فشار بر تولید با تحریم‌های داخلی

مهدی علیپور

نگاهی به وضعیت اقتصاد ایران نشان می‌دهد که امروز، مشکلات دو جنبه کاملا مجزا دارند و اگر برطرف کردن یکی از آنها، صرفا در اختیار تصمیم‌گیران داخلی نیست اما قطعا بخش دیگر را می‌توان با بهبود شرایط از درون کشور، مدیریت کرد. در سال‌های اخیر، تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی با محدودیت‌های جدی تحریم‌های امریکا مواجه بوده‌اند. در حوزه تولید، افزایش قیمت مواد اولیه به دنبال بالا رفتن قیمت ارز، بسیاری از واحدها را مشکل مواجه کرده است و در حوزه تجارت نیز با توجه به اینکه بانک‌های بین‌المللی با ما کار نمی‌کنند، نقل و انتقال ارز بسیار دشوار شده و فعالیت ایران در بازارهای بین‌المللی نیز محدود شده است. با این وجود صادرکنندگان ایرانی تلاش کرده‌اند بازارهای منطقه را حفظ کنند و با استفاده از شیوه‌های متفاوت ارز را به کشور برسانند. در این بین شیوع ویروس کرونا نیز مزید بر علت شده تا کار دشوارتر از قبل دنبال شود و برای حفظ برخی بازارها، نیاز جدی به این وجود دارد که صادرات کالاهای ایرانی با تمهیدات بهداشتی مناسب انجام شود. 

صرف‌نظر از محدودیت‌های خارجی، در داخل کشور محدودیت‌هایی وجود دارد که واقعا کار را برای فعالان اقتصادی دشوار می‌کند. ما باید تلاش می‌کردیم در دوره تحریم‌های بین‌المللی، لااقل تحریم‌های داخلی را کاهش می‌دادیم اما متاسفانه رصد عملکرد دستگاه‌های تصمیم‌گیر در سال‌های اخیر خلاف این موضوع را نشان می‌دهد.

یکی از مشکلات مهمی که در این زمینه وجود داشته، تصمیمات ناگهانی و بدون پشتوانه کارشناسی است. اینکه تولیدکننده با هدف صادرات یک کالایی را تولید کند و در زمان صادرات ناگهان اعلام شود که صادرات این کالا ممنوع شده، چه برای بازار صادراتی کشور و چه برای سرمایه‌ای که تولیدکننده به کار گرفته بسیار بد است.

از سوی دیگر سخت‌گیری‌های بانک مرکزی در ماه‌های گذشته برای بازگشت ارز به کشور خود به معضلی مهم بدل شده است. صادرکنندگان در دوره تحریم و کرونا برای بازگشت ارز دشواری‌های زیادی دارند و هر کالا و هر کشوری شرایط خاص خود را دارد. اینکه توقع داشته باشیم همه در یک زمان مشخص ارز خود را به کشور بازگردانند قطعا از واقعیت‌ها به دور است و خود به عاملی برای تشویش بازار بدل می‌شود.

در شرایطی که کشور با مشکلات جدی مواجه است، صرف نظر از اینکه مسائل دیپلماسی به چه شکل عمل می‌کند، باید تلاش شود، لااقل مشکلات و محدودیت‌های داخلی برطرف شود، تا زمانی که با بهبود محیط کسب و کار فضا را برای سرمایه‌گذاری فراهم نکنیم، اوضاع در اقتصاد بهتر نخواهد شد و این تصمیمی کاملا داخلی است.