دلایل گرانی خودرو به روایت خودروساز
تعادل|
بررسی صورت‌های مالی خودروسازان بزرگ کشور در اسفند ۹۹ حکایت از این دارد که خودروسازان سال گذشته ۹۰۰ هزار و ۷۱۴ دستگاه خودرو روانه بازار کردند. هرچند مقایسه آماری نشان می‌دهد که این میزان تولید در مقایسه با سال ۹۸ رشد بیش از ۴ درصدی را تجربه کرده، اما خودروسازان باز هم از برنامه‌ریزی وزارت صنعت عقب ماندند. چرا که سیاست‌گذار خودرو، تولید یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو را در سال ۹۹ برای خودروسازان بزرگ کشور پیش‌بینی کرده بود. حتی وزیر صمت در آذرماه ۹۹ در اظهاراتی عنوان کرده بود که «تا پایان سال بیش از ۵۰ درصد در حوزه خودرو کشور افزایش تولید خواهیم داشت که با این افزایش تولید قیمت‌ها نیز در بازار متعادل خواهد شد.»؛ وعده‌ای که محقق نشد. از سوی دیگر، تازه‌ترین آمار تولید خودروسازان نشان از این دارد که تولید خودرو اگرچه در فروردین امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 144 درصدی داشته، اما خودروسازان فعلاً از برنامه تعیین شده برای تولید خودرو در سال 1400 عقب هستند. کاهش در تولید که اثر آن را باید در افزایش نجومی قیمت‌ها در بازارها دید. در همین حال، مدیرعامل ایران خودرو ضمن صحه گذاشتن بر اینکه کاهش تولید و عرضه خودرو از سوی خودروسازان بر افزایش قیمت خودرو اثرگذار بوده، چند عامل دیگر را دلیل این اتفاق می‌داند. به گفته او، «تلاطمات اقتصادی، اثر روانی فضای مجازی، فاصله قیمتی میان کارخانه و بازار، افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت قطعات وارداتی، نگرانی مردم از افزایش قیمت خودرو در آینده» جزو عواملی هستند که برافزایش قیمت خودرو اثر گذار هستند.
عقب‌ماندگی خودروسازان از برنامه
یکی از اولویت‌های کاری وزارت صمت در سال جاری، تولید یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه انواع «خودروی سواری و وانت» و تولید 8 هزار و 968 دستگاه «اتوبوس، مینی‌بوس و ون» است. براساس این برنامه، به‌طور متوسط هرماه باید بیش از 100 هزار دستگاه انواع خودرو در کشور تولید شود. اما ببینیم آمار تولید خودروسازان چه می‌گوید؟ بررسی آمارها نشان می‌دهد، خودروسازان هرچند فروردین امسال با رشد تولید نسبت به فروردین 99 روبرو بودند اما نسبت به هدف‌گذاری انجام شده عقب هستند.بررسی وضعیت تولید خودرو در کشور نشان می‌دهد تولید انواع خودرو طی نخستین ماه امسال با رشد 144.3 درصدی نسبت به فروردین 99 به 60 هزار و 971 دستگاه رسید. در فروردین سال گذشته تولید انواع خودرو در کشور معادل 24 هزار و 958 دستگاه بود که 23 هزار و 300 دستگاه از آن به تولید سواری اختصاص داشت. مطابق آمارهای منتشر شده، در فروردین امسال 56 هزار و 424 دستگاه سواری در کشور تولید شد که نسبت به فروردین سال قبل 142.2 درصد رشد داشته است. در فروردین 1400، تولید وانت معادل 4157 دستگاه بود که نسبت به فروردین 99 با رشد 104.3 درصدی همراه شده است. در مورد تولید مینی‌بوس و میدل‌باس هم باید به رقم 44 دستگاه طی فروردین امسال اشاره کنیم که نسبت به فروردین سال قبل 30 دستگاه رشد داشته است. البته با وجود افزایش تولید انواع خودرو طی فروردین امسال، تولید اتوبوس روندی کاهشی داشته و از 49 دستگاه در فروردین سال گذشته به 43 دستگاه در فروردین 1400 رسیده که افت 12.2 درصدی را تجربه کرده است. در عین حال، تولید کامیونت، کامیون و کشنده از 18 دستگاه در فروردین سال قبل به 296 دستگاه در فروردین امسال رسیده است.
وضعیت تولید دو خودروساز
نگاهی به آمارها نشان از این دارد، که طی فروردین امسال تولید انواع خودرو توسط گروه صنعتی ایران خودرو به 29 هزار و 243 دستگاه رسیده که در مقایسه با فروردین سال قبل 93.2 درصد رشد داشته است. در این مدت تولید سواری در گروه ایران خودرو با رشد 93.9 درصدی نسبت به فروردین 99 به 28 هزار و 990 دستگاه رسید.طی فروردین 1400 گروه صنعتی سایپا 28 هزار و 998 دستگاه انواع خودرو تولید کرد که در مقایسه با فروردین سال قبل 218 دستگاه رشد داشته است. تولید انواع سواری توسط سایپا در فروردین امسال 25 هزار و 546 دستگاه بود که نسبت به رقم 7899 دستگاه در فروردین 99 رشد 223.4 درصدی را داشته است.
حال این سوال مطرح می‌شود که آیا خودروسازان قادر بودند براساس برنامه از پیش تعیین شده حرکت کنندو به رقم تعیین شده تولید دست پیدا کنند. بررسی صورت‌های مالی خودروسازان بزرگ کشور مربوط به اسفند ۹۹ نشان می‌دهد خودروسازان سال گذشته با تولید ۹۰۰ هزار و ۷۱۴ دستگاه خودرو (شامل محصولات سواری و وانت) به کار خود پایان دادند.هرچند این میزان تولید در مقایسه با سال ۹۸ رشد بیش از ۴ درصدی داشت اما خودروسازان باز هم از برنامه‌ریزی وزارت صنعت عقب ماندند چرا که سیاست‌گذار خودرو، تولید یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه خودرو را در سال ۹۹ برای خودروسازان بزرگ کشور پیش‌بینی کرده بود.این در حالی است که وزیر صنعت آذر 99 گفته بود: «تا پایان سال بیش از ۵۰ درصد در حوزه خودرو کشور افزایش تولید خواهیم داشت که با این افزایش تولید قیمت‌ها نیز در بازار متعادل خواهد شد.» از سوی دیگر، آمار منتشر شده از وضعیت تولید خودرو نشان داد که صنعت خودروی ایران در دی ماه 99 افت تولید ۴.۷ درصدی را پشت سر گذاشته است. همچنین تولید انواع خودرو توسط گروه صنعتی ایران خودرو و گروه صنعتی سایپا طی بهمن 99 با افت همراه شد به‌طوری که تولیدات ایران خودرو 1.5 درصد و تولیدات سایپا 2.8 درصد کمتر از بهمن 98 بوده است.هرچند در اسفند99 تولید خودرو با رشد 21 درصدی همراه بود اما در نهایت وعده وزیر صمت برای افزایش 50 درصدی تولید خودرو تا پایان سال 99 عملیاتی نشد.
دلیل افزایش قیمت خودرو به روایت مقیمی
اما ببینیم چرا وضعیت تولید کاهشی اما قیمت خودرو افزایشی شد؟ مدیرعامل گروه صنعتی ایران‌خودروبا حضور در یک برنامه تلویزیونی ضمن تحلیل وضعیت بازار خودرو به نوعی به این دو پرسش پاسخ داده است. فرشاد مقیمی به علل افزایش قیمت خودرو در بازا رپرداخت و گفت: افزایش قیمت خودرو با وجود تلاطم‌های اقتصادی امری طبیعی است و فضای مجازی را نیز در مسیر قیمت‌گذاری موثر دانست. البته به گفته او، بخشی از دلیل فاصله قیمتی که میان دو قیمت کارخانه و بازار ایجاد می‌شد، به عرضه کم خودرو از خودروسازان نیز مرتبط بود؛ چراکه در اوایل سال ۱۳۹۸ نسبت به سال ۱۳۹۷، کاهش قابل توجه تولید خودرو ایجاد شد. در چنین شرایطی، افزایش قیمتی در بازار اتفاق می‌افتد که بخشی از آن هم حباب بوده و ارزش واقعی کالا نیست؛ بلکه ارزشی است که در نتیجه حضور برخی افراد در این بازار آشفته، شکل می‌گیرد. افرادی در این حوزه بازار به دنبال منافعی هستند که این منافع هم سبب ایجاد تغییراتی در بازار می‌شود.
بنابراین به اعتقاد مقیمی، در شرایطی که تقاضا متناسب با میزان عرضه نیست، قطع به یقین افراد در امر قیمت‌گذاری، تعیین‌کننده می‌شوند. البته به گفته او، در این شرایط مردم تاحدودی در بحث خرید و فروش خودرو تردید می‌کنند و همین موضوع سبب ایجاد شرایط نابسامان در بازار می‌شود و به‌طبع، قیمت آن افزایش پیدا می‌کند. او راه‌حل این موضوع را در این می‌داند که رشد تولید اتفاق بیفتد. به عبارتی علاوه‌براینکه بایستی بازار اشباع شود، بایستی شرایط اقتصادی هم به ثبات برسد. هر چه شرایط اقتصادی در کشور با ثبات‌تر شود و تولید رشد کند، هر بازاری تثبیت می‌شود. علاوه بر این، تغییرات در شاخص‌های کلان اقتصادی نیز بی‌تاثیر نبوده و همزمان با آنچه که اشاره شد، افزایش نرخ ارز نیز در بازار ایجاد شد. طبیعتا با افزایش نرخ ارز، قطعات وارداتی هم با افزایش قیمت مواجه می‌شود؛ لذا این تصور در مردم ایجاد می‌شود که قیمت خودرو در آینده نزدیک احتمالا گران خواهد شد و این خود عاملی برای افزایش بیشتر قیمت می‌شود. مدیرعامل ایران خودرو همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود و در رابطه با بدهی‌های و دارایی‌های این مجموعه خودروسازی اظهار کرد: در حال حاضر ایران‌خودرو حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان به مجموعه بانکی کشور بدهکار است و دارایی‌های ایران‌خودرو بالغ بر ۸۰ تا ۹۰ هزار میلیارد تومان است.
در ادامه مدیرعامل ایران‌خودرو به روند تولید خودرو دراین مجموعه پرداخت وگفت: در سال ۱۳۹۸، این گروه خودروسازی توانست حدد ۲۳۰۰ دستگاه خودرو تولید کند که این میزان نسبت به آمار تولید در سال ۱۳۹۷ رشد قابل توجهی داشت. او ادامه داد: در سال ۱۳۹۹ نه‌تنها رشد ۶۷ درصدی تولید داشتیم و به تولید ۳۷۰۳ دستگاه خودرو رسیدیم، بلکه نکته قابل توجه «ترکیب تولید» بود. در سال ۱۳۹۸ در مجموعه ایران خودرو دیزل، ۶۴ درصدتولید به صورت CKD بود و قطعات از خارج وارد و در داخل مونتاژ می‌شد اما سال گذشته بالغ بر ۶۷ تا ۶۸ درصد تولید ما داخلی بوده است. در این تولید داخل نه‌تنها محصولات قدیمی تولید شده‌اند، بلکه تعدادی از محصولات جدید هم تولید کرده‌ایم. امروزه کشنده جدید به بازار عرضه می‌کنیم یا اتوبوس را پس از توقف ۹ ساله خط تولید، مجددا راه‌اندازی کرده‌ایم.
