اعتیاد مدرن با قرص شب امتحان

تعادل|

 از وقتی که نمره به ملاک و معیار سنجش میزان توانایی دانش‌آموزان در فراگیری درس‌ها تبدیل شد، امتحان هم شد کابوسی تلخ برای بسیاری از آنها. در واقع نگرش اشتباه جامعه به گرفتن نمره‌های خوب برای وارد شدن به دانشگاه و  مدرک گرایی باعث شده تا دانش‌آموزان به جای اینکه فکر بروز استعدادهای خود در هر زمینه‌ای باشند، به فکر گرفتن نمره قابل قبول معلمان و والدین هستند آن هم به هر قیمتی که ممکن باشد. حالا دیگر پای ثابت بسیاری از شب بیداری‌های دانش‌آموزان برای درس خواندن و نمره بهتر کسب کردن «ریتالین» است. این قرص ابتدا بسیار در بین دانشجویان محبوب شد و برای امتحان‌های پایان ترم از آن استفاده می‌کردند، اما طی سال‌های اخیر پای ریتالین به شب بیداری‌های نوجوانان هم برای درس خواندن رسیده است. قرصی که می‌تواند تاثیرات بسیار منفی و بدی را در شخص مصرف‌کننده ایجاد کند، حالا محبوب بسیاری از دانش‌آموزانی است که تصمیم گرفته‌اند، نمره‌های خوبی کسب کنند تا بتوانند رویاهای بر باد رفته خانواده شان را جامعه عمل بپوشانند، در مقایسه با دیگر دانش‌آموزان آشنا و فامیل چیزی برای عرضه کردن داشته باشند، حتی اگر به قیمت جانشان تمام شود. 

    اعتیاد مدرن، قرص شب امتحان

در کنار مواد مخدر و اثرات سوء و مرگ و میر ناشی از آن، آنچه در حال حاضر جامعه با آن مواجه است، مقوله‌ای به نام «اعتیاد مدرن» است که در قالب برخی از داروها مطرح است، اعتیادی خزنده که در لباس دوست، دشمنی خونی است و جان مصرف‌کننده‌ها که عموما جوانان و به خصوص از قشر دانشجو و تحصیلکرده هستند را به خطر می‌اندازد، این زنگ خطری است که باید جدی گرفته شود، زیرا از چشم متخصصان و کارشناسان و برخی مسوولان و خانواده‌ها دور می‌ماند و مبارزه با آن شاید سخت‌تر باشد. «متیل فنیدیت» با نام تجاری «ریتالین» نام دارویی است که در ابتدا برای درمان افسردگی، خواب آلودگی در طول روز و سندرم خستگی مزمن به به بازار آمد اما به تدریج با پیشرفت علم و تجربه‌های گوناگون مشخص شد، می‌توان از این دارو در درمان کودکانی که دچار اختلال بیش فعالی و کم توجهی هستند نیز استفاده کرد. قرص ریتالین خواصی شبیه آمفتامین (مانند قرص‌های اکستازی) دارد و متاسفانه در سال‌های اخیر مصرف خودسرانه این دارو در کشور ما رو به افزایش است.

    تصورات اشتباه مصرف‌کنندگان

مینا وحدتی، کارشناس ترک اعتیاد درباره مصرف ریتالین در بین دانشجویان و دانش‌آموزان و تاثیرات مخرب آن به «تعادل» می‌گوید: گزارش‌های متعددی وجود دارد که برخی از دانشجویان بدون آگاهی از اثرات زیانبار آن، در شب‌های امتحان از این قرص استفاده می‌کنند تا بتوانند چندین ساعت متوالی بیدار بمانند و به شکل غیر معمولی تمرکز خود را در مدت طولانی حفظ کنند. مصرف‌کنندگان تصور می‌کنند، ریتالین دارویی بی‌خطر است در حالی که عوارض مصرف خودسرانه این قرص‌ها می‌تواند در حد مواد دیگر نظیر« کوکایین و آمفتامین» باشد، بنابراین پزشکان و روانپزشکان با صراحت اعلام می‌کنند، ترک کردن داروهای محرک آمفتامینی نظیر ریتالین و اکستازی، بسیار سخت‌تر و پیچیده‌تر از سایر مواد مخدر است. برخی از دانشجویان بدون آگاهی از اثرات زیانبار آن، در شب‌های امتحان از این قرص استفاده می‌کنند تا بتوانند چندین ساعت متوالی بیدار بمانند و به شکل غیر معمولی تمرکز خود را در مدت طولانی حفظ کنند.عمده‌ترین دلیل گرایش به استفاده از این قرص‌ها الگوبرداری و نقش‌پذیری از گروه دوستان است، تقویت حافظه، افزایش تمرکز و دقت دانشجویان در هنگام درس خواندن به ویژه شب‌های امتحان از دیگر علل گرایش دانشجویان به مصرف این قرص است.

    دانشجویان پزشکی بیش از همه  گرفتار ریتالین

او در بخش دیگری از سخنانش درباره اعتیاد به ریتالین می‌افزاید: از نخستین روز ورود این دارو به بازار سوءاستفاده از آن نیز شروع شد و رایج‌ترین سوءاستفاده توسط دانشجویان پزشکی صورت می‌گرفت. این دانشجویان در طول دوران تحصیل با خواص این دارو آشنا می‌شوند و از طرفی فشار و سنگینی درس و امتحان و کشیک، آنها را مستعد استفاده‌ نادرست از آن می‌کند، غافل از اینکه خیلی زود گرفتار اعتیاد به این دارو می‌شوند و خلاصی از این اعتیاد خانمانسوز کار ساده‌ای نیست.

    قرص سرخوشی، قرص شب امتحان و...

این کارشناس ترک اعتیاد می‌گوید: استفاده‌ از این دارو به صورت موردی و گهگاهی بوده و پیامدهای نامطلوبی دارد، به تدریج ریتالین در باور عامه از یک داروی 

روان درمانی به یک انرژی زای کم ضرر تبدیل شد که نام‌هایی مثل قرص شب امتحان، قرص دانشجویی، قرص لاغری، قرص سرخوشی به آن دادند و به این ترتیب ریتالین برای افزایش سرخوشی کم کم به پارتی‌های شبانه راه پیدا کرد. در واقع ریتالین یک محرک از خانواده آمفتامین‌ها است که باعث ترشح «دوپامین» و در نهایت سرخوشی بدون دلیل می‌شود و ظاهرا مغز فرد مصرف‌کننده گزارشی مبنی بر خستگی بدن و نیاز به خواب را درک و دریافت نمی‌کند و فرد می‌تواند با کمبود خواب تا مدتی سرخوش می‌شود در حالی که این بی‌نیازی به استراحت، کاذب است و همین کمبود استراحت منجر به پرخاشگری در فرد می‌شود. به‌طور کلی، اگر ریتالین مطابق دستور پزشک مصرف شود، برای افزایش تمرکز و کاهش خواب‌آلودگی مفید است، اما تاثیری در کاهش اضطراب ندارد، حتی ممکن است اضطراب زا نیز باشد و عوارض کلی مصرف آن علاوه بر اعتیادآور بودن، ایجاد روان پریشی نیز هست.

    ریتالین فرد را مستعد  اعتیاد به محرک‌های خطرناک می‌کند

مینا وحدتی با بیان اینکه، ترکیبات این دارو اشتراکاتی با داروهای محرکی چون کوکایین، حشیش و اکستازی دارد، افزود: مصرف نادرست و خودسرانه ریتالین می‌تواند فرد را مستعد اعتیاد به محرک‌های خطرناک کند. متاسفانه شاهد هستیم که بسیاری از زنان و دختران بر اثر تبلیغات سالن‌های زیبایی و آرایشگاه‌ها و باشگاه‌های ورزشی این قرص را به عنوان یک داروی لاغری مصرف می‌کنند.

    پرخاشگری، هذیان، شوک بعد از ریتالین

همچنین، بسیاری از رانندگان برای زود رسیدن به مقصد و بیدار ماندن در طول راه به مصرف این دارو می‌پردازند. کسانی که در مراحل اولیه سوء مصرف ریتالین قرار دارند یا هنوز میزان مصرف دارویی آنها حساس نشده، دچار سردردهای میگرنی، اختلالات گوارشی، پرخاشگری مزمن و تپش قلب می‌شوند و با ادامه مصرف و بالا رفتن دز عوارضی همچون سردردهای شدید، اختلال خواب، هذیان گویی، راه رفتن در خواب و حتی در مواردی شوک ناگهانی و مرگ می‌شوند. بسیاری از زنان و دختران بر اثر تبلیغات سالن‌های زیبایی و آرایشگاه‌ها و باشگاه‌های ورزشی این قرص را به عنوان یک داروی لاغری مصرف می‌کنند.در فصل امتحانات مصرف ریتالین ۵۰ درصد افزایش می‌یابد. این در حالی است که براساس گزارش‌ها کنکور و فصل امتحانات عامل افزایش ۵۰ درصدی مصرف ریتالین است و بر اساس نتایج یک مطالعه بر روی دانشجویان ایرانی، از هر ۱۰ دانشجو، ۶ نفر سابقه مصرف ریتالین دارند. واضح است این آمار با توجه به اثر وابستگی به مواد مخدر، بسیار خطرناک است، عارضه‌ دیگر آن، ایجاد سوءظن و حملات پرخاشگرانه است، دیده شده است، افراد با مصرف این قرص، حتی روی اعضای خانواده‌شان، چاقو کشیده‌اند.

    وابستگی به ریتالین

به گفته پژوهشگران اگر کسی این قرص را به‌طور مرتب یا با فواصل کوتاه مصرف کند، به آن وابسته می‌شود و وقتی می‌خواهد آن را کنار بگذارد، در صورتی که تحت نظر پزشک نباشد، ممکن است به افسردگی دچار شود. از آنجا که ریتالین دارویی است که توسط پزشکان تجویز می‌شود، در صورتی که مصرف آن در مواردی غیر از اندیکاسیون پزشکی باشد، عوارض مصرف خودسرانه این قرص‌ها می‌تواند مانند آمفتامین‌ها باشد، مصرف‌کنندگان تصور می‌کنند این قرص‌های بی‌خطرند و «بد نامی» مصرف مواد مخدر را ندارند در حالی که عوارض مصرف خودسرانه این قرص‌ها می‌تواند مانند آمفتامین‌ها باشد.

    مصرف خودسرانه هر دارویی  می‌تواند خطرناک باشد

جوانان به بهانه افزایش انرژی و تمرکز، شب بیداری، ارتقاب تحصیلی به مصرف این دارو رغبت پیدا می‌کنند و در زمان‌های شروع امتحانات شاهد مصرف این دارو از سوی دانشجویان هستیم.مشکل اصلی، تهیه بدون نسخه ریتالین است. مشکلی که در خصوص ریتالین و برخی دیگر از داروهای اعصاب و روان داریم این است که متاسفانه، تهیه این نوع داروها در کشور نظارت چندانی وجود ندارد و حتی این داروها بدون نسخه پزشک تهیه می‌شود که به نوبه خود معضل بزرگی است. اگر بخواهیم حتی به کشورهای منطقه سفر کنیم، حتما باید همراه داشتن داروی ریتالین همراه با نسخه پزشک متخصص و معالج باشد. متاسفانه جوانان به بهانه افزایش انرژی و تمرکز، شب بیداری، ارتقای تحصیلی به مصرف این دارو رغبت پیدا می‌کنند و در زمان‌های شروع امتحانات شاهد مصرف این دارو از سوی دانشجویان هستیم. دراوایل مصرف این دارو فرد با افزایش انرژی و تمرکز مواجه می‌شود، اما در طولانی مدت مصرف دارو ریتالین نتیجه عکس می‌دهد و نه تنها تمرکز کافی نمی‌دهد، بلکه سطح هوشیاری را پایین می‌آورد و فرد تمرکزی برای انجام کارهایش ندارد. خواب را کاهش می‌دهد و این علائم می‌تواند همراه با افسردگی باشد. مصرف هر دارویی می‌تواند عوارض خاص خود را داشته باشد و در عین حال مصرف خودسرانه دارو یا به توصیه دیگران می‌تواند وابستگی به دارو ایجاد کند که گاهی ترک آن بسیار سخت و دشوار خواهد بود.