مذاکرات مسیر بورس را تغییر می‌دهد؟
گروه بازارسرمایه|
بررسی آمار معاملات در بازارسرمایه نشان می‌دهد که این بازار همانند سایر بازارها در انتظار مذاکرات است تا بتواند کام سهامداران را شیرین کند. این روزها بورس نسبت به تمامی اخبار مثبت بی‌واکنش شده اما نتیجه اثربخش در مذاکرات وین می‌تواند وضعیت بازارسهام را تغییر دهد.
براساس آمارهای رسمی که سازمان برنامه و بودجه منتشر کرده، از ابتدای دهه90 تاکنون اقتصاد ایران با هیچ رشدی مواجه نشده است. به عقیده بخش عمده‌ای از اقتصاددانان، اثر اعمال تحریم‌ها درکاهش رشد اقتصاد ایران قابل اغماض نیست. هنوز برآورد دقیقی از آثار زیانبار تحریم‌ها انجام نشده اما واکنش بازارها در دوره‌های گذشته نشان می‌دهد؛ بازارها به روند پیگیری پرونده هسته‌ای ایران حساسیت زیادی دارند و فعالان اغلب بازارها اعم از سهام، طلا، ارز، مسکن و خودرو هر نوع تحولی را در این پرونده به دقت رصد می‌کنند.
در چنین شرایطی نمودارهای مربوط به نوسان قیمت‌ها در بازارهای گوناگون نشان می‌دهد؛ واکنش بازارها به تحولات پرونده هسته‌ای ظرف چند هفته گذشته و همزمان با آغاز مذاکرات هسته‌ای در وین بیشتر شده است، به‌طوری که قیمت دلار از زمان آغاز مذاکرات هسته‌ای شروع به رشد کرده است.
نرخ دلار ابتدا با 10درصد رشد تا مرز 32هزار تومان پیش رفت و پس از آن با کاهش شدت انتشار اخبار منفی، با افت مواجه شد. همین روند در بازار سهام هم تکرار شد، با این تفاوت که به‌نظر می‌رسد وزن و اثرگذاری اخبار منفی در بازار سرمایه پر رنگ‌تر است. ظرف چند هفته گذشته روند خروج نقدینگی از بورس شتاب گرفته و این موضوع موجب شده ارزش معاملات خرد سهام به پایین‌ترین حد خود در 2سال گذشته برسد.
با این حال به‌نظر می‌رسد این هفته، همزمان با مخابره اخبار تازه از جریان مذاکرات هسته‌ای در وین، ثبات بیشتری را در بازارها شاهد باشیم. ایران در تازه‌ترین اقدام، به‌صورت داوطلبانه، به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه داده دوربین‌های جدیدی رابه جای دوربین‌های آسیب دیده در مجتمع تسای کرج جایگزین کند. به‌نظر می‌رسد این اقدام به‌معنای پیشرفت در مذاکرات است، به‌ویژه آنکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز ساعاتی بعد از اقدام ایران، در بیانیه‌ای رسمی، این توافق را تحولی مهم توصیف و اعلام کرد: دوربین‌های جدید به زودی در این مجتمع نصب خواهد شد. اکنون پرسش این است که توافق در وین و رفع تحریم‌ها چه اثری بر بازارها بر جای خواهد گذاشت.
توافق می‌تواند وضعیت بازار را تغییر دهد؟
طی سال‌های اخیر و همزمان با افزایش فشار تحریم‌ها، دسترسی شرکت‌های ایران به سرمایه و تکنولوژی روز کاهش یافته، نقل و انتقال ارزی شرکت‌ها به سختی انجام می‌شود و هزینه‌های مبادلات افزایش یافته است. تحریم‌ها در عین حال حجم روابط تجاری شرکت‌های ایرانی را هم تحت‌تأثیر قرارداده است. در چنین شرایطی برآورد‌ها نشان می‌دهد؛ رفع تحریم‌ها می‌تواند به بهبود فضای کسب‌وکار و رونق تولید منجر شود و این موضوع می‌تواند در آمد شرکت‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهد.
با این وجود، برخی سهامداران بر این باورند که با انجام توافق هسته‌ای، قیمت دلار کاهش می‌یابد و چون بازار سهام تأثیر زیادی از قیمت ارز می‌پذیرد با کاهش قیمت دلار شاخص‌های بورس هم نزول خواهند کرد. با این حال کارشناسان بر این باورند که حتی اگر بازار سهام در نتیجه توافق هسته‌ای با نزول مواجه شود، این نزول موقتی خواهد بود و در بلندمدت، بازار سرمایه بیشترین نفع را از توافق هسته‌ای خواهد برد.
حسین عبدی، کارشناس بازار سرمایه در این باره می‌گوید: اگر دولت و تیم مذاکره‌کننده به نتیجه‌ای مثبت دست پیدا کنند به‌طور حتم شاهد آثار مثبت آن در پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد خواهیم بود. او تأکید می‌کند: صنایع صادرات محور و صنایعی مانند؛ فلزات اساسی و پتروشیمی، در بلندمدت از گشایش‌های اقتصادی منتفع خواهند شد. عباس گمار، دیگر کارشناس بازارسرمایه هم معتقد است: اگر تحریم‌ها برداشته شود بر جذابیت برخی صنایع افزوده می‌شود و فروش صنایعی چون خودروسازی و بانکداری افزایش می‌یابد. همچنین هزینه مبادلات این صنایع نیز کاهش می‌یابد که هردو به افزایش سودآوری در شرکت‌ها می‌انجامد. با رفع تحریم‌ها، ریسک سیستماتیک بازار کاهش می‌یابد، در چنین شرایطی ارزش سهام در بازارسرمایه افزایش پیدا می‌کند؛ البته در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار ریزش دلار را بهدلیل استمرار تورم 2رقمی در بلندمدت داشت، هرچند که ممکن است به‌طور هیجانی با نوساناتی روبرو باشیم.
سیگنال مذاکرات به بورس
سحر حیدری، کارشناس بازارسرمایه درخصوص مذاکرات و بورس نوشت: یکی از سناریوهایی که این روزها در خصوص این مساله مطرح می‌شود، احیای برجام در آینده‌‌‌ای نزدیک است. سناریوی دوم نیز ناکام‌ماندن توافق برجام است. از آنجا که احیا شدن یا نشدن برجام، تاثیر مستقیمی بر نرخ ارز می‌‌‌گذارد، با بررسی احتمال افزایش یا کاهش قیمت دلار در ماه‌های آینده، می‌توان نمای کلی وضعیت بازار سرمایه را ترسیم کرد.
بنا به نظر برخی از فعالان بازار سرمایه، با توافق هسته‌ای ایران و ۱+۴، قیمت دلار به کمتر از رقم فعلی خواهد رسید. نکته دیگر، ترس برخی دیگر از اهالی بازار سرمایه از افزایش قیمت دلار، به عنوان ایجاد ریسک در بازار با توجه به کسری بودجه دولت است که می‌تواند دولت را بار دیگر وادار یا ناچار به تامین کسری بودجه از طریق شرکت‌های بازار سرمایه کند. از سوی دیگر، تمامی بازارهای موازی سرمایه‌گذاری، به‌‌‌محض جدی شدن توافقات سیاسی با اصلاح قیمتی مواجه می‌شوند، اما در میان‌‌‌مدت، مسیر هر بازار از دیگری متمایز خواهد شد. در این میان، کارشناسان مختلف نظرات متفاوتی در خصوص تاثیر توافقات بر بورس دارند.
برخی حصول توافقات را برای بازار سرمایه در کوتاه‌‌‌مدت مضر می‌‌‌دانند و از نظر برخی دیگر، نقش تصمیمات اقتصادی دولت، بیش از هر چیز دیگری، بازار سهام را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
در واقع، واکنش هر صنعت و حتی هر شرکت به مذاکرات برجام متفاوت خواهد بود و در کوتاه‌‌‌مدت ممکن است، بهدلیل کاهش نرخ ارز، سود شرکت‌های صادرات‌‌‌محور تقلیل یابد. با این حال، در صورت گشایش سیاسی در مذاکرات برجام، میزان تولید و فروش شرکت‌ها به‌‌‌مرور زمان دستخوش تغییر خواهد شد و هزینه تولید هر واحد کالای ساخته‌‌‌شده و هزینه صادرات و نقل‌‌‌و‌‌‌انتقال پول کاهش خواهد یافت.
از سوی دیگر، کارشناسان بازار سرمایه معتقدند، با توجه به حرف‌های ضد و نقیضی که در حال حاضر از مذاکرات وین منتشر می‌شود، می‌توان اینگونه استنباط کرد که حداقل تا پایان سال ۱۴۰۰ مذاکرات برجام به نتیجه خاصی نمی‌رسد. در این سناریو ریسک‌های سیستماتیک به‌شدت زیاد خواهد بود.
