چرا بورس سقوط کرد؟

تعادل|رقیه ندایی|

هفته اول مهرماه خبری مبنی بر کشف ماینرها در شرکت بورس تهران منتشر شد که وهله نخست سهامداران واکنش چندانی به آن نشان ندادند اما؛ پس از آغاز روند استعفا و اخراج‌های این شرکت واکنش‌ها شروع شد. چند روزی می‌شود که تالار روند اصلاحی به خود گرفته و روز گذشته شاهد نزول 38 هزار واحدی بودیم، سهامداران دیگر رمقی برای معامله ندارند. سید ابراهیم رییسی پیش از انتخاب با حضور در تالار بورس به سهامداران وعده داد که زیانشان جبران می‌شود و حتی دریکی از گفت‌وگوهای خود گفته بود که؛ ما به دنبال صندوق بیمه‌ای و جبران خسارت هستیم و دولت برای جبران خسارت مردم عزیزی که به بورس دل‌بسته بودند باید وارد عمل شود و ما این کار را انجام می‌دهیم و مردم باید در این زمینه اعتماد کنند.

حتی وی در بخش دیگر صحبت‌های خود گفته بود: سامانه‌های نظارتی در بورس وجود داشت، اما آنها کار‌های خود را نکردند و سوال مهم این است که چرا حقوقی‌ها کار خود را به‌درستی در بورس انجام ندادند؟ اقدام این حقوقی‌ها باید بررسی می‌شد مردم با اعتماد به دولت مبنی بر آنچه او در حال کنترل است وارد بورس شدند، اما سوال مهم‌تر این است که آیا کسری بودجه دولت باید از بورس تأمین شود؟ یکی از منابع مهم تأمین پول در کشور بورس‌ها هستند، اما اگر این پول‌ها وارد تولید می‌شد ما این مشکلات را نداشتیم نباید اجازه داد که حقوقی‌ها بورس را دچار چنین نوساناتی کنند به‌هرحال امروز شاهد سرخ‌پوشی 545 نماد منفی، 264 نمادهای صف فروش، 31 نماد در صف خرید و تنها 54 نماد مثبت بودیم در نوبه خود جای تعجب و شگفتی دارد. پیش‌ازاین تمامی امیدها به تغییر دولت و رویکردها بودیم اما می‌بینم که با تغییر دولت بورس هیچ تغییری نکرده و احتمالاً صحبت‌های آقای رییس‌جمهور نوعی وعده بود است، یا اینکه باید منتظر ماند و دید تا پایان سال این بازار تغییری می‌کند یا نه. این حجم از منفی بودن در تالار شیشه‌ای ازنظر تکنیکالی و بنیادی هیچ توجیه‌ای ندارد و کارشناسان بازار بر عقیده‌اند که تغییرات مدیریتی یکی از عوامل این روند است. طی روزهای اخیر خبرهای مبنی از جابه‌جایی اغلب مدیران ارشد بازار سرمایه شنیده شد که فضای مجازی نیز تأثیر بسزایی از این مورد گرفته و حتی بورس به یکی از هشتک‌های پراستفاده تبدیل‌شده است. 

به عقیده برخی از کارشناسان بورس به سرخ‌پوشی عادت کرده است و نمی‌توان این عادت را تغییر داد مگر اینکه سیاست‌گذاران واقعی وارد عمل شوند و تنها با وعده این بازار را پیش نبرند و به دنبال برگشت واقعی بازار باشند. شاخص بورس همانند توپی که از ارتفاعی رهاشده باشد پس از برگشت از سطح ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی بارها با سمت و سویی منفی نوسان کرده و خود را یک‌بار به محدوده یک‌میلیون و ۹۵ هزار واحدی رسانده است، ازاین‌رو اصلاً بعید نیست که در هفته‌ها و ماه‌های پیش‌رو نیز قیمت‌ها نوسانی باشند و به سطوح پایین‌تری افت کنند. البته نمی‌توان توقع داشت که صرفاً به دلیل معطل‌ماندن برجام و احتمال بالای بروز تورم بیشتر شاهد صعودی شدن قیمت‌ها باشیم، چراکه در این میان عوامل بسیاری نظیر قیمت‌‌گذاری دستوری و ریسک‌های سیاسی دیگری وجود دارند که راه خود را در جهت منفی یا مثبت به بازارها پیدا می‌کنند. قرار گرفتن این عامل در کنار احتیاط فعالان بازار سهام در شرایط فعلی می‌تواند وضعیتی را ایجاد کند که در آن مسیر پیش‌روی بازار بیش‌ازپیش مبهم باشد و حتی روبرو شدن با اخبار گوناگون اثرات مختلفی بر قیمت‌ها بگذارد، ازاین‌رو باید صبر کرد و دید که دم و باز‌دم فعلی قیمت‌ها در بازار سرمایه به چه نحوی پی گرفته خواهد شد و آیا شرایط کلان حاکم بر اقتصاد کشور با توجه به منویات احتمالی بانک مرکزی و سیاست نرخ بهره به سمتی پیش خواهد رفت که قیمت‌ها را در بازار سرمایه تضعیف یا تقویت کند.

     خداحافظی تلگرامی رییس

دراین‌بین روز گذشته رییس سازمان بورس طی پیامی تلگرامی اعلام کرد: همانطور که می‌دانید دوره هیات‌مدیره سازمان ۵ سال است و افرادی که در میانه دوره جایگزین می‌شوند بقیه همان دوره را ادامه می‌دهند. این دوره از چند ماه قبل به پایان رسیده است و صرفاً به دلیل تغییر دولت و به‌تبع آن تغییر وزیر اقتصاد به عنوان رییس شورای عالی بورس، تعیین تکلیف به تأخیر افتاده است. آقای دکتر خاندوزی روز پنجشنبه ۸ مهرماه به من اطلاع دادند که برنامه‌شان تغییر تیم مدیریتی سازمان بورس است. من هم از همان روز پیگیر هستم که این اتفاق زودتر بیفتد. حتی مصر بودم که طبق برنامه شورای عالی بورس همین هفته تشکیل شود ولی امکان برگزاری فراهم نشد. امیدوارم هرچه زودتر اتفاق بیفتد.

ازنظر من تغییر رییس سازمان بورس در انتهای دوره ۵ ساله باید یک امر عادی تلقی شده و نباید اینقدر بدان پرداخته شود. بازار سرمایه هم‌فکر می‌کنم آنقدر بزرگ‌شده که این رفت‌وآمدها بر آن تأثیری نداشته باشد. لذا از همه دوستان تقاضا دارم به این حواشی نپردازند. قرار است در اولین شورای عالی بورس، جانشین دهقان دهنوی انتخاب خواهد شد.

به‌هرحال این نوع اعلام خبر و خداحافظی تاثیر به‌سزایی رو معاملات می‌گذارد. درست است رییس سازمان بورس در وهله نخست تجربه‌ای در حوزه بورس نداشت اما توانست کمی بازار را سروسامان بدهد و شاید عملکرد بهتری از رییس این سازمان داشته باشد. 

از میانه تابستان سال گذشته تا امروز بازار سهام مشکلات زیادی داشته و شاهد تغییرات مدیریتی زیادی بوده‌ایم و هیچ فردی روز اول فکر نمی‌کرد که دهقان دهنوی بتواند قدم مثبتی در بازار بردارد اما؛ دیدیم که وی تلاش خوبی برای جبران کاستی‌های بازار کرد ولی در آخرین روزهای مدیریت خود به لطف شرکت بورس و دیگر همکارانش نتوانست وضعیت بازار را نرمال نگاه دارد و شاهد افت 2.7 درصدی شاخص کل بازار در روز انتشار این خبر بودیم.

     توصیه برای روزهای قرمز بازار

محمد هاشمی‌نژاد، کارشناس بازار درباره توصیه‌هایی برای بازار نوشت: ازاین‌رو سرمایه‌گذاران باید قبل از آغاز سرمایه‌گذاری در این بازار از هیجانات احتمالی که ایجاد می‌شود، آگاهی لازم را داشته باشند. داشتن استراتژی مناسب می‌تواند سبب کنترل هیجانات درروندهای نزولی و صعودی بازار سرمایه باشد. برای داشتن یک استراتژی مطلوب بهتر است قبل از سرمایه‌گذاری مواردی ازجمله حد سود، حد ضرر، تعداد پله‌های خرید و... را مشخص کنیم. با توجه به ریسکی بودن بازار سهام نسبت به بازار اوراق با درآمد ثابت، سرمایه‌گذاران باید از درجه ریسک‌پذیری خودآگاهی داشته باشند. لازم است سرمایه‌گذاران قبل از انجام سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ضمن پذیرش این اصل که بازار سرمایه ماهیت نوسانی دارد، از آستانه ضرر خود نیز آگاهی داشته باشند و با داشتن استراتژی سرمایه‌گذاری مناسب، منابع مالی خود را به‌صورت بهینه مدیریت کنند. بررسی بازدهی بازارهای موازی در ایران نشان از آن دارد که بازار سرمایه در ایران بازدهی بهتری در مقایسه با سایر بازارهای موازی در بازه‌های زمانی بلندمدت داشته است. بنابراین نیاز است که سرمایه‌گذاران نگاه میان‌مدت یا بلندمدت نسبت به سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه داشته باشند.