مالیات‌ستانی فراموش شده
مهدی علیپور
در کشور ما برای سال‌های طولانی بحث درباره عبور از درآمدهای نفتی و دسترسی دولت به منابع درآمدی پایدار مطرح شده و دولت‌ها و مجالس مختلف در این رابطه صحبت‌های زیادی مطرح کرده‌اند اما آنچه در عمل رخ داده، تنها شعارهایی بوده که هیچ جنبه اجرایی ندارند. برای گسترش دامنه درآمدهای مالیاتی، ما در ابتدا باید تعاریف غلط خود از مسائل اقتصادی را تصحیح کنیم. یکی از اصلی‌ترین این مسائل مربوط به نوع نگاه دولت به فعالیت‌های اقتصادی می‌شود. متاسفانه در سال‌های گذشته نرخ تورم همواره در اقتصاد ایران بالا بوده و یکی از معضلاتی که این موضوع به وجود آورده افزایش دایمی قیمت‌ها در بازارهای مختلف است. در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته و حتی کشورهای منطقه، قیمت در بازارهایی مانند مسکن و خودرو یا ثابت است یا تنها در صورت برخی تغییرات مانند راه‌سازی افزایش قیمت پیدا می‌کند. اگر این اتفاق رخ دهد نیز مالیات بر خرید و فروش و ثروت آنقدر بالاست که افراد تنها در صورتی که قصد تغییر در خانه خود داشته باشند آن را می‌فروشند و کسی به قصد سفته‌بازی یا سودآوری وارد این بازارها نمی‌شود.
از سوی دیگر اگر افراد قصد دور زدن قانون را داشته باشند نیز با توجه به اطلاعات حساب‌های بانکی‌شان باید پاسخگو باشند. یعنی اگر فردی در خود اظهاری اعلام کرده که ماهی 1000 دلار درآمد دارد و در پایان یک ماه، 2000 دلار به حسابش وارد شود، باید به دولت پاسخ دهد که این پول از چه طریقی به دست آمده و اگر توضیح قانع‌کننده‌ای وجود نداشته باشد با یک جریمه مالیاتی سنگین مواجه خواهد شد. در نقطه مقابل اما اگر فردی قصد سرمایه‌گذاری در تولید را داشته باشد، نه تنها تسهیلات مختلفی از دولت دریافت می‌کند که حتی در بسیاری از موارد از پرداخت مالیات نیز معاف خواهد شد. این شرایط را با ایران مقایسه کنید. ما برای تولیدکنندگان مراحل پیچیده اخذ مجوز در نظر گرفته‌ایم و اگر فردی بتواند از همه این مراحل بگذرد، باید با مالیات، تامین اجتماعی و افزایش دایمی هزینه‌ها مقابله کند. در مقابل بسیاری از خرید و فروش‌ها در بازارهایی مانند ارز، سکه، خانه و ماشین هیچ مالیاتی ندارند و با توجه به شرایط اقتصادی کشور، افراد می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان ممکن، ثروت خود را چند برابر کنند، بدون اینکه نیاز به پرداخت مالیات داشته باشند. اگر ما قصد داریم که از تولید حمایت کنیم باید این ساختار به‌طور کامل تغییر کند. یعنی قانون از تولیدکنندگان طوری حمایت کند که چه در آغاز کار و چه در هزینه‌های جاری با کمترین مشکل کار کنند و برای فعالیت‌های سفته‌بازانه مالیات سنگین وضع شود. اگر چنین بستری فراهم شود، می‌توان انتظار تغییر داشت اما در غیر این صورت اوضاع به همین منوال ادامه می‌یابد.
