معضلات بازی‌سازی در ایران
احسان کنگرانی
در حال حاضر غیر از پلتفرم موبایل، صنعت بازی داخلی روی دیگر پلتفرم‌ها وضعیت مطلوب و بسامانی ندارد. نه خبری از حمایت‌های مادی و معنوی است و نه همکاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی وجود دارد. طرح صیانت، مهاجرت نیروی انسانی، مشکلات مالی، جای خالی شرکت‌های خارجی در کشور و مجوز‌های دست‌وپاگیر از اصلی‌ترین مشکلات و معضلات بازی‌سازان داخلی هستند. ما از سال‌ها پیش هیچ فعالیت مهم و جدی روی کنسول‌ها نداشتیم. حدود یک دهه است که فعالیت بازی‌ساز‌های PC هم محدود و کوچک شده است. تا چند سال پیش در حوزه بازی، بخش توزیع پرچالش بود. یک سری ناشر ترجیح می‌دادند بازی‌های خارجی بدون مجوز را کپی و منتشر کنند اما بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای سعی کرد با این ناشران تعامل برقرار کند تا بازی‌های داخلی را هم منتشر کنند و بحث کوپن پیش آمد که حتی اوضاع را بدتر هم کرد. اما در حال حاضر اپلیکیشن‌هایی به عنوان پلتفرم موبایل در حوزه بازی فعالیت خود را آغاز و بستر راحتی برای بازیسازها فراهم کرد تا بدون واسطه بازی خود را منتشر کنند، گرایش بازیسازها به سمت بازی‌های موبایل زیادتر شد و بازی‌سازی برای PC بیش از گذشته به حاشیه رفت. بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند از صنعت بازی‌های موبایلی حمایت کند و همچنین به صنعت بازی‌سازی PC کمک کند تا رشد کند و بزرگ‌تر شود. اما حمایت نکردن بنیاد از بازیسازها، ممکن است به دلیل این باشد که شاید بنیاد بودجه‌ای برای حمایت از بازیسازها نداشته باشد. این در حالی است که طبق قانون بودجه، وزارت فرهنگ و ارشاد موظف است از عرضه‌کنندگان بازی‌های خارجی قابل نصب در رایانه، تلفن همراه و کنسول، ۱۰ درصد قیمت فروش را به عنوان عوارض دریافت کند و آن را در اختیار بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای برای حمایت از توسعه بازی‌های داخلی قرار دهد. بنیاد در چند سال اخیر غیر از طرح همگرا، حمایت زیادی از بازیسازها نکرده و البته همان طرح همگرا هم اثر چندانی روی بازیسازها نگذاشته است. بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در سال‌های اخیر خیلی منفعل عمل کرده شاید در شرایط فعلی بودن یا نبودن بنیاد، فرق چندانی به حال صنعت بازی نداشته باشد اما این نهاد می‌تواند نقش جدی و اثربخشی ایفا کند. البته سرمایه‌گذاری روی بازی‌ها کار یک نهاد متولی مانند بنیاد نیست و این مجموعه باید بیشتر نقش زیرساختی داشته باشد. مهم‌ترین کاری که بنیاد می‌تواند برای رشد صنعت گیم در ایران انجام دهد تربیت نیروی متخصص در این زمینه است. معضل نیروی کار هم یکی از جدی‌ترین مشکلات حوزه گیم در ایران است، اکثر نیروهای متخصص در حال مهاجرت هستند. ورودی خاصی به این حوزه نداریم اما خروجی هر روز در حال افزایش است. اختلاف درآمدی که بین ایران و کشور‌های دیگر به واسطه پایین بودن ارزش پول ملی به وجود آمده باعث شده در سال‌های اخیر موج مهاجرت سرعت بیشتری پیدا کند و این یک معضل جدی است.
از آنجا که در دانشگاه‌های کشور رشته کامل و مجزایی برای بازی‌سازی وجود ندارد و تمامی فعالان این حوزه با علاقه شخصی و به صورت مجزا اقدام به یادگیری در زمینه بازی‌سازی کرده‌اند، بنیاد می‌تواند در تربیت نیروی متخصص نقش بسزایی داشته باشد. همان طور که در گذشته هم آکادمی بنیاد نیروی متخصص در حوزه گیم تربیت می‌کرد اما امروزه چندان فعال نیست و خروجی مشخصی ندارد. نبود نیروی کار متخصص در صنعت گیم معضل بزرگی است که معمولا به صورت کلی «مهاجرت» عامل اصلی آن تلقی می‌شود. هرچند مهاجرت یکی از بزرگ‌ترین دلایل کمبود نیروی کار متخصص در این حوزه است اما قطعا تنها دلیل نیست. یک علت دیگر که معمولا کمتر به آن توجه می‌شود ناتوانی استودیو‌های بازی‌سازی در رقابت با سایر شرکت‌های فناوری است. حتی اگر مقوله مهاجرت را کنار بگذاریم، از آنجا که رشته طراحی بازی و به‌طور کلی بازی‌سازی در ایران وجود ندارد، اکثر بازیسازها مهندسان نرم‌افزار یا سایر رشته‌های حوزه آی‌تی هستند که به دلیل علاقه وارد حوزه گیم می‌شوند. اما اگر یک مهندس نرم‌افزار یا یک برنامه‌نویس، حقوقش را با درآمدش در یک استودیوی بازی‌سازی مقایسه کند، طبیعتا حقوق بیشتر شرکت‌های فناوری را به بازی‌سازی ترجیح می‌دهد. مگر اینکه آنقدر به این حوزه علاقه‌مند باشد که جای پول و درآمد بیشتر، دنبال علاقه‌اش برود.
