حمایت غیرشعاری کرونایی

خسرو فروغان گران‌سایه

یکی از مهم‌ترین مسائلی که در سال‌های گذشته باعث شده فضای اقتصادی ایران، حتی بیش از مشکلاتی که به شکل مستقیم با آنها درگیر هستیم بر هم بریزد سیاست‌ها و طرح‌هایی است که صرفا در حد شعار مطرح می‌شود اما هیچ‌گاه اجرایی نمی‌شوند یا طوری اجرا می‌شوند که نه تنها مشکلات را حل نمی‌کنند که حتی خود به بروز مشکلات جدید نیز منجر می‌شوند.

از همان ابتدای شیوع کرونا در سال قبل اعلام کردیم که با شعار و طرح‌های کلی نمی‌توان از وضعیت اقتصاد ایران پس‌کرونا گره‌ای باز کرد و همین مساله شرایط را پیچیده می‌کند. ما در ابتدا باید در نظر می‌گرفتیم که برای تمام اقتصاد نمی‌توان یک طرح کلی در نظر گرفت. مثلا در کرونا بخش‌های خدماتی و بخش‌هایی‌ که نیاز به حضور مردم داشتند عملا تعطیل شده‌اند. تالارهای عروسی، رستوران و مجموعه‌های خدماتی ضربات سنگینی خورده‌اند و این فشار بر آنها همچنان ادامه دارد. از سوی دیگر با توجه به کاهش تقاضا در برخی حوزه‌ها، برخی اصناف با محدودیت‌هایی مواجه شدند که برای جبران آنها یا باید نیروی کار کاهش یابد یا کار با زیان دنبال شود. در نهایت اصنافی نیز بوده‌اند که یا کرونا بر آنها تاثیر چندانی نداشته یا مثلا برخی اصناف فعال در امور درمانی حتی افزایش تقاضا نیز داشته‌اند. از این رو این تلقی که ما اگر بخواهیم از اقتصاد حمایت کنیم، می‌توان برای همه بخش‌ها یک راهکار ارایه کرد، قطعا راه به جایی نمی‌برد و باید بخشی نگاه کرد. در کنار آن، اینکه ما وقتی از نهایی شدن حمایت‌ها صحبت می‌کنیم اما به درستی آنها را اجرایی نمی‌کنیم، شرایط حتی از وقتی هیچ حمایتی در نظر گرفته نشده نیز دشوارتر می‌شود. وقتی فعالان اقتصادی امیدوار می‌شوند که قرار است تسهیلاتی دریافت کنند، برنامه‌های خود را بر اساس آنها طراحی می‌کنند و  اگر این حمایت‌ها به درستی اجرایی نشود، خود به مشکلات قبلی اضافه خواهد شد. ما در سال‌های گذشته بارها تجارب اینچنینی داشته‌ایم و باید از آنها پرهیز کنیم. یک سرمایه‌گذاری اقتصادی پیش از هر چیز نیاز به ثبات در قوانین و سیاست‌ها دارد تا بتواند برای شغل خود لااقل یک برنامه میان‌مدت تعریف کند. اینکه ما در بازارها با قیمت‌‌گذاری دستوری یا دستورالعمل‌های متعدد ورود کنیم و اجازه ندهیم که ثبات در اقتصاد حکمفرما شود، قطعا به ضرر اقتصاد کشور عمل کرده‌ایم و این موضوع خود به چالشی جدید تبدیل می‌شود. از این رو با تاکید بر اینکه برخی حوزه‌های اقتصاد در کرونا آسیب دیده‌اند و نیاز به حمایت دولتی دارند، باید در نظر داشت که این حمایت‌ها به درستی و با شناخت دقیق از شرایط اجرایی شود.