خشونت را در کودکان نهادینه نکنیم

لیلا بهرام پور

بررسی و توجه به تاثیراتی که تنبیه بدنی ممکن است بر روی کودک، نوجوان و... داشته باشد، بسیار مهم است. در واقع اگر ما بتوانیم تاثیرات اینگونه رفتارها را مورد بررسی قرار داده و در دوره‌های کوتاه‌مدت برای اولیا مدرسه و همچنین اولیا دانش‌آموزان بازگو کنیم آن وقت می‌توانیم بسیار تاثیرگذار عمل کرده و مانع بروز چنین خشونت‌هایی در فضای خانه و مدرسه شویم. به باور بسیاری از روانشناسان فرزند پروری بر خلاف آن چیزی که تصور عامه مردم است اصلا کار راحتی نیست. شما نباید شرایطی را فراهم کنید که فرزندتان در بزرگسالی متاثر از آن شرایط دست به اقداماتی خلاف قانون و عرف جامعه بزند. یکی از این رفتارها بروز خشونت نسبت به دیگر افراد جامعه است. پس به همین خاطر است که تنبیه بدنی در هر شرایطی باید نادیده گرفته شود و در هیچ کدام از روش‌های تربیتی ما جایی نداشته باشد. این مساله در مدارس هم باید لحاظ شود. اینکه والدین در خانه چنین مسائلی را رعایت کنند اما دانش‌آموز در مدرسه مورد خشونت قرار بگیرد هم می‌تواند آثار جبران‌ناپذیری بر روح و روان او داشته باشد. متاسفانه نحوه درست برخورد با دانش‌آموزان و چگونگی مدیریت کردن آنها در کلاس درس به معلم‌ها آموزش داده نمی‌شود. در واقع سال‌هاست که به روش‌های استخدامی آموزش و پرورش در مدارس این ایراد وارد است که چرا برای استخدام معلم بررسی‌های مهمی مانند چگونگی کنترل خشونت و رفتار با دانش‌آموزان لحاظ نمی‌شود. اینکه معلمان به خود این اجازه را بدهند که دانش‌آموزان را تحقیر کنند، یا تنبیه، نه تنها کمکی به پیشرفت تحصیلی او نمی‌کند که حتی ممکن است باعث شود که دانش‌آموز را از ادامه تحصیل باز دارند. اولین تاثیری که اینگونه رفتارها بر فرد می‌گذارد از دست دادن اعتماد به نفس است. این مساله باعث می‌شود که دانش‌آموز پیوسته با حس ناامنی و ترس در مدرسه حضور پیدا کند. اجازه اظهارنظر را از او می‌گیریم و باعث می‌شویم به فردی منفعل و مطیع تبدیل شود. این شاخصه‌ها شاید در نگاه اول برای یک معلم خیلی هم خوب باشد و دلش بخواهد که دانش‌آموزانی مطیع داشته باشد، اما در واقع با بزرگ شدن فرد و شکل گرفتن شخصیت او این شاخصه به یکی از مخرب‌ترین رفتارها تبدیل شده و او را به فردی بی‌تفاوت و سرگردان تبدیل می‌کند. از سوی دیگر وقتی ما در مقاطع پایین‌تر مانند دبستان دست به تنبیه بدنی دانش‌آموزان می‌زنیم، این را به آنها آموزش می‌دهیم که یکی از راه‌های مقابله با ناملایماتی‌ها و مسائلی که مورد تایید ما نیست ابراز خشونت است. در واقع خشونت را در این کودک نهادینه می‌کنیم که قطعا می‌دانیم در بزرگسالی می‌تواند چه عواقب بدی داشته باشد. همین مساله قادر است در بزرگسالی از کودک فرد بزهکاری را بسازد که مدام درگیری ایجاد می‌کند و مسائل را بدون منطق و با دعوا پیش می‌برد. 

در بسیاری از موارد تنبیه بدنی به بروز آسیب‌های جسمی، ضربه، خونریزی، شکستگی و در موارد شدیدتر، مرگ منجر می‌شود. بنابراین تنبیه بدنی یکی از بدترین انواع تنبیه است که علاوه بر ایجاد آسیب روانی در کودک، جسم و جان او را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. دانش‌آموزی که با تنبیه روبرو است مهارت‌های اجتماعی و روابط میان فردی را یاد نمی‌گیرد. به همین دلیل در برقراری ارتباط با افراد دیگر بسیار ناقص عمل می‌کند. باز هم تاکید بر این است که مقطع ابتدایی سن تربیت‌پذیری دانش‌آموزان است بسیار حساس و باید بیش از اینها جدی گرفته شود. متاسفانه تراکم کلاس‌ها با آمار بیش از سی دانش‌آموز و نگرش سنتی برخی همکاران به تعلیم و تربیت باعث شده است بعضا با دانش‌آموزان با خشونت رفتار شود. (در حالی که در این سن مدرسه باید چنان جذاب باشد که کودکان از تعطیلی گریزان باشند نه بالعکس) این نوع دانش‌آموزان در کلاس‌های بالاتر نیز عادت می‌کند تا با آنها با خشونت رفتار شود تا دست از خطا بر دارند و با توجه به اینکه در کلاس‌های بالاتر از نظر جثه بزرگ و قوی می‌شود میل به تلافی در آنها بیشتر می‌شود. این روحیه گاهی اوقات باعث اتفاقات ناگوار می‌شود.