تعادل بازار به دور از سیاست «ارزپاشی»

عباس علوی‌راد 

مداخله ارزی در بازار ارز به نحوی که مجوز خرید ارز صادرکنندگان را به قیمت توافقی به صرافی‌ها داده‌ است، در عین حالی که به دنبال کنترل نوسانات است؛ یک هوشمندی دارد تا در دام ارزپاشی سابق نیفتد و ضمنا انفعال هم در مقابل این التهابات نداشته باشد. در راستای خرید توافقی ارز صادرکنندگان از سوی صرافی‌ها باتوجه به نوسانات اخیر قیمت ارز در بازار آزاد و رشدی که در این زمینه تجربه کرد، صرف نظر از اینکه حجم معاملات اصلی در سامانه نیما انجام می‌شود و رقم آن هم رشد قابل ملاحظه‌ای داشته، اگر بانک مرکزی حساسیت قابل توجهی روی بازار آزاد به عنوان سیگنال‌دهنده‌ای که می‌تواند دیگر بازارها را ملتهب کند هم داشته باشد بسیار ارزشمند است.حرکت هدفمند بانک مرکزی برای مقابله با نوسانات ب سیار مهم است چرا که در مقاطعی شاهد بودیم سیاست‌گذار ارزی کشور در سال‌های قبل به واسطه اینکه حجم اصلی معاملات روی سامانه‌های تحت کنترل است، یک بی‌اعتنایی و رهاکردگی در بازار آزاد داشت که مشکلاتی را هم ایجاد کرد اما در حال حاضر مداخله بانک مرکزی بسیار موثر و مفید است و حتی خیلی زودتر از این هم می‌توانست انجام شود. در این مداخله به شکل سنتی همه انتظار داشته و دارند که بانک مرکزی ارزپاشی کند و منابع ارزی کشور را در حساس‌ترین شرایط کشور به بازار عرضه کند و در مقاطع کوتاه‌مدت بتواند کنترلی را بر افزایش قیمت ارز در بازار آزاد و کل فضای بازار داشته باشد. آنچه که در حال حاضر در خصوص مداخله بانک مرکزی رخ داده به نظر می‌رسد در عین حالی که به دنبال کنترل نوسانات است؛ یک هوشمندی دارد تا در دام افزایش ارز و ارزپاشی سابق نیفتد و ضمنا انفعال هم در مقابل این التهابات نداشته باشد.عمده هدف تصمیم اخیر بانک مرکزی و مجوزی که به صرافی‌ها داده شد، حول این محور است که شرایط به گونه‌ای باشد که بانک مرکزی بدون اینکه بخواهد مستقیما منابع ارزی خود را به صورت اسکناس یا حواله در دسترس قرار دهد، نقش تسهیل‌گری را ایفا می‌کند و فرآیند خرید و فروش را به گونه‌ای تسهیل می‌کند تا بتواند حجم معاملات بیشتری را شکل دهد. این همان نقطه‌ای است که بانک مرکزی را متفاوت‌تر از دوره‌های قبلی کرده است و مصداق بارز آن هم خرید توافقی ارز از طرف صادرکنندگان از سوی صرافی‌هاست که در کوتاه‌مدت دو خروجی خواهد داشت. هم حجم معاملات و تقاضاهای واقعی را پوشش می‌دهد و هم باعث خواهد شد فرآیند خرید و فروش ارز سرعت بیشتری بگیرد که همه اینها می‌تواند روی قیمت ارز و هدفی که بانک مرکزی دنبال می‌کند موثر باشد. حقیقت ماجرا این است که آنچه در بازار ارز به ویژه بازار آزاد اتفاق می‌افتد هیجان ناشی از فعل و انفعالات خارج از مسائل اقتصادی است و عمدتا مربوط به اخبار بین‌المللی است، برای اینکه بانک مرکزی بتواند در هدفی که پیش رو دارد موفق‌تر عمل کند باید در کنار این مسائل و تسهیل‌گری که به ویژه در توافق خرید و فروش ارز صادرکنندگان و رفع محدودیت آن ایجاد کرده است، اقدامات دیگری نیز در دستور کار قرار دهد. اگر این امکان وجود ندارد که بانک مرکزی روی انتظارات و مولفه‌های آن تاثیر بگذارد و آن را خارج از حیطه وظایف و اختیارات خود می‌داند، در صورت تداوم فشار مولفه‌های انتظاری تورم بر بازار ارز، بانک مرکزی باید در کنار این مسائل و سیاست‌هایی که پیش گرفته، از سیاست‌های پولی و ابزارهایی که در اختیارش است مانند آنچه در دنیا تجربه شده هم استفاده کند. در این شرایط با ابزارهایی مانند نرخ بهره می‌تواند فشارهای ناشی از انتظارات تورمی و هجوم برای تقاضاهای غیروافعی را کنترل کند.