مَردم و تحریم در راند پایانی

 فرشته فریادرس | مناظره سوم، عصرگاه ۲۲ خردادماه با حضور هفت کاندیدای منتخب ریاست‌جمهوری برگزار شد. مناظره‌ سوم وپایانی که با موضوع «دغدغه‌های مردم» برگزار شد، از لحاظ شکل و ساختار به مانند دو مناظره قبل بود، به جز فرصت جمع‌بندی که از سه دقیقه به پنج دقیقه افزایش یافت. در این فینال نفس گیر، همه‌چیز بر اساس قرعه‌کشی مشخص شد. در مناظره‌های پیشین نامزدها به نحوه برگزاری مناظرات انتقاد کردند، اما در عمل برای بهبود مناظره اتفاق خاصی نیفتاد. با این حال، مناظره سوم کمی گرم‌تر از مناظره اول و دوم بود. چراکه کاندیداها برنامه‌های خود را در زمان بیشتری توانستند روشن کنند. همچنین انتقادات نامزدها   از یکدیگر جدی شد و از حالت هجمه خارج شد. در این مناظره مواضع نامزدها درباره موضوعات کلیدی چون «برجام و مذاکرات هسته‌ای» روشن شد. به‌طوری‌که «ابراهیم رییسی» موافقت ضمنی خود را با برجام اعلام کرد اما «سعید جلیلی» با آن مخالفت کرد. «عبدالناصر همتی» نیز بر ادامه برجام تاکید کرد. در بحث FATF اما جلیلی قاطعانه عنوان کرد که امضای کنوانسیون‌ها هیچ فایده‌ای برای ایران ندارد. برخی از کنشگران سیاسی اما در واکنش به مناظره پایانی عنوان کردند که سطح گفت‌وگو‌های کاندیداها در مناظره‌ در حد یک رییس‌جمهور نیست وظاهرا طراحان پرسش‌ها تمایلی به طرح موضوعات جدی‌‌تر نداشتند. به گفته آنها، مناظره‌ها بیشتر شبیه صحنه تهدید و تخریب شده و هنوز در بدنه خاموش جامعه، انگیزه‌ای برای رای دادن ایجاد نشده است. 

  راند نخست

در راند نخست مناظره پایانی، که عصر روز گذشته برگزار شد، کاندیداها بیشتروقت خود را صرف پاسخگویی به اظهارات، انتقادات و طعنه‌های دیگر کاندیداها کردند. در این مناظره اما بحث اصلی حول محور «تحریم، برجام و اف‌ای‌تی‌اف» چرخید که واکنش برخی از کاندیدها را به همراه داشت. برخی از نامزدها از جمله «زاکانی و قاضی‌زاده هاشمی» از همان شروع مناظره با ادبیاتی تند حسن روحانی رییس‌جمهور را به مناظره دعوت کردند. قاضی‌زاده هاشمی در ابتدای اظهاراتش عنوان کرد: «من خطاب به مسوولان مربوطه از جمله آقای روحانی می‌گویم امروز کسی نیست که عملکرد دولت را برعهده بگیرد. ایشان از دفتر خودشان بیرون بیایند و در صدا و سیما حاضر شوند. من حاضرم درباره مسائل مختلف مناظره کنم.» محسن رضایی، اما دیگر نامزد انتخاباتی عنوان کرد: «جنگ زرگری ایجاد می‌کنند تا مشکلات دیده نشود و نگذارند دولت‌ها روی مسائل مهم کشور متمرکز شوند.» رییسی هم در بخش اول مناظره، به ایجاد ۴ میلیون شغل در ۴ سال دولت اشاره و آن را امکان‌پذیر دانست. اما نوبت به زاکانی که رسید، گفت: «تلاشم این است در این ۴۲ سال، صدای غارت‌شدگان و خفتگان باشم.» او به مردم قول داد که «250 هزار میلیارد تومان را از حلقوم سه برادر بیرون می‌کشد و با ریشه فساد را می‌خشکاند.» جلیلی دیگر نامزد انتخاباتی اما گفت: «دغدغه مردم این است چرا مشکلات حل نمی‌شود، دغدغه و مشکلات مردم مثل کرونا ناشناخته نیست؛ ‌چرا دولت‌ها از مسائل مردم، عقب هستند؟ نگرانی مردم عدم ثبات تورم است.» در این میان همتی که این روزها شائبه دوگانه او با رییسی هم مطرح می‌شود، در پاسخ به انتقاد سایر کاندیداها درباره وضعیت کنونی اقتصاد، تحریم را مسبب وضع فعلی کشور عنوان کرد و گفت: «تحریم در یک دهه گذشته معادلات اقتصادی ما را برهم زده است.» او تاکید کرد: «جریانی می‌خواهد ما بدون دنیا زندگی کنیم ومی‌گویند باید بدون دنیا زندگی کنیم، شما نمی‌توانید. این درحالی است که ترامپ و کاسبان تحریم باهم زیر میز برجام زدند.» او در اینجا خطاب به رییسی این پرسش را مطرح کرد: «اگر قدرت دست شما بیفتد چه اتفاقی خواهد افتاد؟»  مهرعلیزاده اما برخلاف سایر کاندیداها، وضعیت کنونی را نتیجه عدم صداقت در رفتار مدیران عنوان کرد و گفت: «کاری شده که مرجعیت رسانه از تهران به لندن انتقال پیدا کرده است.» او گفت که امروز صدا و سیما حتی نماینده اقلیتِ اقلیت هم نیست و باید نگاه ارباب رعیتی از بین برود. این نامزد ریاست‌جمهوری با بیان اینکه امروز اقتصاد و معیشت هم دچار فضای سیاست‌زدگی شده، با کنایه گفت: راه‌حل مشکلات اشکنه خوردن و لنگ پوشیدن نیست؛ مردم صداقت و شفافیت می‌خواهند. او یک طعنه هم به رییسی زد و گفت: «اگر کرونا خطرناک است، خوزستان که شرایط سختی دارد، چرا آقای رییسی آنجا تبلیغات می‌کنند و هزاران نفر را جمع می‌کنند.»

  راند دوم مناظره

در بخش بعدی مناظره، نامزدهای ریاست‌جمهوری فرصت یافتند که به اظهارات دیگر نامزدها درباره خودشان پاسخ بدهند. در این بخش، زاکانی بازهم خطاب به همتی که شما درخواست کرده بودید قیمت بنزین ۵ هزار تومان شود تا کسری بودجه دولت جبران شود، گفت: مستندات آن موجود است؛ مشکل ما دروغ گویی است، چرا دروغ می‌گویید؟ او در ادامه گفت: آبان۹۸ آقای همتی گفتند ۴ درصد در تورم تاثیر دارد، البته آقای همتی بعدا گفتند بنده با این گرانی مخالفم، چرا دروغ می‌گویید؟! او در اینجا به روحانی هم حمله کرد وگفت: بی‌کفایتی از این بالاتر که رییس‌جمهور پس از این اتفاق بگوید صبح جمعه فهمیدم؟! شامورتی بازی جواب نمی‌دهد!. این نامزد ریاست‌جمهوری همچنین گفت که همتی خیانت کرده و اطلاعات مالی را در اختیار صندوق بین‌المللی پول قرار داده است. در این میان اما، محسن رضایی با بیانی آرام‌تر نسبت به سایر کاندیداها، از ضرغامی یاد کرد وگفت: باید زیر میز بزنیم! او البته در اظهاراتی گفت: قرار بود اقدامات دولت، به یک شاهکار بزرگ در رفع تحریم‌ها تبدیل شود؛ تحریم‌ها که برطرف نشد هیچ، تحریم‌های سنگین به وجود آمدند. وقتی نوبت به همتی رسید، ترجیح داد که به کنایه‌ها و انتقادات زاکانی پاسخی ندهد و درعوض از پشت پرده سقوط بورس سخن بگوید. او گفت: آقای زاکانی به عنوان پلیس بد ورود کردند و من جواب حرف‌های‌شان را نمی‌دهم. همتی در ادامه توضیح داد: مشکل بورس هیچ ربطی به بانک مرکزی ندارد؛ چراکه مدت‌ها قبل به دفتر رییس‌جمهور و مقام معظم رهبری نامه خصوصی نوشتم و 

 هشدار دادم که مردم را به حضور در بورس تشویق نکنند، اما تیم اقتصادی دولت توجهی نکردند و مردم را تشویق به سرمایه‌گذاری در بورس کردند و در طول یکسال ۳ بار رییس سازمان بورس را عوض کردید. البته همتی خطاب به جلیلی هم گفت: «شما می‌گویید چرا با چند کشور مذاکره می‌کنیم، شما کشور را یک دهه با بیانیه معطل کردید؛ دنیا بدون حل مشکل تحریم با شما کار نمی‌کند.»

در همین حال، رییسی که از او به عنوان «نامزد خاص» در انتخابات ۱۴۰۰ یاد می‌شود، در واکنش به انتقادات دیگر کاندیداها گفت: در بحث خوزستان؛ ستاد ملی مبارزه با کرونا اجازه گرفته شده بود؛ دانشگاه علوم پزشکی هم پروتکلی نوشته بود برای این اجتماع. این در حالی است که آقای روحانی به محدودیت‌های توصیه شده در نوروز، توجه نکرد؛ صدای همه بلند شد و به همه خسارت وارد شد. رییسی با کنایه به دولت فعلی گفت: برجام را یک دولت مقتدر می‌تواند اجرا کند نه شما!» البته ستاد ملی کرونا در واکنش به اظهارات رییسی طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که پروتکل‌های بهداشتی در اجتماع خوزستان به هیچ عنوان رعایت نشده است. قاضی‌زاده هاشمی هم برخلاف سایر نامزدها ترجیح داد از برنامه هایش بگویید. مثل اینکه می‌تواند مساله بورس را حل کند یا وزارت خانواده تشکیل دهد؛ یا اینکه در در ۴ سال تورم را به زیر ۵ درصد می‌رساند. 

     راند سوم 

در این بخش از مناظره اما بحث اصلی بین «همتی» و «رییسی» بر لیست بدهکاران بانکی شکل گرفت. همتی با پاکتی در دست به سمت آقای رییسی رفت و خطاب به او گفت: جناب رییسی این لیست را به قوه قضاییه دادیم. پرونده‌های آنها هست. شاید به دلایلی پیش نمی‌رود. اینها در زمان من نبوده است. اگر صلاح می‌دانید اسامی را اعلام کنید. او با بیان اینکه آقای رییسی دو سال است دارند تبلیغ می‌کنند، گفت: «می‌دانید اینترنت امنی که رییسی از آن گفته، یعنی چه؟ می‌گوید اینترنت را طبقه‌بندی کنند و هر روز وزیر شجاع ما آذری‌جهرمی را احضار می‌کنند دادگاه.» همتی با بیان اینکه آقای رییسی، اینجا کره شمالی نیست، گفت: « صریحا بفرمایید موافق نظرات آقای علم الهدی امام جمعه مشهد راجع به زنان هستید یا خیر؟» 

همتی در ادامه بحث FATF را پیش کشید و درسخنانی گفت: آقای جلیلی شوخی می‌کند؛ شما و کره شمالی فقط می‌گویید «اف‌ای‌تی‌اف» به درد نمی‌خورد؛ یعنی 200 کشور دیگر این را نمی‌فهمند؟ اجازه بدهید کشور نفس بکشد. جلیلی پیش‌تر خطاب به همتی گفت: «آقای همتی می‌گویند که 200 کشور عضو FATF هستند و ما چرا نیستیم. شما مگر نمی‌دانید که ما هم هستیم و توصیه‌های آن و برنامه اقدام را اجرا کرده‌ایم؟ مگر نمی‌دانیم که 29 بند آن را اجرا کرده‌ایم و آنها گفته‌‌اند قبول نیست. به جای اینکه از آنها طلبکار باشید که چرا بندهای اجرایی توسط ما را نپذیرفته‌اید، از داخل طلبکار هستید؟» البته جلیلی قاطعانه بیان کرد که امضای کنوانسیون‌ها هیچ فایده‌ای برای کشور ما ندارد و حاضر هستم با هر کسی در این باره مناظره کنم. خوشبیانه می‌گویم نمی‌دانید.

ارایه لیست بدهکاران بانکی آن هم در یک مناظره زنده تلویزیونی واکنش تند رییسی را به دنبال داشت. او گفت: «درباره لیستی که آقای همتی دادند، باید بگویم اگر قرار بود این لیست را بدهند، چرا الان می‌دهند؟ وسط مناظره؟» رییسی همچنین تاکید کرد که در موضوع بنزین بسیار بی‌تدبیرانه بودو اگر می‌خواهید مقصر را بدانید گزارش‌های مربوطه را بخوانید. او گفت: «روحانی باید نسبت به موضوع بنزین پاسخگو باشد.» رییسی همچنین خطاب به همتی گفت: اگر می‌خواهید دوقطبی ایجاد کنید با وجود شماها (همتی) راه نمی‌افتد! در نهایت مشخص هم نبود در پاکت مذکور نام چه کسانی قید شده بود، که هیچ یک از دو نامزد ریسک بیان اسامی آن را به جان نخریدند. 

در همین حال زاکانی یک‌بار دیگر به همتی حمله کرد وگفت: روحانی چون اقتصاد بلد نبود شما را به عنوان رییس بانک مرکزی انتخاب کرد. او گفت: دولتی که به همه افراد توهین می‌کند امروز به من پلیس بد می‌گوید. 

البته اظهارات رییسی و زاکانی از سوی همتی بی‌پاسخ نماند. همتی بیان کرد: «آقای رییسی شما که ادعا می‌کنید که می‌توانید سود بانکی را از طریق راهکارهای قضایی پایین بیاورید، چرا تاکنون این کار را انجام نداده‌اید؛ آقای رییسی، اقتصاد را نمی‌توان مثل زندان اداره کرد.» او خطاب به قاضی‌زاده هاشمی هم گفت: «خانمی که در ستاد شماست همان کسی است که ادعا می‌کند بیل گیتس قصد کاهش ۱۵ درصدی جمعیت جهان را با استفاده از واکسن کرونا دارد.» همتی همچنین در نقد سایر نامزدها در اظهاراتی خطاب به مردم گفت: «مردم عزیز نگذارید نگاه ارباب رعیتی در کشور حاکم شود. دوستان مجلسی، بودجه خرید گندم تضمینی را به رانت‌خواران قیر پرداخت کردند.» مهرعلیزاده نیز در اینجا گفت: «آقای رییسی گفتند من خودم اینستاگرام و تلگرام دارم؛ الان که با مردم مهربان شده‌اید لطفا همین الان دستور دهید که فیلترینگ‌ها برداشته شود.»

     اظهارات پایانی 

در قسمت پایانی مناظره آخر هم نامزدهای ریاست‌جمهوری فرصت یافتند تا آخرین مباحث خود را بیان کنند. همتی با یک بیانیه توفانی به جمع‌بندی صحبت‌هایش پرداخت و گفت: «همه می‌دانند من در بانک مرکزی با دست خالی با ترامپ جنگیدم؛ من می‌دانستم اگر وارد صحنه انتخابات شوم تندروها مرا تخریب می‌کنند اما حس کردم اگر نیایم خودم را نمی‌بخشم و دوساعت مانده به ثبت نام وارد صحنه شدم؛ روحانی رییس‌جمهور خوبی بود اما هیچ‌کس ترامپ و‌کارهای او را پیش‌بینی نمی‌کرد، او نتوانست در جنگ اقتصادی آن‌طور که باید عمل کند؛ مردم عزیز، دشمن خارجی و تندروهای داخلی هر دو از شما می‌ترسند؛ شعار رای من کو دانشجویان، تبدیل به شعار رای بی‌رای شد؛ مردم عزیز بیایید همه با هم یار دبستانی را بخوانیم؛ من قول می‌دهم کشور را از پیچ خطرناک رد کنم؛ از فردوسی پور تا دایی، از مسجد جامعی تا ظفرقندی و ظریف، از صفایی فراهانی تا جنیدی در دولت من جا دارند.» همتی ادامه داد: «من هیچ ترسی ندارم نه برادرانم فاسدند نه همسر و فرزندانم. به هیچکس باج نداده و نخواهم داد.» او گفت: «روز انتخابات‌ بزنید زیر میز و نگذارید ۲۸ خرداد بشود ۲9 مرداد. قدرت خود را به همه کسانی نشان دهید که می‌گویند اگر مشکل دارید بگذارید و بروید. اینجا وطن ماست.»

جلیلی هم در اظهاراتی عنوان کرد: «رییس‌جمهور باید رییس‌ همه جمهور باشد و همه حقوق مردم را ببیند و رییس‌جمهور باید بداند در بدنه دولت و دستگاه‌ها چه خبر است؛ ۸ سال است مسائل کشور را دنبال کردیم کار خودب را تایید، کار ناقص را جبران و کار خطا را اعلام کردیم.» قاضی‌زاده هاشمی هم در اظهاراتی گفت: «آمده‌ام تا سفره انقلاب را بتکانم!» رییسی هم گفت: «مردم بدانند رییس‌جمهور، رییسی است که نسبت به همه مردم نگاهی یکسان دارد و زن و مرد و شیعه و سنی برای او فرقی ندارد.» محسن رضایی هم بیان کرد: « قول‌هایی که می‌دهیم را ۱۰۰ درصد انجام می‌دهیم.» در همین حال، سعید جلیلی نیز طی سخنانی خطاب به همتی و مهرعلیزاده گفت: «مسائل را غلط عنوان نکنید، مشکلات با اداره روزمره حل نمی‌شود.» اما مهر علیزاده هم در نطق پایانی ومتفاوت خود گفت: «قرار بود جمهوریت جمهوری اسلامی حفظ شود و مردم در راس امور باشند؛ می‌دانم امروز با این قرارها فاصله داریم اما امروز دو راه پیش روی ماست؛ راه اول این است که با صندوق‌های رای قهر کنیم و در انتخابات شرکت نکنیم و راه دوم این است که با امید به آینده درخشان و برای عزت ایران و ایرانیان و نیز برای خط بطلان کشیده روی صحنه آرایی خطرناک، با امید به آینده، جهت جلوگیری از به خطر افتادن ایران‌مان در آینده، بر سر صندوق‌ها حاضر شویم. در خرداد ۷۶ نیز ابر و باد و مه و خورشید و فلک برای انتخاب یک فرد به میدان آمده بودند لکن قدرت خواست مردم نتیجه دیگری را رقم زد و تشکیل دولت اصلاحات به عنوان کارآمدترین دولت پس از انقلاب را به ارمغان آورد. امروز قدرت در دست مردم است؛ شرکت در انتخابات حق مردم است لکن عدم شرکت محروم ساختن بیش از حد خویشتن است.»