25 شرکت جدید در مسیر عرضه اولیه
بازار سهام در ٢ سال گذشته با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بود و امروز بیش از ۵۰ میلیون نفر را سهامدار دارد. بازار سهام از اوایل سال ۹۸ وارد روند صعودی شد به‌طوری که در آن سال بازدهی ۱۸۰ درصدی را تجربه کرد و در ۴ ماه نخست سال ۹۹ نیز شاخص بورس بیش از ۳۰۰ درصد افزایش یافت به بالای ۲ میلیون واحد رفت؛ حمایت‌های دولت وقت و برنامه‌ریزی برای رشد بازار سرمایه در این روند صعودی و ثبت رشد ۴۸۰ درصدی شاخص بورس در حدود ۱۶ ماه دلیل اصلی بود. این بازار پس از ثبت این رشد، از دهه سوم مرداد ماه سال ۹۹ وارد روند ریزشی شد که تا نیمه پایان پاییز ۱۴۰۰ نیز ادامه داشت.
مجید عشقی، رییس سازمان به گفت‌وگو با ایرنا نشست و گفت: امیدواریم روند فعلی بازار تا پایان سال ادامه‌دار باشد، اما به نظر می‌رسد با توجه به وضعیت مطلوب شرکت‌ها، سال ۱۴۰۱ بتواند سال خوبی برای بازار سرمایه از لحاظ تامین مالی بخش تولید باشد. اگر قرار باشد تمرکزها بر این مساله باشد که فقط سهام بین مردم معامله و قیمت آن افزایش پیدا کند، اما اقتصاد کشور هیچ‌گونه تأثیرپذیری از این مساله نداشته باشد، نمی‌توان چندان شاهد تأثیر مثبت بازار سرمایه در تولید و اشتغال کشور باشیم، مسیر حرکتی که اکنون بازار در پیش گرفته است به این سمت خواهد بود که بخش واقعی اقتصاد کشور هم بتواند از این بازار تامین مالی کند. دولت قبل حمایت‌هایی از بازار سهام داشت و این حمایت‌ها منجر به رشد غیرمنطقی بازار شد و بعد از مدتی این حمایت‌ها را برداشت، دولت قبل تا چه میزان مقصر ریزش بورس است؟
فاجعه‌ای که در بازار سرمایه در سال ۹۹ رخ داد، ناشی از اقداماتی بود که توسط دولت دوازدهم انجام شد، در آن زمان مسوولان با کاهش نرخ بهره، ورود سیل نقدینگی به بازاری که زیرساخت آن آماده نبود و سمت تقاضای آن با لغزش همراه بود باعث ایجاد آن فاجعه در بازار شدند. فاجعه بورس در سال ۹۹ مربوط به صعود شتابانی بود که بازار برای چند ماه تجربه کرد و زمینه‌ساز ایجاد آن مشکلات در بازار شد، مقصر اصلی ایجاد چنین روندی در بازار دولت قبل بود و جو بی‌اعتمادی را که در بازار ایجاد کرد بسیار شدید بود. دولت در همان زمان باید به‌موقع عرضه سهام را افزایش می‌داد تا جوابگوی تقاضای ایجاد شده در بازار باشد و از طریق آن روند غیرمنطقی بازار را که از دیماه ۹۸ تا مرداد ۹۹ رخ داد را کنترل می‌کرد. در نخستین روزهای فعالیت خود در سازمان بورس، سهامداران اقدام به خرید سهام نمی‌کردند و روزی را نداشتیم که جریان ورود نقدینگی به این بازار صورت گیرد بلکه فقط پول از این بازار خارج می‌شد، این امر نشان از آن داشت که همه به دنبال نقد کردن سهام خود در بازار بودند. اعتماد از دست رفته در بازار یک‌روزه به بازار باز نمی‌گردد، بلکه زمان‌بر است، اکنون امیدوارم اعتماد بازگشته به بازار ادامه پیدا کند و دوباره با تصمیمات خود آن را خدشه‌دار نکنیم.
برخی در سال ۹۹ بخشی از ریزش بازار را ناشی از انجام عرضه‌های اولیه بدون برنامه‌ریزی‌شده می‌دانستند، اکنون برنامه سازمان برای نظم بخشیدن به عرضه‌های اولیه در سال ۱۴۰۱ چیست؟
در ۶ ماه گذشته به دنبال این بودیم تا عرضه‌های اولیه متناسب با شرایط بازار و نیز ورود نقدینگی به بازار انجام شود. اکنون هم مسوولان حاضر در بورس تهران و فرابورس برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام داده‌اند تا عرضه‌های اولیه متناسب با شرایط ورود پول به بازار انجام شود. عرضه‌های اولیه زیادی در مسیر ورود به بازار قرار دارند و اکنون نزدیک به ۲۵ شرکت آماده عرضه اولیه در بازار هستند که این شرکت‌ها را وارد بازار سرمایه خواهیم کرد، همچنین تعدادی شرکت هم در مرحله پذیرش و درج نماد قرار دارند. به نظر می‌رسد از این هفته انجام عرضه‌های اولیه به بازار آغاز شود و این روند متناسب با شرایط بازار ادامه خواهد داشت. در این زمینه سخت‌گیری‌هایی در خصوص ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به بازار وجود دارد که فقط مربوط به عرضه آنها در بازار سرمایه نیست، سازمان بورس نسبت به این مساله حساس است و شرکت‌هایی باید وارد بازار شوند که از نهایت شفافیت برخوردار باشند و اطلاعات مالی آنها دارای شفافیت کامل باشند.
فعالیت شرکت‌هایی که قرار است وارد بورس شوند نباید دچار ریسک‌های جدی و عمده باشند. شرکت‌های دانش‌بنیان به دلیل شرایط خاصی که دارند برای ورود به بازار دچار حساسیت هستند که بخشی از این حساسیت‌ها ناشی از نهادهای بیرون از بازار است و تلاش کرده‌ایم تا مساله مربوط به شرکت‌های دانش‌بنیان در قالب کمیته‌ای مشترک جمع‌آوری و ضوابط مشخصی برای آنها تعیین شود که درنهایت طبق آن ضوابط در بازار پذیرش خواهند شد. اکنون این ضوابط نهایی شده است، حتی یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان اقدامات لازم را برای عرضه را انجام داده و آماده عرضه اولیه است. اکنون این شرکت فقط با یک مساله حقوقی روبرو است که عرضه اولیه آن در صورت رفع این مساله انجام خواهد شد. برخی از شرکت‌ها که دارای ریسک بالایی هستند به سرمایه‌گذاران حرفه‌ای عرضه می‌شود، این مساله را در ضوابط خود داریم تا شرکت‌هایی که از ریسک بالایی برخوردارند خرید آن توسط عموم مردم باعث انتقال برخی از ریسک‌هایی می‌شود که خیلی توجهی به آن ندارند و قادر به ارزیابی آن ندارند. در کل دنیا این مساله مرسوم است و سهام همه شرکت‌ها به‌صورت عمومی عرضه نمی‌شود، بلکه در این زمینه عرضه خصوصی وجود دارد، بنابراین اکنون معلوم نیست که عرضه اولیه تپسی به‌صورت عمومی انجام شود یا خیر، بلکه این اقدام نیازمند تصمیم فرابورس است و در خصوص پیشنهاد شرکت فرابورس در زمینه عرضه اولیه تصمیم‌گیری می‌شود اما در خصوص برخی از شرکت‌ها این اقدام را انجام می‌دهیم. این اقدام وابسته به ریسک شرکت است، اگر ریسک شرکت بالا ارزیابی شود فقط سهامداران حرفه‌ای می‌توانند اقدام به خرید کنند که در بین آنها سهامدار حرفه‌ای هم وجود دارد. برنامه‌هایی که سازمان بورس در زمینه گسترش فعالیت اوراق بدهی مدنظر قرار داده است، چیست؟ این بازار تا چه میزان گنجایش برای رشد دارد؟
اکنون بازار بدهی، بازاری کوچک است و ارزش کل این بازار حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان است درحالی که بازار سهام بیش از ۷۵۰۰ هزار میلیارد تومان است. با توجه به گسترش صندوق‌های سرمایه‌گذاری، نهادهای مالی و افزایش سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها نیازمند این هستیم تا بازار بدهی بزرگ‌تر شود. از طرفی هم سایر نهادهای مالی مانند شرکت‌های سرمایه‌گذاری، هلدینگ‌های مالی و بانک‌ها نیازمند اوراق بدهی هستند و باید بازار بدهی با تعریف ابزارهای جدید بزرگ شود و تامین مالی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس را از این طریق راحت‌تر کنیم تا برای اجرای طرح‌های خود اوراق بدهی منتشر کنند.
در چند روز گذشته حاشیه‌هایی در زمینه واریز منابع از صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار سرمایه ایجاد شده بود و مسوولان این اتفاق را ناشی از عدم امضای یک قرارداد از سوی صندوق تثبیت بازار سرمایه عنوان کرده بودند، آیا می‌توان نسبت به حل این مشکل و نیز امضای قرارداد مدنظر امیدوار بود؟
در این زمینه باید قراردادی مابین صندوق توسعه ملی و صندوق تثبیت بازار سرمایه برای انتقال وجوه امضا شود. این قرارداد دارای نکات حقوقی بود که باید در مورد آنها به تفاهم می‌رسیدیم، اکنون مشکل خاصی در این زمینه وجود ندارد و صندوق تثبیت بازار سرمایه پیگیر رفع مشکلات موجود است. به نظر می‌رسد بزودی این قرارداد به امضا برسد و بحث خاصی را در خصوص موارد ذکرشده در این قرارداد نداریم. تا چند روز آینده این قرارداد به امضا خواهد رسید و منابع به‌صورت ماهیانه از صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار سرمایه به امضا خواهد رسید.
