قاچاق بیشتر با فرار از بورس

علی نقوی، مدیرعامل بورس انرژی ایران گفت: از سال ۹۲ بحث فروش فرآورده‌ها در بورس انرژی ایران وجود داشته و پیگیری‌های آن انجام‌شده، اما از سال ۹۷ معاملات فرآورده‌ها بارونق بیشتر و حجم‌های قابل‌توجه در بورس انرژی ایران انجام شد. نفت‌گاز، بنزین، نفتا و گاز مایع فرآورده‌هایی هستند که در چند سال اخیر حجم بیشتری از معاملات را در بورس انرژی ایران به خود اختصاص داده‌اند.

نقوی بابیان اینکه «اولین معامله بنزین در بورس انرژی ایران در سال ۹۸ انجام شد»، گفت: درمجموع در سال ۹۸ بیش از دو میلیون تن بنزین در بورس انرژی ایران معامله شد که این رقم در سال ۹۹ به هشت میلیون تن افزایش پیدا کرد؛ مجموع فروش بنزین در سال ۹۸ در بورس انرژی ایران بیش از ۱۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود که این در سال ۹۹ به ۵۵ هزار میلیارد تومان رسید. وی ادامه داد: تمامی فروش بنزین در بورس انرژی ایران، فروش خارجی و مربوط به صادرات بنزین بوده‌ است که شامل فروش دریایی و فروش زمینی می‌شود. مدیرعامل بورس انرژی بابیان اینکه «بیش از ۷۰۰ کد معاملاتی اشخاص خارجی در بورس انرژی ایران داریم»، گفت: از این رقم نزدیک به ۲۰۰ کد در چند سال اخیر بسیار فعال‌تر بوده‌اند؛ اما درمجموع از روزی که عرضه بنزین و عرضه گازوئیل در بورس انرژی ایران منظم‌تر و مستمر شد، شاهد افزایش فعالیت کدهای معاملاتی اشخاص خارجی در بورس انرژی ایران بوده‌ایم. وی افزود: تعداد فعالانی که در زمان آغاز معاملات شرکت ملی پالایش و پخش حضور داشتند به ۱۶ نفر می‌رسید ولی پس از فعال شدن فروش بنزین و گازوئیل در بورس انرژی ایران، این تعداد، به بیش از ۲۰۰ کد فعال افزایش یافت که نشان‌دهنده اثر بورس برافزایش تعداد مشتریان است. مدیرعامل بورس انرژی ایران در واکنش به برخی اظهارات در خصوص وجود محدودیت در بورس انرژی ایران برای گسترش معاملات نفت و فرآورده‌های نفتی و انجام معاملات با احجام بزرگ گفت: در بورس انرژی ایران معامله و تسویه با انواع قراردادهای معاملاتی استاندارد مشابه بورس‌های معتبر جهانی وجود دارد، مانند قراردادهای نقدی، نسیه، کشف پریمیوم، قراردادهای بلندمدت و ... وی افزود: روش‌های مختلف تحویل نیز در بورس انرژی مانند CFR یا FOB قابل انجام است و شیوه‌های مختلف تحویل در بورس اجرایی شده است و ما هم تحویل دریایی با احجام بالا و تحویل‌های زمینی با احجام مختلف را در سابقه معاملات فرآورده‌ها در بورس انرژی ایران داشته‌ایم. هیچ محدودیتی ازنظر حجم معاملاتی یا نوع قرارداد در بورس انرژی وجود ندارد.

     قاچاق بنزین جای صادرات را گرفت؟

نقوی در خصوص میزان معاملات فرآورده‌های نفتی از مسیر بورس انرژی ایران در سال ۱۴۰۰ گفت: در سال ۱۴۰۰ متأسفانه عرضه‌های فرآورده نفتی در بورس انرژی ایران محدودشده است به‌طوری‌که مجموعاً ۶۹ هزار و ۵۰۰ تن بنزین به ارزش ۸۵۵ میلیارد تومان و ۱۹ هزار تن گازوییل باارزش ۲۳۰ میلیارد تومان معامله‌شده است.

وی ادامه داد: از اوایل خردادماه عرضه بنزین در بورس انرژی ایران، یعنی صادرات بنزین، متوقف شد؛ که عرضه‌کننده دلیل آن را افزایش مصرف داخل اعلام کرده است؛ که به‌شخصه اعتقاددارم در حال حاضر بخشی از بنزینی که به عنوان مصرف داخلی محسوب می‌شود با توجه به عدم عرضه در مکانیزم بورس و نیاز کشورهای همسایه در حال قاچاق شدن است. مدیرعامل بورس انرژی ایران تصریح کرد: قاعدتاً به دلیل اختلاف قیمت بنزینی بین کشور ما و کشورهای اطراف وجود دارد، همواره مقداری قاچاق بنزین داشتیم، در دو سال گذشته به اذعان کارشناسان و مسوولان مربوطه، قاچاق بنزین به‌شدت کم شد و نزدیک به صفر رسید؛ چراکه تمامی نیازهای کشورهای اطراف، از طریق صادرات رسمی و معبر امن انجام می‌شد؛ اما اکنون با توقف صادرات بنزین، فعال شدن دوباره قاچاق بنزین دور از ذهن نیست.

     نیاز سوخت زمستانی نیروگاه‌ها  صادرات گازوییل را متوقف کرد

نقوی بابیان اینکه «با توقف صادرات بنزین ایران از خردادماه، نیاز کشورهای اطراف یا از مبادی دیگر تأمین‌شده یا از طریق قاچاق از خاک ایران تأمین می‌شود»، گفت: مکاتباتی را با وزیر محترم نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی انجام داده‌ایم و جلساتی با گروه‌های مختلف داشتیم که هنوز نتایج مشخصی نداشته ‌است و تا این زمان، اعلام نکرده‌اند که چه زمانی مجدداً صادرات بنزین برقرار خواهد شد. وی ادامه داد: در ۶ ماه نخست امسال دو میلیون و ۶۳۶ هزار تن انواع فرآورده را به ارزشی بالغ‌بر ۳۱ هزار میلیارد تومان از طریق بورس انرژی ایران صادرشده است؛ درحالی که سال گذشته در مدت‌زمان مشابه، هفت میلیون و ۷۹۶ هزار تن فرآورده را به ارزشی بالغ‌بر ۳۸ هزار میلیارد تومان صادرشده بود که به لحاظ حجمی ۶۶ درصد و به لحاظ ارزشی ۱۹ درصد کاهش داشته ‌است. نقوی بابیان اینکه «عمده این کاهش صادرات فرآورده‌های نفتی به بنزین و گازوئیل مربوط می‌شود»، گفت: به دلیل نیاز نیروگاه‌های کشور به ذخیره‌سازی گازوئیل برای فصل زمستان، تأمین سوخت نیروگاه‌ها در اولویت عرضه‌کننده قرارگرفته و صادرات گازوئیل از طریق بورس انرژی از اواسط اردیبهشت‌ماه امسال از طریق بورس متوقف‌شده است.

     امکان عرضه خوراک پالایشگاه‌ها  در بورس انرژی وجود دارد

مدیرعامل بورس انرژی ایران بابیان اینکه «امکان عرضه خوراک پالایشگاه‌ها در بورس انرژی وجود دارد»، گفت: طبق قانون رفع موانع تولید اگر خوراک پالایشگاه‌ها از طریق بورس تأمین شود، دو درصد تخفیف بیشتر برای پالایشگاه‌ها لحاظ می‌شود که این مساله به نفع پالایشگاه‌ها است. وی افزود: همچنین در این قانون، استفاده از ظرفیت بورس در اولویت قرارگرفته اما کماکان در مقام اجرا این اتفاق نیفتاده و عدم اجرای این قانون، هم به صنعت پالایشگاهی آسیب می‌زند و هم از ساختار شفاف مالی به دور است؛ این ظرفیت کاملاً در بورس انرژی ایران وجود دارد که تمامی خوراک پالایشگاه‌ها و پتروپالایشگاه‌های کشور از طریق بورس انرژی عرضه شود. وی ادامه داد: وقتی اغلب پالایشگاه‌های کشور خصوصی شده‌اند و سهام‌داران غیردولتی دارند، عرضه خوراک پالایشگاه‌ها از طریق بورس، موجب ایجاد یک ساختار شفاف مالی در این زمینه می‌شود؛ از سوی دیگر به پالایشگاه‌ها این اجازه داده‌شده که بتوانند فرآورده خود را صادر کنند؛ چندین سال است که شعار سال اعلامی توسط مقام معظم رهبری اقتصادی و در راستای حمایت از تولید داخلی است. آنچه در صنعت پالایشگاهی هم اتفاق می‌افتد تولید است و هرچه فرآیند تولید این صنعت شفاف‌تر شده و تسهیلاتی همچون تخفیف دودرصدی ناشی از عرضه در بورس را قائل شوند در جهت تحقق شعار سال حرکت شده است. وی افزود: ما دارای یک صنعت پالایشگاهی پر سابقه در کشورمان هستیم؛ سازوکار بورس این صنعت را تقویت می‌کند و سودآوری آن را با ایجاد شفافیت، گردش نقدینگی و دو درصد تخفیف قانونی، افزایش می‌دهد و درنتیجه انگیزه برای بخش خصوصی ایجاد می‌کند تا پالایشگاه‌های جدیدی در کشور احداث شود. نقوی در خصوص عملکرد بورس انرژی ایران درزمینه فروش میعانات گازی گفت: مصرف‌کنندگان میعانات گازی، علاوه بر پالایشگاه‌های بزرگ، تعداد زیادی پالایشگاه کوچک (مینی ریفاینری) هستند که از آن به عنوان خوراک استفاده می‌کنند؛ در سال‌های گذشته این پالایشگاه‌های کوچک مشکلات زیادی در تأمین خوراک داشتند که درنهایت با پیگیری‌هایی که صورت گرفت، از بهمن‌ماه سال گذشته معاملات میعانات گازی در بورس برای تأمین خوراک پالایشگاه‌های کوچک آغاز شد و ما تلاش کردیم عرضه‌ها به‌صورت مستمر و منظم اتفاق بیفتد.