نابودی جذابیت مجامع بورسی!

گروه بازارسرمایه|

بر اساس قانون، شرکت‌ها از مهلتی یک‌ساله برای پرداخت سود مجامع به سهامداران حقیقی و حقوقی خود برخوردار هستند. در این میان گفته می‌شود اغلب شرکت‌ها از حداکثر این مهلت برای به تأخیر انداختن واریز سود سهامداران بهره می‌برند. برخی صاحب‌نظران بازار سرمایه این روند را موردانتقاد قرار داده و پیشنهاد کرده‌اند این قانون موردبازنگری قرار گیرد. در میان برخی از شرکت‌ها نیز از تمامی 365 روز مهلت قانونی سوءاستفاده می‌کنند تا پس از 8 ماه و بعد از سال مالی سود را به‌حساب سهامداران واریز کنند. این موضوع عدم پرداخت را می‌توان یک ظلم آشکار دانست؛ زمانی که سهامداران یک سهام را خریداری می‌کنند به زمان مجمع و پرداخت سود آن‌هم فکر می‌کنند و زمانی که یک سال پرداخت سود زمان می‌برد، سهامداران نسبت به سهم موردنظر و حتی کلیت بازارسرمایه کم اعتماد می‌شوند. این موضوع می‌تواند میزان سرمایه‌گذاری در برخی از گروه‌های بورسی را کاهش دهد. بر اساس قانون تجارت، شرکت‌ها تا 8 ماه پس از تاریخ برگزاری مجامع فرصت دارند تا سود نقدی را میان سهامداران توزیع کنند، که اغلب شرکت‌ها از این فرصت داده‌شده سوءاستفاده می‌کنند و تقریباً یک سال سود سهامداران را نزد خود نگاه می‌دارند و در سال مالی بعدی به پرداخت این سود می‌پردازند. با توجه به اینکه ارزش پول در کشور همواره در حال کاهش است، سودی که بعد از هشت ماه پرداخت می‌شود، ارزش روز تعیین‌شده را ندارد. در این روزها و شیوع شدید کرونا اغلب شرکت‌ها برای پرداخت سود از مدل‌های سنتی سال‌های اخیر استفاده می‌کنند و کاری به سامانه سجام ندارند، تقریباً سه سال از راه‌اندازی سامانه سجام برای پرداخت سود سهامداران می‌گذرد اما؛ هنوز هم بخش عمده‌ای از شرکت‌ها برای دریافت سود به مراجعه حضوری بانک‌ها تأکیددارند! کرونا دلتا در تمامی کشور شیوع یافته و این کار شرکت‌ها می‌تواند میزان کووید-19 را در کشور گسترش دهد و مسوولان بایدکاری برای این شرکت‌ها انجام دهند.

     سهامداران در خصوص پرداخت مجامع 

چه می‌گویند؟

بهنام اکبری، یکی از فعالین بازارسرمایه در خصوص پرداخت سود شرکت‌ها می‌گوید: برخی مجامع در تیرماه برگزار می‌شوند اما شرکت‌ها سود را در اسفندماه پرداخت می‌کنند. در این بازه زمانی، اکثراً مردم فراموش می‌کنند که سودی دارند، اطلاع‌رسانی هم به‌خوبی انجام نمی‌شود. گاهی اوقات میزان سود به‌قدری ناچیز است که شخصاً بی‌خیال گرفتن آن می‌شوم. این در حالی است که سامانه سجام راه‌اندازی شده است و شرکت‌ها می‌توانند از طریق این سامانه سود را پرداخت کنند. هرچند برخی شرکت‌ها این کار را انجام می‌دهند اما تعداد آنها بسیار کم است. روش‌های پرداخت مردم را پشیمان می‌کند. برای مثال مگر سود عرضه اولیه چقدر است؟ هیچ‌کس حاضر نیست برای مثلاً ۵۰۰۰ تومان به بانک مراجعه کند. بنابراین پول دست شرکت می‌ماند و در ساده‌ترین حالت ممکن از پول‌های بلوکه‌شده سود بانکی می‌گیرند. محمد محمدی، از فعالین چندین ساله بازار سهام در خصوص اینکه باید شماره‌حساب خود را سهامداران به شرکت فکس کنند توضیح می‌دهد: درست است که امروز شرکت‌های زیادی برای پرداخت سود به سراغ سجام رفته‌اند، مخصوصاً شرکت‌های بزرگ اما هنوز بسیاری از شرکت‌ها سود را از طریق سجام پرداخت نمی‌کنند. اما به نظر من سازمان بورس باید پرداخت سود از طریق سجام را اجباری کند البته به شرکت‌ها نیز فرصتی یک‌ساله برای فراهم کردن زیرساخت‌ها داده شود. از سوی دیگر به نظر من تا جایی که امکان دارد باید پرداخت نقدی حداکثری صورت بگیرد. مثلاً گفته می‌شود شرکت تا پایان سال به ازای هر سهم ۲۰۰ تومان سود می‌سازد که ۷۰ تومان آن تقسیم می‌شود و مابقی در شرکت برای افزایش سرمایه باقی می‌ماند. البته این موضوع ذاتاً بد نیست، البته اگر شرکت‌ها طرح توسعه داشته باشند! اما بسیاری از شرکت‌ها طرح توسعه ندارند و هیات‌مدیره فقط با کمبود نقدینگی مواجه است و به‌جای اینکه مشکل را حل کنند از سود سهام‌دار می‌زنند! باید وحدت رویه نسبی ایجاد شود تا سازمان برای جلوگیری از سوءاستفاده، شرکت‌ها را موظف کند حداقل ۷۰ درصد سودی که محقق شده است را پرداخت کنند اگر DPS حداکثری به دست سهام‌دار برسد باعث دلگرمی سهام‌دار می‌شود. فتانه احدی، فعال بازارسرمایه نیز دراین خصوص می‌گوید: یکی از هدف‌های سجام واریز سودهای نقدی شرکت‌ها از طریق این سامانه بود اما بعد از گذشت تقریباً سه سال از اجباری بودن ثبت‌ نام در سجام بسیاری از شرکت‌ها سود خود را از طریق سجام به حساب سرمایه‌گذاران واریز نمی‌کنند. برای مثال یک شرکت سود نقدی تقسیم می‌کند که در مجموع ۸۲۵ تومان می‌شود و اعلام می‌کند که از این تاریخ تا این تاریخ به این بانک‌ها مراجعه کنید. بنابراین جمعیتی حدود ۲-۳ میلیون نفر باید برای سود ۸۲۵ تومانی به بانک مراجعه کنند که هزینه رفت و آمد به بانک چند برابر مبلغ سود می‌شود! از سوی دیگر در بعضی موارد سود به قدری دیر واریز می‌شود که ارزش پول از بین می‌رود یا فرد سهم را فروخته و فراموش کرده روزگاری سهام‌دار همچین سهمی بوده است. من شخصاً تاکنون سودهای خرد زیادی را دریافت نکردم و کلاً فراموش کردم و این موضوع مختص من نیست، بسیاری از سهامداران دقیقاً نسبت به سودهای ناچیزی که باید از سیستم بانکی دریافت کنند همین واکنش را دارند. حالا تصور کنید که برای دریافت مبلغ ناچیزی افراد زیادی در شرایط کرونا باید به بانک مراجعه کنند! وحید حسینی، از دیگر فعالین بازارسرمایه با اشاره به اینکه در این چندساله برخی از شرکت‌ها سود خود را واریز نکرده‌اند می‌گوید: بعضی‌ها از شرکت‌ها بانک‌هایی را برای دریافت سود معرفی می‌کنند که شعبه این بانک‌ها در شهرهای کوچک وجود ندارد و من سهام‌دار برای دریافت سود ناچیز باید به شهر دیگری بروم. این در حالی است که میزان سود عرضه‌های اولیه به‌قدری ناچیز است که مبلغ کرایه حمل‌ونقل از میزان سود بیشتر می‌شود! باید محاسبه شود که چند میلیون سهام‌دار سودهای خرد پنج‌تا ۲۰ هزارتومانی یا حتی بیشتر از این را دریافت نمی‌کنند و باید مشخص شود این پول‌ها به جیب چه کسی یا کسانی می‌رود؟!

     خلأ قانونی برای پرداخت سود سهام عدالت

غلامرضا مصباحی مقدم، رییس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار می‌گوید: مهلت ۸ ماهه‌ای که در قانون تجارت برای پرداخت سود سهامداران بعد از برگزاری مجامع وجود دارد به ضرر سهامداران است، به همین دلیل باید به‌طور حتم این قانون اصلاح و تغییراتی در قانون پرداخت سود سهامداران اعمال شود. ر این مورد باید دو موضوع برای تغییر مدنظر قرار گیرد، در ابتدا باید یا سیاستی اعمال شود که ارزش پول ملی با سرعت فعلی کاهش پیدا نکند و ارزش آن ثبات داشته باشد در غیر این صورت باید این قانون هر چه زودتر مورد اصلاح قرار بگیرد. هنوز نمی‌دانیم منطق چنین تصمیمی برای پرداخت سود سالانه سهامداران بعد از یک وقفه طولانی چه بوده است که به مدت چهار ماه برای تشخیص سود زمان گذاشتند و مدت‌زمان هشت ماه را هم برای واریز سود سهام در نظر گرفته‌اند. نوید خاندوزی، کارشناس بازار سرمایه در این خصوص نیز می‌گوید: قانون به شرکت‌ها مهلت یک‌ساله‌ای برای پرداخت سود مجامع می‌دهد و بعضی شرکت‌ها از کل 365 روز مهلتی که قانون به آنها می‌دهد استفاده می‌برند تا یک سال بعد از سال مالی سود سهام به‌حساب سهامداران واریز شود. این اقدام ظلم آشکاری است که در حق سهامداران می‌شود. قانون در خصوص واریز سود به سهامداران دست شرکت‌ها را باز گذاشته است؛ بنابراین بعد از برگزاری مجامع سود برخی از شرکت‌ها در مدت‌زمان کوتاه و بدون انتظار سهامداران به حسابشان پرداخت می‌شود و برخی شرکت‌ها با استفاده از این بند قانون پرداخت سود سهامداران را به ماه بهمن و اسفند موکول کرده و این نقدینگی را در شرکت خود نگه می‌دارند. وی ادامه می‌دهد: به نظر نمی‌رسد که بلوکه کردن سودها منفعت عجیبی برای شرکت‌ها داشته باشد اما این موضوع عملاً باعث می‌شود تا سهامدار یک سال دیرتر به سود خود برسد درنتیجه سهامدارانی که بادید یک‌ساله و دریافت سود مجمع سرمایه‌گذاری می‌کنند روزبه‌روز کمتر می‌شوند چون برای آنها سرمایه‌گذاری و رفتن به مجمع جذابیتی ندارد.

     اصلاح قانون پرداخت سود سهام

با قید فوریت

محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس به تغییرات مجلس برای اصلاح قانون تجارت اشاره‌کرده و می‌گوید: نیازسنجی و الزام در خصوص اصلاح قوانین تجارت را پیش‌ازاین انجام دادیم و به وزارت اقتصاد ارسال کردیم که هم‌اکنون لایحه اصلاح موادی از قانون تجارت در خصوص ورشکستگی در دستور کار مجلس است. وی بابیان اینکه مجلس به‌صورت خاص به دنبال اصلاح قانون تجارت در حوزه کاهش زمان پرداخت سود به سهامداران نبوده، اضافه می‌کند: با توجه به جلسات برگزارشده با سازمان بورس، این موضوع را ضروری و لازم می‌دانیم تا دولت اصلاح قوانین تجارت را در این حوزه و در قالب یک لایحه به مجلس ارایه دهد تا مجلس بر آن کار کند و بتواند آن را سریعاً اصلاح کند. در دولت جدید هم باید سیاست به این شکل باشد تا اگر قانونی نیاز به اصلاح دارد، توسط دولت به عنوان یک لایحه به مجلس ارایه شود تا کار توسط مجلس موردبررسی قرار گیرد. به گفته عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، اگر این لایحه از طرف دولت به مجلس داده شود، به‌طور حتم این قانون با تغییر همراه خواهد شد. وی ادامه می‌دهد: متناسب با شرایطی که امروز در بازار سرمایه شاهد هستیم، اگر نیاز باشد تا برای بهبود وضعیت بازار سرمایه این اصلاح انجام شود به‌طور حتم با قید فوریت در دستور کار مجلس قرار می‌گیرد و در کوتاه‌ترین زمان ممکن آن را انجام خواهیم داد. جزییات تغییر قانون تجارت نیازمند نظر کارشناسان مرکز پژوهش‌ها، فعالان اقتصادی و کانون‌های صنفی و صاحب‌نظران است که به دنبال آن جلسه‌ای در کمیسیون مجلس برگزار می‌شود و در آنجا به نقطه‌نظر مشترک خواهند رسید. هرچقدر مدت‌زمان واریز سود به سهامداران کوتاه‌تر شود این اقدام به نفع بازار و سهامداران خواهد بود. وی به نحوه واریز سود سهام شرکت‌ها به سهامداران اشاره‌کرده و می‌گوید: ازجمله گلایه‌هایی که سهامداران نسبت به نحوه واریز سود دارند این است که پرداخت سود از طریق سجام صورت بگیرد، درحالی که اکنون این اتفاق رخ نمی‌دهد، اما می‌توان آن را قانونمند کرد تا سود همه شرکت‌ها از طریق سامانه سجام واریز شود. اکنون سود برخی از شرکت‌ها به‌صورت داوطلبانه از طریق سامانه سجام پرداخت می‌شود، اما باید همه شرکت‌ها به‌صورت قانونی ملزم به پرداخت سود از طریق سامانه سجام شوند. عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس خاطرنشان می‌کند: بازار سرمایه ١٠٠ درصد تا پایان سال بیشترین بازدهی را در اختیار سهامداران قرار می‌دهد، حتی بازار سرمایه در مقایسه با سایر بازارهای موازی در کوتاه‌مدت هم ممکن است بیشترین بازدهی را با خود به همراه داشته باشد. با توجه به این مساله مشخص است که سرمایه‌گذاری بلندمدت و برای مدت یک یا دو سال بازدهی معقولی را در مقایسه باز سایر بازارها در اختیار سهامداران قرار می‌دهد.