزش 30 میلیارد و 639 میلیون دلار کالا وارد کشور کرده‌اند که تحلیل داده‌های آماری نشان می‌دهد، میزان واردات در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل افت 15.5 درصد را تجربه کرده است. علاوه بر این، تراز تجاری کشور نیز در این بازه زمانی همچنان منفی گزارش می‌شود، به‌طوری‌که فاصله صادرات با واردات در دهمین ماه از سال ۹۹ برابر با ۲میلیارد و۵۷۶ میلیون دلار بوده است. 5 مقصد مهم صادراتی ایران در مدت یاد شده، کشورهایی چون «چین، عراق، ‌امارات، ترکیه و افغانستان» بوده که نسبت به ماه آذرماه تغییری در شرکای تجاری دیده نمی‌شود. 

    عملکرد ۱۰ ماه تجارت خارجی 

گمرک ایران عملکرد 10 ماه تجارت خارجی کشور را منتشر کرد. طبق آمار و اطلاعات اعلام شده از سوی رییس کل گمرک ایران، حجم تجارت خارجی ایران با کشورهای دیگر در 10 ماه منتهی به دی ماه 122 میلیون و 800 هزار تن بوده و ارزش آن 58 میلیارد و 700 میلیون دلار بود است. سهم واردات از سر جمع تجارت خارجی در این مدت 30 میلیارد و 639 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال 15.5 درصد کاهش را نشان می‌دهد. در این مدت به لحاظ وزنی 28 میلیون و 249 هزار تن واردات داشته‌ایم که نسبت به سال قبل 2 درصد کاهش یافته است. همچنین سهم صادرات 94 میلیون و 541 هزار تن به ارزش 28 میلیارد و 63 میلیون دلار بود. صادرات کالاهای غیرنفتی در این مدت از لحاظ وزن و ارزش به ترتیب با 17.7 و 20 درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه بود اما در مقایسه با ماه قبل از آن، یعنی آذر ماه افزایش داشته و پیش‌بینی می‌شود که این روند در ماه‌های بهمن و اسفند سال‌جاری با رشد بیشتری همراه باشد. البته ارزیابی آماری جزئیات تجارت خارجی کشور تا پایان آذرماه نشان می‌دهد، مجموع صادرات و واردات، ۵۱ میلیارد و ۹۷۰ میلیون دلار بوده، است که صادرات بدون نفت خام ایران در نهمین ماه از سال جاری، ارزشی معادل ۲۵میلیارد و ۱۱۰میلیون دلار داشته است. همچنین واردات کالا در سه فصل ابتدایی امسال ۲۶ میلیارد و ۸۶۰میلیون دلار عنوان شده است. بنابراین آمارها، کسری تجاری در 9 ماه منتهی به آذرماه ۹۹ یک میلیارد و ۷۵۰میلیون دلاری ثبت شده است. 

    مقاصد صادراتی و مبادی وارداتی 

شرکای تجاری ایران تا پایان ماه دهم از سال‌جاری کدام کشورها بودند؟ آمارهای اعلامی نشان از این دارد که مهم‌ترین مقاصد صادراتی ایران در این 10 ماه «چین»، «عراق»، «امارات متحده عربی»، «ترکیه» و «افغانستان» بوده است. بررسی میزان تجارت با این کشورها بیانگر این است که کالاهای صادراتی در 10 ماهه سال جاری به کشور «چین» 22 میلیون و 800هزار تن به ارزش 7 میلیارد و 200 میلیون دلار بوده است. «عراق» دیگر شریک تجاری ایران به شمار می‌رود که با 22 میلیون و 300 هزار تن به ارزش 6 میلیارد و 300 میلیون دلار به عنوان دومین مقصد صادراتی ایران معرفی شده است. «امارات متحده عربی» با 12 میلیون و 800 هزار تن به ارزش 3 میلیارد دلار در رتبه سوم مقاصد صادراتی ایران قرار دارد. «ترکیه» با 5 میلیون و 700 هزار تن به ارزش 2میلیارد دلار و «افغانستان» با 5 میلیون و 800 هزار تن به ارزش یک میلیارد و 900 میلیون دلار نیز از دیگر مقاصد صادراتی ایران قلمداد می‌شود. آمارها نشان می‌دهد، این پنج کشور در مجموع 69 میلیون و 500هزار تن کالا به ارزش 21 میلیارد و 300 میلیون دلار کالا از ایران وارد کرده‌اند که از حیث وزن 73.5 درصد و از نظر ارزش 76 درصد صادرات را دربرمی‌گیرد.

ازآن‌سو، رییس کل گمرک ایران، کشورهای مبدأ طرف معامله واردات کالا با ایران را کشورهای «چین، امارات متحده عربی، ترکیه، هند و آلمان» عنوان کرد. ریز جزئیات تجارت با این کشورها نشان می‌دهد، «چین» با 2 میلیون و 900 هزار تن به ارزش 7 میلیارد و 900 میلیون دلارهمچنان به عنوان مبدا نخست وارداتی ایران به شمار می‌رود. اما دومین کشوری که واردکنندگان ایرانی ترجیح داده‌اند، از آن کالا وارد کنند، « امارات متحده عربی» با 4 میلیون و 100 هزار تن به ارزش 7 میلیارد و 400 میلیون دلار بوده است. « ترکیه» هم با 4 میلیون تن به ارزش 3 میلیارد و 400میلیون دلار سومین مبدا وارداتی ایران تا پایان دی‌ماه به‌شمار می‌رود. «هند» هم با یک میلیون و 900 هزار تن به ارزش یک میلیارد و 800 میلیون دلار و «آلمان» با 966 هزار تن به ارزش یک میلیارد و 400 میلیون دلار از کشورهای طرف معامله برای واردات کالا از سوی واردکنندگان ایرانی است. براساس اظهارات میراشرفی، پنج کشور یادشده در مجموع 13 میلیون و 900 هزار تن به ارزش 21 میلیارد و 900 میلیون دلار کالا به ایران صادر کردند که این رقم 49 درصد از وزن و 71.6درصد از ارزش کل واردات کشور در 10 ماهه سال‌جاری را تشکیل می‌دهد. طبق آمار اعلام شده از سوی معاون وزیر اقتصاد، 69 درصد از کل واردات کشور در این مدت را کالاهای اساسی به خود اختصاص داده‌اند  که وزن آنها بالغ بر 19 میلیون و 500 هزار تن بوده است. همچنین بنا به توضیحات رییس کل گمرک ایران، از یازدهم آبان ماه تا سی‌ام دی ماه سال‌جاری را  8 میلیون و 100 هزار تن کالای اساسی به ارزش 9 میلیارد و 900 میلیون دلار (روزی 101 هزار تن) وارد کشور شده است. در 10ماهه سال‌جاری 5 میلیون و 800 هزار تن کالا از قلمرو جمهوری اسلامی ایران ترانزیت شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 9.5 درصد کاهش نشان می‌دهد.  (در روزنامه امروز تعادل می‌توانید تحلیل دکتر مهدی رضایی پژوهشگر اقتصادی، درباره افت نگران کننده تجارت خارجی و اثر آن بر مولفه‌های سرمایه‌گذاری را مطالعه نمایید.)