یوزپلنگ آسیایی در خطر انقراض
وضعیت تالاب میانکاله پیچیده شده است
تعادل|
همین یک ماه پیش بود که سازمان محیط زیست اعلام کرد که سرشماری پستانداران و پرندگان را آغاز کرده و به زودی آمار دقیقی از آنها ارایه می‌دهد. آماری که بعد از انتشار چندان هم امیدوار‌کننده نیست. در شرایطی که طی سال‌های گذشته توجه به حیات وحش و محیط زیست به یکی از اتفاقات فانتزی تبدیل شده و بسیاری از مسوولان بدون توجه به اهمیت این حوزه‌ها از آن غافل مانده‌اند حالا از دست دادن گونه‌های متعدد حیوانات بومی و غیر بومی می‌تواند زنگ خطری باشد برای حیات وحش ایران.
افزایش‌کانون بیماری‌طاعون نشخوارکنندگان
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط زیست در نشست خبری با اشاره به اقدامات معاونت منابع طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: یکی از اقدامات ما سرشماری پستانداران و پرندگان بوده است. مهاجرت پرندگان به علت وضعیت عرض‌های بالایی مقداری کم شده ولی گونه کمیابی مانند غاز پیشانی سفید کوچک افزایش مطلوبی داشته و به عدد ۵۰۰۰ بال رسیده است. وضعیت میش مرغ هم بهتر شده است. همچنین وضعیت یوزپلنگ آسیایی به‌شدت بحرانی است. در حال حاضر تعداد یوزهای بالغ کشور۱۲ قلاده است که سه قلاده ماده هستند. حسن اکبری درباره وضعیت شیوع بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در کشور گفت: تعداد کانون‌های بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک در کشور به دلیل شرایط خشکسالی و حضور دام در زیستگاه‌ها بیشتر شده است. در دشت ناز ساری بیماری برای گوزن‌ها مشاهده شده اما وضعیت هم‌اکنون پایدار است.
او در مورد خسارات شیوع طاعون نشخوارکنندگان کوچک گفت: برای مشخص شدن خسارات دقیق این بیماری باید صبر کنیم تا نتایج سرشماری‌ها مشخص شود اما به نظر می‌رسد ۱۰ درصد از جمعیت به علت طاعون کاهش یافته است. سرشماری حیات وحش تا اسفندماه طول می‌کشد.
اکبری با اشاره به الگوی مدیریتی سازمان حفاظت محیط زیست در پارک ملی گلستان اظهارکرد: ما توانسته‌ایم الگوی مثبتی در پارک ملی گلستان به عنوان الگوی مشارکتی اجرا کنیم که افزایش دوبرابری گونه‌های برجسته را در پی داشته است. این الگو در صورت تکامل می‌تواند در دیگر مناطق کشور نیز ترویج پیدا کند. مشارکت مردمی در اجرای این سیاست‌ها بسیار موثر است.
نگرانی‌های محیط‌زیست
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط زیست با اشاره به اصلی‌ترین چالش‌ها گفت: چند نگرانی برای سازمان و معاونت منابع طبیعی وجود دارد. مهم‌ترین دغدغه ما نبود پول و اعتبار است. ۱۰ ماه از سال گذشته ولی نقدینگی نداشته‌ایم. بخش زیادی از فعالیت‌های ما وابسته به فصل است یا مانند جلوگیری از شیوع بیماری ماهیت مقابله‌ای و آنی دارد. هیچ داروخانه‌ای نیز داروی رایگان در اختیار ما قرار نمی‌دهد. سرشماری نیز که در اواخر فصل‌ها انجام می‌شود، نیازمند اعتبار است. ما برای کنترل مواردی مانند اسیر شدن و زخمی شدن حیوانات نیز نیازمند اعتبار لحظه‌ای هستیم. با دست خالی نمی‌توان همه نقص‌ها را پوشش داد. هرسال این مشکلات برای ما وجود دارد. در صورت تامین نشدن اعتبارات ما، نباید انتظاری برای مدیریت همه چالش‌ها داشت. اکبری تاکید کرد: دغدغه دیگر ما درباره یوزپلنگ آسیایی است که وضعیت آن به‌شدت بحرانی است. تعداد افراد بالغ هر گونه جمعیت واقعی آن را نشان می‌دهد و در حال حاضر تعداد یوزهای بالغ ما ۱۲ قلاده است که سه قلاده، ماده بالغ هستند. این شرایط بسیار حاد است.
او با اشاره به دیگر چالش‌های پیش روی معاونت طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در منطقه «توران» اقدامات خوبی برای محافظت از یوز مانند ایمن‌سازی و کاهش سرعت در جاده‌ها انجام شده اما این اقدامات کافی نیست. این گونه دچار فشارهای درون جمعیتی است و به سمت انقراض می‌رود. گوزن زرد ایرانی نیز نیم قرن است که در اسارت به سر می‌برد. مراکز تکثیر اینگونه نیز با مشکل مواجه هستند.
اکبری درباره برنامه سازمان حفاظت محیط زیست برای ایجاد اصلاحات در قانون شکار اظهارکرد: قانون شکار در سال ۱۳۴۶ تصویب شده است. ما با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس در حال انجام اصلاحاتی روی این قانون هستیم و امیدواریم مجلس شورای اسلامی به برطرف‌کردن ضعف قوانین کمک کند.
مقابله با چرای بی‌رویه دام مستلزم همکاری همه دستگاه‌ها
اکبری با اشاره به معضل چرای دام اظهارکرد: چرای بی‌رویه و کمبود نیروها و محیط‌بانان سبب شده تا کنترل این مشکل سخت شود. مقابله با چرای بی‌رویه دام بستگی به همکاری دیگر دستگاه‌ها دارد همچنین جلب مشارکت مردم در قرق‌های اختصاصی می‌تواند عصای دست سازمان حفاظت محیط زیست باشد.
ضررهای اکوتوریسم
او درباره گردشگری در محیط زیست گفت: متاسفانه اکوتوریسم به جای داشتن منفعت و سود برای سازمان حفاظت محیط زیست، بیشتر وقت و انرژی ما را می‌برد و نیروی ما صرف حل مشکلات مربوطه می‌شود. ما باید زیرساخت حقوقی مناسب را فراهم کنیم تا گردشگری بتواند به اقتصاد محیط زیست کمک کند. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به تامین تجهیزات محیط بانان اضافه کرد: بیش از ۱۰۰۰ دستگاه موتورسیکلت برای ماموران ما تامین شده این در حالی است که پیش از این کل تجهیزات کشور ۱۰۰۰ دستگاه موتورسیکلت بود و الان تقریبا دوبرابر شده است. او با تاکید بر لزوم همکاری با مردم برای محافظت از زیستگاه‌ها و گونه‌های موجود در آن گفت: ما باید با مردم همکاری کنیم تا بتوانیم از گونه‌ها و زیستگاهشان حفاظت کنیم. اعتبارات واقعا محدود است و نمی‌توانیم از تنوع زیستی کشور به‌تنهایی حفاظت کنیم. بخش خصوصی باید در این زمینه مشارکت کند.
بررسی درخواست‌های ایجاد قرق اختصاصی
اکبری با اشاره به موضوع قرق‌های اختصاصی در کشور اظهارکرد: اگر استان‌ها درخواست داشتن قرق اختصاصی کنند، آن را در دستور کار قرار می‌دهیم. برخی از این درخواست‌ها الان در حال بررسی در کمیته هستند تا پس از هماهنگی با سازمان جنگل‌ها در شورای عالی محیط زیست مطرح و تصویب شوند. این فرایند پیچیده و زمان‌بر است اما در حال پیشرفت است. او درباره صدور مجوز شکار در قرق‌های اختصاصی گفت: کل پروانه‌هایی که امسال در قرق‌ها برای شکار صادر شده به تعداد ۸۱ راس بوده است. این عدد در دفتری تخصصی پس از جمع‌بندی و تحلیل بر اساس اطلاعات سرشماری تعیین شده است و توانسته برخی از هزینه‌ها را جبران کند.
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به موزه تاریخ طبیعی و وضعیت فعالیت آن گفت: با توجه به کنترل نسبی وضعیت شیوع بیماری کووید ۱۹ بازدید از موزه مانعی ندارد و برای دانش‌آموزان نیز رایگان است اما به علت ریشه کن نشدن قطعی کرونا هنوز امکان بازدید گروهی وجود ندارد و محدودیت‌هایی وجود دارد.
وضعیت تالاب میانکاله پیچیده شده است
اکبری با اشاره به وضعیت تالاب میانکاله اظهار کرد: وضعیت این منطقه به‌شدت پیچیده شده و دلیل مشخصی برای مرگ و میر پرندگان و انتقال بیماری در آن مشخص نشده است. گردش ناکافی آب و پسرفت دریا نیز مزید بر علت شده‌اند تا شرایط را وخیم‌تر کنند. معاونت دریایی بررسی‌هایی انجام داده و لایروبی انجام شده تا ارتباط خلیج گرگان با دریای خزر برقرار شود.
او افزود: یکی از ایرادات گرفته شده این است که مواد غذایی در بستر رسوب کرده و ممکن است لایروبی با از بین بردن آنها وضعیت را بدتر کند. ورود مواد غذایی باید به تالاب محدود و فاضلاب‌های صنعتی و کشاورزی نیز مدیریت شود. در کل تلاش‌های سازمان در این زمینه نتیجه‌ای نداشته است. اکبری ضمن تاکید بر لزوم توجه به ظرفیت‌های اکولوژیک هر منطقه گفت: حل این مشکلات مستلزم عزم جدی است همچنین اعتبارات مطلوبی نیاز دارد در حالی که ما هنوز درگیر مشکلات مالی هستیم. متاسفانه وقتی مشکلی در کشور پیش می‌آید و پس از پنج سال خود را نشان می‌دهد حل آن سال‌ها زمان می‌برد و رفع آن یا غیرممکن یا سخت است. او همچنین درباره بهره‌برداری از منابع زیستی منطقه فریدونکنار اظهارکرد: راه‌حلی برای قطع فعالیت بهره‌برداران نیست. ما باید به توان اکولوژیک و زیستی پهنه‌ها توجه کنیم. در این سال‌ها به علت توجه صرف به توسعه و اشتغال، آسیب غیرقابل جبرانی به محیط زیست زده‌ایم اما فاکتور دیگری مانند معیشت مردم نیز وجود دارد و نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
سازمان حفاظت محیط زیست انرژی لازم برای پرداختن به همه سوژه‌ها را ندارد
معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: ظرفیت سازمان حفاظت محیط زیست برای پرداختن به همه موضوعات محدود است. حسن اکبری با تاکید بر مسوولیت همه دستگاه‌ها برای حفاظت از منابع طبیعی اظهار کرد: اگر حفاظت از منابع طبیعی بر عهده یک دستگاه بود، می‌شد همه مطالبات را از آن داشت اما محافظت از منابع طبیعی وظیفه چندین دستگاه و نهاد است. ما خارج از مناطق چهارگانه حفاظت محیط زیست نمی‌توانیم ورود کنیم. این یکی از حوزه‌هایی است که ما به کمک دیگر دستگاه‌ها نیاز داریم البته وضعیت در مناطق حفاظت شده به مراتب بهتر است. او درباره کنترل صید و گردشگری در میانکاله گفت: صیادی و گردشگری در گستره حفاظت شده این منطقه کنترل می‌شود ولی وقتی اندکی دورتر می‌رویم، می‌بینیم که صید و گردشگری بدون نظارت انجام می‌شود.همه نهادها باید برای حل این مشکل همکاری کنند. ما هر هفته با گردشگران درگیری داریم در حالی که باید این برخورد به شکل مناسب انجام شود. معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر ظرفیت محدود سازمان حفاظت محیط زیست برای ایفای نقش در همه زمینه‌ها گفت: سازمان ظرف انرژی محدودی دارد. وظایف ما گسترده و سنگین است در حالی که پتانسیل ما اندک است. سازمان حفاظت محیط زیست با ۲۵۰۰ محیط بان چقدر می‌تواند انرژی بگذارد؟ اگر همین انرژی محدود نیز صرف دیگر مسائل کوچک‌تر شود، حفاظت گونه‌هایی که در حال انقراض هستند و دیده نمی‌شوند، مغفول می‌ماند. گونه‌هایی مانند میش‌مرغ، گربه پالاس و گربه مصری از همین گونه‌ها هستند. ۱۰۰ گونه مهره‌دار خاص در کشور ما وجود دارد که شامل خزندگان و جوندگان می‌شود و سازمان حفاظت محیط زیست سعی می‌کند انرژی خود را صرف آنها کند.
