کیفیت اینترنت با صیانت گره خورده است

کیفیت پایین و اختلال در شبکه اینترنت کشور آن هم تنها در برخی نقاط همچنان ادامه دارد و اگرچه به‌صراحت عنوان نشده که این اختلال کیفیت به طرح صیانت ارتباط دارد، اما در اتفاقی جدید برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که بستن پروتکل‌های مربوط به استفاده از فیلتر‌شکن‌ها عامل کندی اینترنت در برخی از نقاط و ساعات در کشور شده است.

حدود دو ماه است که کاربران در شبکه‌های اجتماعی از کاهش سرعت اینترنت و اختلال‌های شدید در سرویس خود شکایت‌هایی می‌کنند. با بالا رفتن اعتراض‌ها و انتقاد‌ها از سرعت شبکه اینترنت در نهایت عیسی‌ زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به پیامک یکی از کاربران که از کیفیت اینترنت شکایت کرده بود، مشکلات در شبکه زیرساخت را پذیرفت و وعده به بهبود کیفیت اینترنت داد. با این حال مشکلات در شبکه اینترنت ادامه داشت تا در نهایت برخی شرکت‌های اینترنتی اعلام کردند که دلیل کندی شبکه اینترنت، کمبود پهنای باند است. به گفته آنها از زمان تغییر دولت به پهنای‌باند کشور اضافه نشده است. درحالی که کاربران این روزها از کیفیت اینترنت خود راضی نیستند، سامانه سنجش کیفیت اینترنت «نت‌سنج پلاس» رگولاتوری و سامانه وضعیت شبکه اینترنت شرکت زیرساخت همه‌چیز را عادی و بدون مشکل نمایش می‌دهد. درمقابل، آن‌سوتر سامانه رادار ابرآروان که وضعیت ارتباطات اینترنت ایران را براساس اطلاعات زیرساخت در لحظه رصد می‌کند، حداقل در یک هفته گذشته نشان داده است که حال اینترنت کشور خوش نیست. دلیل این تعارض‌ها چیست و مشکل کجاست؟ حسین فلاح جوشقانی، رییس رگولاتوری، به‌تازگی اعلام کرد که کاهش کیفیت اینترنت در برخی نقاط بزودی حل خواهد شد. به‌گفته وی، مشکل کاهش کیفیت اینترنت از اول مهر‌ و با شروع دوره تحصیلی جدید دچار ایجاد شده است؛ چرا‌که اکثر کلاس‌های آموزش‌ از راه دور و به‌کمک فضای مجازی انجام می‌شود. فلاح جوشقانی توضیح داده بود: «دلیل این اتفاق به‌غیر از افزایش حجم مصرف، این بود که شرکت‌ها به تجهیزات برای توسعه نیاز داشتند؛ اما به‌دلیل مسائل مربوط به تحریم، امکان تکمیل به‌موقع این تجهیزات برای‌شان سخت شده است.» در‌مقابل این ادعا، برخی اپراتورهای اینترنتی اعلام کردند که کمبود پهنای باند باعث ایجاد اختلال‌‌های اینترنتی در چند هفته اخیر شده است.

     مشکل کلان عدم سرمایه‌گذاری

عیسی زارع‌پور - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- چند روز پیش در حاشیه کنفرانس ظرفیت شبکه ملی اطلاعات، برای اولین‌بار در مقابل سوال خبرنگاران بعد از نزدیک به دو ماه ایستاد و به پرسش‌های آنها پاسخ داد. او در پاسخ این سوال که ادعا می‌شود از زمان تغییر دولت پهنای باند به کشور وارد نشده است، بدون اینکه پاسخ روشنی بدهد گفت: «ما یک مشکل کلان‌تر داریم و آن‌ هم این بوده که در چند سال گذشته سرمایه‌گذاری لازم برای توسعه در بخش ارتباطات به چند دلیل صورت نگرفته است.» او ادامه داد: «اولین دلیل آن مشکل تحریم‌ها بوده که به اپراتورها اجازه نداده تا تجهیزات خود را سریع‌تر وارد کشور کرده و شبکه خود را توسعه دهند. از سوی دیگر خود اپراتورها هم نتوانسته‌اند توسعه لازم را به خاطر عدم سرمایه‌گذاری روی شبکه خود ایجاد کنند.» او دلیل دوم در این زمینه را بحث کرونا و غافلگیر کردن این صنعت معرفی کرد و گفت که با آمدن کرونا اکثر کارها آنلاین شد و از آموزش گرفته تا کارهای بانکی و خرید همه و همه توسط فضای مجازی صورت گرفت. زارع‌پور با بیان این مطالب گفت: «با آمدن کرونا میزان استفاده از ترافیک چند برابر شد آن هم در شرایطی که شبکه برای این حجم از استفاده آماده نشده بود.» زارع‌پور تأکید کرد: «کشور در زمینه ارتباطات در هسته شبکه خود با مشکلی مواجه نیست؛ اما باز شدن مدارس و دانشگاه‌ها باعث شد ترافیک شبکه‌ اینترنتی افزایش پیدا کند و کاربران احساس خوبی از سرویس اینترنت خود نداشته باشند.» زارع‌پور اعلام کرد که ظرف چند روز آینده با افزایش ظرفیت در شبکه امیدوار است، مشکل کاهش و اختلال در شبکه اینترنت آن هم در برخی نقاط حل شود. زارع‌پور در پاسخ به سوالی در مورد طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی و شروع بررسی این طرح از یکشنبه در کمیسیون مشترک در این زمینه گفت: «ما یک نماینده برای حضور در این کمیسیون مشترک معرفی‌ کرده‌ایم و انشالله حضوری فعالی در این کمیسیون برای بررسی این طرح خواهیم داشت. البته هنوز طرحی وجود ندارد و یک پیش‌نویس در این زمینه آماده شده است.» در کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی نمایندگانی از کمیسیون‌های مختلف حضور دارند، تا دغدغه‌ها کاربران و نمایندگان در این زمینه بر طرف شود. طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی وحی منزل نیست که امکان تغییر آن وجود نداشته باشد. به گفته او این طرح یا پیش‌نویس نقاط ضعف و چالش‌هایی دارد که با بررسی و تعامل بین وزارت ارتباطات و مجلس حل خواهد شد. زارع‌پور مانند همیشه به قانون‌مند شدن فضای مجازی اشاره کرد و توضیح داد که دولت سیزدهم هیچ نگاه محدودسازی به فضای مجازی ندارد و با تعامل مجلس سعی می‌کند طرحی را آماده تصویب کند که به بهتر شدن وضعیت فضای مجازی در کشور و بهتر شدن زندگی مردم با کمک فناوری‌های روز کمک کند. پیش از این زارع‌پور در دیدار با مدیران رگولاتوری اعلام کرده بود که این سازمان باید به عنوان سازمان اعمال حاکمیت در حوزه ارتباطات، در بررسی طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی توسط مجلس باید حضور فعالی داشته باشد. در عین حال، در حالی که کمیسیون تخصصی در مجلس بناست طرح صیانت از کاربران را مورد بررسی قرارد هد،  محمود رضوی، مشاور فرهنگی و هنری رییس مجلس در توئیتی اعلام کرد که دومین جلسه بررسی طرح صیانت از کاربران در کمیسیون مشترک، به صورت زنده از اینستاگرام خانه ملت و تلوبیون پخش خواهد شد.

    آیا طرح صیانت در حال اجرا است؟

این در حالی است که آنچه عجیب به‌نظر می‌رسد، این است که مشکل این روزهای اینترنت کشور شبیه به هیچ‌کدام از مشکل‌های اخیر اختلال در اینترنت کشور نیست؛ چراکه فقط در برخی نقاط و در برخی ساعت‌های شبانه‌روز دیده می‌شود و همیشگی نیست. یکی از کارشناسان شبکه زیرساخت در گفت‌وگو با زومیت اعلام می‌کند اتفاقی که در حال رخ‌دادن است، مانند کم و زیاد کردن پهنای باند برای بعضی از پروتکل‌های خاص است و این اتفاق وقتی رخ می‌دهد که نهاد یا سازمان‌های بالادستی بخواهند پروتکل‌های مربوط به شبکه را تک‌تک مدیریت کنند. شنیده‌ها نیز حاکی از آن است که احتمالا به‌منظور اجرای طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی به‌شدت پروتکل‌های مربوط به شبکه به‌جز پورت ۸۰ و ۴۴۳ مانیتور و بازرسی و سعی می‌شود که آنتی‌فیلتر‌ها و فیلترشکن‌ها مسدود شوند. طبق گفته‌های یکی از کارشناسان شبکه، اینکه تشخص داده شود که فیلتر‌شکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها از چه پروتکلی استفاده و چگونه کار می‌کنند، کار بسیار پیچید‌ه‌ای است و نیازمند دستگاه‌های بسیار قوی است که پهنای باند خروجی و ورودی کشور در‌اختیارش قرار گیرد. او بیان می‌کند: «کلیت اینترنت کشور اخیرا و احتمالا به‌منظور طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی آنالیز جدی می‌شود تا ترافیک متعارف و غیرمتعارف مشخص شود. درواقع منظور از ترافیک نامتعارف ترافیک‌هایی است که از فیلترشکن‌ها عبور می‌کند... دستگاه‌هایی هم که این مدل ترافیک‌ها را از هم تشخیص می‌دهد، چون توان پردازش این میزان ترافیک را ندارند، با وجود کافی‌بودن پهنای باند، باعث کندی اینترنت می‌شوند.» به‌گفته این کارشناس شبکه، استفاده از این دستگاه‌ها یا هر مدل Inspection و Detection به‌شدت به شبکه کندی تحمیل می‌کنند و این اتفاق هم بدین‌دلیل است که هیچ دستگاهی به تنهایی امکان آنالیز حجم پهنای باند یک کشور را ندارد و دیتا‌ها به‌اجبار در صف قرار می‌گیرند تا کامل بررسی شوند.