اسفند دشوار برای اقتصاد ایران

«در شرایطی که جهان دچار مشکلات زیادی در زمینه ویروس کرونا بود، توانستیم به مرگ‌های زیر ۶۰ نفر برسیم. امروز عزیزان را جمع کردم تا بگویم شاید یکی از سخت‌ترین ایام مدیریتی ما در زمینه کووید-۱۹ شروع شد. سخت‌ترین آخر هفته‌ای که در این ۱۳ ماه بر من گذشت، دو روز گذشته بود که بسیار سخت و دردناک بود. زیرا من ملوانی این کشتی توفان زده را بر عهده دارم و در این مدت دیدم که متاسفانه فرازونشیب‌ها چطور می‌تواند ما را گرفتار کند.»این بخشی از صحبت‌هایی است که روز گذشته سعید نمکی، وزیر بهداشت  مطرح کرد، صحبت‌هایی که نشان می‌دهد ایران در مقابله با کرونا، وارد فازی جدید و البته به‌شدت خطرناک شده است. با گذشت حدود یک سال از تایید رسمی ورود کرونا به ایران، با آغاز محدودیت‌های جدی از آذر ماه، وزارت بهداشت توانسته بود موج سوم شیوع کرونا را مدیریت کند و مرگ و میر روزانه که به مرز 500 نفر در روز رسانده بود بار دیگر رو رقمی کند. در شرایطی که به نظر می‌رسید شرایط قدری بهتر شده، حالا وزارت بهداشت می‌گوید که کشور در آستانه آغاز موج چهارم کرونا قرار دارد و با توجه به اینکه در این شیوع، جهش انگلیسی ویروس نقشی کلیدی ایفا می‌کند، احتمالا میزان مرگ و میر در هفته‌های آینده به شکل قابل توجهی افزایش خواهد یافت.این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که اقتصاد ایران در یک سال گذشته، در چند مرحله با محدودیت‌های ناشی از شیوع کرونا مواجه شده بود و همین امر به اصناف مختلف فشاری شدید وارد کرده بود، احتمالا با شوکی جدید نیز مواجه خواهد شد. دولت آخرین بار در ابتدای آذر، دو هفته تمام کسب و کارها را تعطیل کرد و همین محدودیت‌ها، باعث کاهش شیوع کرونا اما افزایش فشار بر اقتصاد ایران شد.احتمال تجدید محدودیت‌ها، در آستانه سال نو، خطری بود که اصناف کشور به دنبال فرار از آن بودند اما حالا در صورت شیوع کرونا احتمالا چاره‌ای جز اقدامات جدید نخواهد بود و اقتصاد ایران که در شش ماه نخست سال جاری توانسته بود پس از مدت‌ها از رشد اقتصاد منفی عبور کند احتمالا برای دومین سال پی در پی اقتصاد خود را در آستانه سال نو در گیر با کرونا خواهد دید.

     بی‌عملی بایدن

در شرایطی که به نظر می‌رسید، با آغاز به کار بایدن در کاخ سفید، شرایط برای کاهش تحریم‌های اقتصادی امریکا علیه ایران فراهم شود اما رییس‌جمهور جدید امریکا نیز به وعده‌های خود عمل نکرده و سرنوشت برجام مشخص نیست. دعوای جدید میان ایران و امریکا، دعوا بر سر آن است که گام نخست را چه کسی بردارد. امریکا می‌گوید در شرایطی که ایران تعهدات برجامی خود را اجرایی کند، تحریم‌ها را کاهش می‌دهد و ایران نیز می‌گوید که تا زمان بازنگشتن اوضاع به حالت عادی، دلیلی برای اجرای تعهدات برجام وجود ندارد. در این بین منطق ایران استوار‌تر است. زیرا این امریکا بود که زیر میز برجام زد و حالا اگر بناست کسی بازگشت به تعهدات خود را از سر بگیرد، ابتدا باید امریکا این کار را کند.صرف نظر از این اختلافات سیاسی، به نظر می‌رسد اقتصاد ایران که در هفته‌های ابتدایی پیروزی بایدن در انتخابات نگاهی به مثبت به این اتفاق داشت، حالا پس از چند هفته بار دیگر به دوره انتظار قبلی بازگشته و نخستین نتیجه این اتفاق، صعود قیمت‌ها در بازارهای مختلف اقتصادی است.رصد وضعیت بازار در هفته‌ گذشته نشان می‌دهد که قیمت‌ها در تمامی بازارها دوباره صعودی شده است. طی هفته گذشته بازار ارز روند صعودی داشت به‌طوری‌که قیمت دلار ۴.۶ و یورو ۵.۶درصد افزایش یافت.روند بازار طلا نیز همپای سکه افزایشی بود، به این ترتیب قیمت طلا در این هفته ۴.۹ و سکه ۷.۴درصد گران شد.شاخص بورس با رشد ۳.۵درصدی کمترین بازدهی را در بین بازارهای مالی به دست آورد.این در حالی است که از اواسط پاییز تا امروز، قیمت‌ها در بازارها نزولی شده بودند و حباب تحریم در حال تخلیه بود. به این ترتیب در صورتی که نشانه مثبت سیاسی دیده نشود، احتمالا اقتصاد ایران باید خود را برای افزایش قیمت مجدد در بازارهای ارز، طلا و حتی خودرو و مسکن آماده کند.

     سرنوشت نامعلوم بودجه

در کنار تمام این مسائل که بخشی از آن در اختیار دولت نیست و تلاطم‌ها و تغییرات در بیرون از کشور نیز بر آن تاثیر می‌گذارند، در داخل کشور و برای برنامه برای سال آینده نیز همچنان شرایط نامشخص است.در شرایطی که دولت، نیمه آذر امسال، بودجه را به مجلس تحویل داده بود، در نهایت مجلس در نیمه بهمن ماه لایحه را رد کرد تا دوباره دولت فرآیند تنظیم لایحه جدید و ارجاع آن به مجلس را آغاز کند و نخستین گام آن، تصویب لایحه جدید در هیات دولت است که طبق اعلام سخنگوی مجلس، امروز (یکشنبه) در دستور کار قرار خواهد گرفت.محمد حسین فرهنگی درباره برنامه‌ریزی مجلس برای تصویب قانون بودجه نیز با بیان اینکه لایحه اصلاح شده به عنوان لایحه جدید وارد مجلس می‌شود درباره نحوه رسیدگی به این لایحه توضیح داد: دو راهکار برای این مهم وجود دارد؛ نخست آنکه بر اساس ماده (184) آیین‌نامه داخلی، برداشت هیات رییسه مشخص و بر اساس آن عمل شود و دوم آنکه جمعی از همکاران طرحی دو فوریتی تدوین کردند که در صورت تصویب، ابهام ماده 184 درباره شرایطی که کمیسیون تلفیق، لایحه بودجه را تأیید و صحن آن را رد کرده و اینکه باید نحوه رسیدگی به لایحه اصلاح شده از سوی دولت چگونه باشد، برطرف شود.وی با بیان اینکه نمی‌توان زمان طولانی 45 روز را برای بررسی مجدد لایحه بودجه اعمال کرد، ادامه داد: دلایل رد لایحه بودجه را باید در صحبت مخالفان جست‌وجو کرد و مجلس موضع مشخص و منظمی مبنی بر دلایل رد لایحه بودجه ندارد چرا که اساساً هر نماینده‌ای بر اساس دیدگاه خود عمل می‌کند.این نماینده مردم در مجلس یازدهم اضافه کرد: اگر با نظر هیات رییسه، کمیسیون تلفیق همان کمیسیون قبلی باشد طبیعتا آنها دیدگاه خود را در در گزارش قبلی داشتند و ممکن است تغییراتی در آن ایجاد کنند، در هر حال ما ناگزیر هستیم از اینکه برخی رسیدگی‌ها را در کمیسیون تلفیق داشته باشیم. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه با توافقاتی که با کمیسیون‌ها به عمل می‌آید اعضای کمیسیون تلفیق همان اعضای سابق باشد، افزود: کمیسیون تلفیق نظرات خود را درباره رسیدگی به جزییات و کلیات لایحه بودجه مطرح می‌کند اما به دلیل محدودیت باید زمان بررسی کوتاه‌تر شود. در صورت تصویب کلیات بودجه در صحن علنی، مجلس حتماً بررسی جزییات را در سال جاری به اتمام می‌رساند اما در صورتی که کلیات به تصویب نرسد فرصت برای ارایه لایحه بودجه سوم نیست و چاره‌ای جز بودجه چند دوازدهم باقی نمی‌ماند. در شرایطی که در آغاز بهمن ماه، ایران از سویی از شیوع کرونا نفس راحتی کشیده بود و سپس با انتشار آمارهای اقتصادی به نظر می‌رسید شرایط به سمت بهبود حرکت می‌کند، حالا و در آستانه اسفند، کرونا دوباره اوج گرفته، خبری از لغو تحریم‌ها نیست و حتی دو قوه نتوانسته‌اند بر سر بودجه به جمع‌بندی برسند و این یعنی سال 99 که به سختی برای اقتصاد ایران آغاز شد، احتمالا با دشواری‌های جدی نیز به پایان خواهد رسید.