تالاب در آتش

متاسفانه آتش زدن نیزار در تالاب انزلی آغازی برای تصرف زمین‌های تالابی است

گلی ماندگار|

 آتش این روزها بر جان طبیعت ایران افتاده است، بعد از جنگل‌ها این‌بار نوبت به تالاب انزلی رسید. گیلان دارای بیش از ۳۰ هزار هکتار پهنه تالابی است که افزون بر ۲۴ هزار هکتار آن، ۸۰ درصد در قالب سه تالاب (انزلی، امیرکلایه و بوجاق) تحت عنوان کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است؛ این پهنه‌ها زیستگاه بیش از ۳۰۰ گونه پرنده به خصوص پرندگان مهاجرند که هر ساله به تعداد هزاران قطعه بخشی از چرخه زندگی خود را در این استان سپری می‌کنند. تالاب‌های استان، زیستگاه مناسب برای بیش از ۶۰ گونه ماهی را فراهم ساخته‌اند، ضمن آنکه این تالاب‌ها به عنوان بخشی از محیط زیست، قسمتی تفکیک‌ناپذیر در زندگی معیشتی حاشیه‌نشینان و مردم محلی هستند که در صورت تخریب یا زهکشی تالاب‌ها با مشکلات عدیده معیشتی و اجتماعی روبرو می‌شوند. اگر چه تالاب انزلی سال‌ها با خطر خشک شدن، هجوم گونه مهاجم سنبل آبی و انواع فاضلاب دست و پنجه نرم می‌کند و تاب می‌آورد اما این روزها شاهد درد مضاعفی بر پیکر این پهنه طبیعی هستیم؛ درد ناشی از حریق سودجویان که برای منافع اقتصادی آتش به جان طبیعت زده‌اند. آتش در تالاب انزلی از روز دوشنبه شروع شد. آتشی که هر لحظه بر پهنه آن افزون‌تر می‌شد و این زیستگاه آبی را رو به نابودی می‌برد. اما دیری نگذشت که مقامات استانی از عمدی بودن این آتش‌سوزی خبر دادند. آتشی که افروخته شده بود تا سود سرشاری را به جیب زمین‌خواران این منطقه سرازیر کند. این آتش تنها در یک روز هفت هکتار از نیزارهای‌تر و خشک انزلی را در بر گرفت و 2 هزار متر از مساحت این تالاب را درگیر کرده بود. در حال حاضر مسوولان منطقه با استفاده از هواپیمای آب پاش سعی در اطفای حریق دارند و هنوز هیچ مسوولی از میزان خسارت وارد شده به این تالاب خبر ندارد. 

     شروع آتش و اعزام بالگرد

اکبر سبحانی دادستان انزلی از همان ابتدای حریق از ستاد بحران استانداری گیلان به منظور اطفای حریق و جلوگیری از پیشروی آتش درخواست بالگرد کرد.

 از سوی دیگر رییس مرکز کنترل و پشتیبانی اطفای حریق هوایی وزارت دفاع نیز از اعزام بالگرد اطفای حریق به مناطق دچار حریق تالاب انزلی خبر داد و گفت: متاسفانه امکان دسترسی به منطقه توسط ماشین‌های آتش نشانی وجود نداشت.

خلبان محمد مهدی نوری آل‌آقا گفت: متاسفانه این آتش‌سوزی در نقاطی از تالاب انزلی رخ داده که پوشش آن نیزار بوده و امکان تردد ماشین‌های آتش‌نشانی برای اطفای حریق زمینی وجود ندارد. از سویی حیوانات زیادی هم در معرض خطر قرار دارند.

او با بیان اینکه حدود ۱۰۰ آتش‌نشان از شهرستان‌های همجوار بندرانزلی برای مهار آتش حضور دارند، گفت: متاسفانه شاهد آتش‌سوزی بیش از ۱۰ هکتاری در این منطقه هستیم و با توجه به شرایط منطقه، امکان افزایش وسعت تا ۵۰ هکتار وجود دارد. رییس مرکز کنترل و پشتیبانی اطفا حریق هوایی وزارت دفاع از اعزام یک فروند بالگرد این مرکز بلافاصله پس از اطلاع یگان محیط زیست جهت اطفای خبر داد و بیان کرد: این بالگرد تا ساعت ۲۰ شب اقدام به مهار آتش‌سوزی کرد، اما با تاریک شدن هوا امکان پرواز بالگرد وجود نداشت اما توانستیم با اطفای یک‌مسیر تردد، یک راه باز کنیم تا ماشین‌های اطفا بتوانند وارد منطقه شوند.

    تالاب همچنان در آتش

علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته اما آتش در تالاب انزلی همچنان ادامه داشت، تمام نیروها بسیج شده بودند تا بتوانند، این آتش را مهار کنند و جانی دوباره به تالاب ببخشند اما دریغ که مهار آتش آنقدرها هم آسان نبود.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری گیلان در این باره به «تعادل» می‌گوید: با وجود تلاش‌های صورت گرفته هنوز آتش در نیزارها همچنان زبانه می‌کشید و دستگاه‌های خدمات‌رسان در حال ایجاد موانع خاکی برای جلوگیری از سرایت آتش به سایر نقاط بودند.

بابک شکوهی‌راد می‌افزاید: نیروهای آتش‌نشانی شهرداری انزلی، محیط زیست، جمعیت هلال احمر، منطقه آزاد، بنادر و دریانوردی، راهداری، راه و شهرسازی، سپاه، بسیج و سایر دستگاه‌ها و نهادها همچنان در منطقه حضور داشته و برای اطفای حریق تمام تلاش خود را به کار بسته بودند. این در حالی بود که رسیدن به آتش از راه‌های زمینی امکان‌پذیر نبود و باید تعداد بالگردها را افزایش می‌دادیم.

با اضافه شدن یک بالگرد دیگر آتش تقریبا فروکش کرد اما به دلیل افزایش دما و وزش باد و همچنین خشک بودن نیزارها در این فصل دوباره آتش شعله ور 

شد و در حال گسترش بود. این در حالی بود که اگر اطفای حریق به موقع انجام نمی‌شد با اینکه محل آتش‌سوزی از مناطق مسکونی فاصله داشت اما می‌توانست بسیار خطرناک باشد.

     استفاده از هواپیمای اطفای حریق

برای مهار کامل آتش‌سوزی تالاب بین‌المللی بندرانزلی هواپیمای ایلوشین بر فراز این تالاب در حال پرواز و آب پاشی است. مدیرکل مدیریت بحران گیلان در این باره گفت: هواپیمای ایلوشین با قابلیت حمل ۴۰ هزار لیتر آب، از تهران آبگیری شد و هم‌اکنون بر آسمان تالاب آتش گرفته انزلی در حال پرواز و آب‌پاشی است تا این آتش را که حاصل جهل و نادانی متصرفان است به‌طور کامل خاموش کند.

      میزان خسارت‌ها مشخص نیست

او ادامه داد: در حال حاضر در فصل مهاجرت پرندگان نیستیم لذا خسارت بر حیات وحش قابل رویت نیست. به‌طور حتم خسارت هایی وارد شده اما میزان آن بعد از آتش‌سوزی برآورد خواهد شد.

رییس اداره محیط زیست انزلی افزود: هم‌اکنون حدود ۱۰۰ نیرو از سازمان بنادر و دریانوردی استان گیلان، آتش نشانی شهرداری، منطقه آزاد انزلی، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، شورای اسلامی شهر، فرمانداری، سپاه، بسیج و جمعیت هلال احمر در کنار محیط زیست به اطفای حریق می‌پردازند . مدیریت ستاد بحران، معاون عمرانی استاندار، نماینده مردم انزلی در مجلس شورای اسلامی و فرماندار انزلی نیز از ساعات اولیه صبح در منطقه حضور داشته و از عملیات اطفای حریق بازدید کردند . 

فلاح تصریح کرد: سازمان بنادر و دریانوردی استان گیلان نیز دو دستگاه واتر جت در اختیار ستاد بحران قرار داده تا از آبگیر‌های اطراف آب را به سمت مرکزی حریق پمپاز کنند تا بتوانیم به عملیات سرعت بیشتری داده و جلوی حریق را بگیریم .به گفته او در حال حاضر یک دستگاه بالگرد و هفت خودروی آتش نشانی در منطقه مستقر هستند و جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی و راهداری نیز برای مهار آتش و جلوگیری از سرایت آن به مناطق دیگر در حال عملیات هستند.

    آتش به قصد زمین‌خواری

از ابتدای شعله‌ور شدن آتش احتمال‌ها بر این بود که حریق تالاب انزلی نیز همچون برخی از آتش‌سوزی‌های طبیعت در دیگر نقاط شمالی سهوا و بر اثر خطای انسانی باشد اما فرمانده یگان حفاظت محیط زیست گیلان اعلام کرد: متاسفانه آتش زدن عامدانه نیزار در تالاب انزلی آغازی برای تصرف زمین‌های تالابی است. ساسان اکبری پور گفت: یگان حفاظت محیط زیست گیلان نمی‌تواند به تنهایی قادر به پیشگیری از موضوع یاد شده باشد و نیازمند برپایی گشت‌های مشترک با همکاری نهادهای مختلف از جمله اداره کل منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، آب منطقه‌ای و توجه بیشتر مراجع قضایی است.

او افزود: اگرچه آتش زدن زمین‌ها جرم است و ۲ تا ۶ سال حبس دارد اما متاسفانه خشک شدن بخش‌هایی از تالاب انزلی سودجویان را برآن می‌دارد تا با آتش زدن زمین‌های تالابی شرایط تصرف این زمین‌ها را برای شالیکاری، استخر، درختکاری فراهم آورند که در صورت عدم همکاری دستگاه‌های یاد شده شاهد تکرار این موضوع خواهیم بود.

     دستگیری مجرمان

درهمین راستا دادستان انزلی از دستگیری ۲ نفر به جرم ایجاد حریق عمدی در تالاب انزلی خبر داد و گفت: نیروی انتظامی شهرستان بندرانزلی ۲ نفر را در همین ارتباط دستگیر کرد که در حال حاضر تحت نظر هستند تا اقدامات قانونی در مورد آنها اعمال شود. این در حالی است که بر اساس آخرین اخبار تعداد بازداشتی‌ها به 5 نفر رسیده است. اکبر سبحانی در جلسه ستاد بحران در فرمانداری انزلی اظهار داشت: این آتش به زودی مهار می‌شود اما باید برای جلوگیری از حوادث اینچنینی تصمیمات خردمندانه و دور اندیشانه‌ای اتخاذ شود که در ماه‌ها و سال‌های آینده شاهد وقوع اتفاقاتی از این دست نباشیم . او با بیان اینکه افراد سودجو که زمین آنها چسبیده به تالاب است این نیزارها را آتش می‌زنند تا تصرفات خود را به سمت تالاب افزایش دهند، افزود: این افراد به دنبال افزایش تصرفات خود هستند و منشأ حریق‌های عمدی روزها و سال‌های اخیر عوامل انسانی است چرا که در آن محدوده تیر برق، کارخانه و منزل مسکونی وجود ندارد.

 در سال ۹۸ نیز حدود ۱۰ هکتار از نیزار‌های تالاب بین‌المللی انزلی توسط سودجویان به آتش کشیده شد. براساس آمارهای پیشین اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان در بازه زمانی سال ۹۹ حدود ۲۰ هکتار از عرصه‌های تالابی استان از دست متخلفان و متجاوزان به انفال توسط یگان حفاظت اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان آزاد شده است.