اوراق دولت بی‌مشتری ماند
پیرو اطلاعیه روز سه‌شنبه 1تیرماه 1400 در خصوص برگزاری حراج اوراق مالی اسلامی دولتی به اطلاع می‌رساند، طی برگزاری ششمین مرحله از این حراج، سه بانک سفارش خود را به ارزش 13.9 هزار میلیارد ریال در سامانه بازار بین‌بانکی ثبت کردند. وزارت امور اقتصادی و دارایی ضمن پذیرش این درخواست‌ها با فروش 13.9 هزار میلیارد ریال اوراق «اراد 85» با نرخ بازده تا سررسید 21 درصد به آن بانک موافقت کرد. معاملات مربوط به فروش این اوراق در روز سه‌شنبه 8 تیرماه 1400 توسط کارگزاری بانک مرکزی در سامانه معاملاتی بورس ثبت شد. همچنین در تاریخ 8 تیرماه سال 1400، در بازار بورس 1.9 هزار میلیارد ریال اوراق مالی اسلامی دولتی به سایر اشخاص حقوقی فروخته شد. بنابراین در این دوره، در مجموع 15.8 هزار میلیارد ریال اوراق مالی اسلامی دولتی توسط بانک‌ها و سایر اشخاص حقوقی خریداری شد. تاکنون شش حراج برای فروش اوراق بدهی دولت برگزار شده که میزان اوراق فروخته شده در مقایسه با سال گذشته بسیار ناچیز است و بیانگر این است که وزارت اقتصاد به عنوان نماینده دولت باید خرید اوراق را جذاب کند تا از این طریق کسری بودجه به دور از تبعات تورمی تامین شود. به گزارش ایسنا، در کنار راه‌های دیگری که مقابل دولت برای تامین کسری بودجه وجود دارد، انتشار اوراق یکی از گزینه‌هایی است که درحالی کسری دولت را تامین می‌کند که منجر به افزایش تورم نمی‌شود اما سایر روش‌های تامین کسری بودجه از این مزیت محروم هستند و با خلق پول از طریق آنها تورم متاثر می‌شود. طبق بودجه سال جاری، دولت باید ۱۲۵ هزار میلیارد تومان اوراق مالی اسلامی منتشر کند که در این زمینه، بانک مرکزی هر هفته بازاری را به نام بازار اولیه حراج اوراق بدهی راه‌اندازی و در این بازار، دولت اوراق بدهی‌اش را عرضه می‌کند که بانک‌ها و نهادهای تامین سرمایه (بورسی‌ها) مشتریان هفتگی آن هستند. بانک مرکزی به عنوان کارگزار که بر خرید و فروش اوراق دولت نظارت می‌کند، اولین حراج اوراق دولت را از ۴ خرداد ماه سال جاری آغاز کرد و تاکنون شش حراج برگزار شده است که نگاهی به وضعیت درخواست بانک‌ها و بورسی‌ها برای خرید اوراق دولت نشان می‌دهد، اوراق دولت طی شش حراج برگزار شده خریدار آنچنانی ندارد. در حراج‌های دوم، سوم، چهارم و پنجم بورسی‌ها اوراق دولت را خریداری نکرده و به آن در تامین کسری بودجه کمک نکردند اما در حراج اول و ششم به ترتیب ۹۹۰ و ۱۹۰ میلیارد تومان اوراق دولتی خریداری کردند که در مجموع معادل ۱۱۸۰ میلیارد تومان می‌شود. از سوی دیگر، بانک‌ها نیز در حراج سوم و چهارم هیچ اوراقی از دولت نخریدند اما در حراج اول، دوم، پنجم و ششم به ترتیب ۴۷.۳ میلیارد، ۱۵۶۰ میلیارد، ۲۰۰ میلیارد و ۱۳۹۰ میلیارد تومان اوراق از دولت خریدند که در کل میزان خرید اوراق دولت از سوی بانک‌ها ۳۱۹۷.۳ میلیارد تومان می‌شود. درحالی که، حجم اوراق فروش دولت طی شش حراج به رقم ۴۳۸۰ میلیارد تومان می‌رسد، طی این تعداد حراج در سال گذشته این رقم تقریبا ۲۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان بوده که حاکی از افت قابل توجه فروش اوراق دولت دارد. همچنین، با توجه به اینکه طی شش حراج برگزار شده برای خرید اوراق دولت در سال جاری تنها ۶ بانک درخواست خرید داده‌اند اما تنها در یکی از حراج‌های بانک مرکزی در سال گذشته ۸ بانک و ۷ نهاد مالی غیربانکی درخواست خرید اوراق دولت را داشتند که این موضوع هم افت مبلغ و هم کاهش تعداد درخواست خرید اوراق دولت را نشان می‌دهد. در این بین، درحالی که سود بالا و سررسید کمتر عواملی هستند که موجب جذابیت خرید اوراق می‌شود و آمارها از متغیرهای پولی نیز بیانگر کاهش سهم پول در نقدینگی که حاکی از قرار گرفتن اوراق و سپرده‌های بانکی در اولویت خرید مردم است، هفته‌های گذشته بهترین موقعیت برای دولت بود تا از این فرصت برای تامین کسری بودجه بدون اثرات تورمی استفاده کند.
اما همانطور که آمار حراج‌های اوراق دولتی نشان می‌دهد، دولت در سومین و چهارمین حراج اوراق بدهی موفق به فروش هیچ اوراقی نشده است و به جای تقویت این بازار به سمت قرض گرفتن از بانک مرکزی رفته است که همین موضوع باعث شده است تا آمارهای پولی اردیبهشت‌ماه از اضافه شدن ۳/۷ درصد به پایه پولی در دو ماه ابتدایی سال خبر دهد که تامین بودجه برای پرداخت حقوق در قالب تنخواه‌گردان عامل این افزایش بوده است. پس از تاثیرات فروخته نشدن اوراق دولت بر متغیرهای پولی و بالتبع تورم، در دو حراج اخیر مقداری وضعیت فروش اوراق بهبود پیدا کرد، به گونه‌ای که در آخرین حراج بیشترین خرید اوراق چه از سوی بانک‌ها و چه از سوی بورسی‌ها صورت گرفت و ۱۷۸۰ میلیارد تومان اوراق دولت فروخته شد.
