علت سقوط بورس چه بود؟

اگر چه بورس هفته را با سبزپوشی به پایان رساند اما افت بازار سرمایه طی روزهای اخیر و سقوط مجدد شاخص کل بورس به کانال یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی، موجب انتقاد فعالان بازار سرمایه و اظهار نارضایتی از عملکرد دولت در قبال این بازار شده است. در این میان ارزش معاملات نیز به‌شدت کاهش یافته و موجی از ناامیدی را در میان اهالی بازار رقم زده است. ناظران بازار سرمایه عوامل متعددی را در بروز این شرایط دخیل می‌دانند که البته اغلب آنها به موضع سیاست‌گذاری دولت و دیدگاه این نهاد به بازار سرمایه مربوط است. 

در حال حاضر بیش از ابهاماتی همچون نرخ دلار، مذاکرات وین، افزایش نرخ بهره بانکی و … ترس و نگرانی سهامداران روی بورس تاثیر دارد.ترس و نگرانی سهامداران باعث خروج نقدینگی و افت بیشتر شاخص کل بورس می‌شود.. سهامداران عقیده دارند که دخالت‌ها و اظهارنظرهای دولت باعث می‌شود بازار سرمایه روند اصلاحی به خود بگیرد. چراکه روز گذشته سخنگوی دولت گفت که شاخص از ابتدای سال بازدهی ۱۰ درصدی داشته و این موضوع ترس بیش از حد سهامداران را برانگیخت.

حال برخی سهامداران به واسطه این اظهارنظرهای سخنگوی دولت و مسوولان دولتی قصد خروج از بازار دارند. این خروج می‌تواند ارزش معاملات بازار سرمایه را کاهش دهد و در نهایت شاخص بیش از گذشته نزولی شود.

فردین آقابزرگی تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به اثر سیاست‌های دولت در روند کنونی بورس بیان کرد: بخش عمده‌ای از صحبت‌هایی که در ابتدای دوره انتخابات ریاست‌جمهوری در سال گذشته صورت گرفت، غیرکارشناسی و بدون تسلط کامل بر ابعاد و زوایای امکان‌پذیر برای اجرایی کردن آن صحبت‌ها بود. وی افزود: البته باید در نظر داشت که از ابتدای سال جاری تا پایان اردیبهشت ماه، با همین دولت، شاخص کل بورس بازدهی حدود ۱۹ درصدی داشته و بازده شاخص کل هم وزن هم ۸/۲۸ درصد بوده است. حال باید دید چه اتفاقی افتاده که در شرایطی که فضای اقتصادی، جنگ روسیه و اوکراین، سیاست‌های دولت حاضر، کسری بودجه، افزایش هزینه‌های جاری دولت و… ثابت بوده، اما بازار به صورت هیجانی و غیرمنطقی پوزیشن فروش به خود گرفته است. به نظر می‌رسد این شرایط چند علت اصلی داشته است.

این تحلیلگر بازار سرمایه در ادامه، عوامل اصلی اثرگذار در ایجاد چنین شرایطی را برشمرد و عنوان کرد: تغییر نرخ بهره به صورت از پیش تعیین شده و برنامه‌ریزی شده یکی از این عوامل است. آقابزرگی افزود: با محوریت بانک مرکزی یا مسوولان اقتصادی نرخ بهره بین‌بانکی از کانال ۱۹ درصد به حدود ۲۱ درصد افزایش یافته است. آقابزرگی دومین عامل را انتشار اوراق بدهی دانست و افزود: همچون سال گذشته در خرداد ماه ۱۰ هزار میلیارد تومان انتشار اوراق صورت گرفته که گریبانگیر نهادهای مالی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری که مستقیما زیرنظر دولت هستند و ناچار به خرید اوراق و خروج نقدینگی از این بازار بوده‌اند، شده است.

این کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با بورس‌نیوز تغییر رویه عرضه‌های اولیه را نیز در این مسیر مهم ارزیابی کرد و افزود: تا قبل از این در فرآیند عرضه اولیه، به کدهای اشخاص حقیقی حتی به میزان اندک، سهم تخصیص پیدا می‌کرد اما با تغییر روش عرضه اولیه و تخصیص عرضه‌های اولیه به اشخاص واجد شرایط (صندوق‌های سرمایه‌گذاری)، سهامداران خرد حقیقی از دلخوشی اندک به بازدهی عرضه اولیه‌ها نیز محروم شدند. وی اظهار کرد: ضمن اینکه فراموش شد بسیاری از کدهای prx در شرکت‌های سبدگردان در راستای ترغیب مردم به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و از طریق شرکت‌های سبدگردان صادر شده است.

    شکست سقف شاخص کل  تا پایان سال جاری

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه با اشاره به مقایسه آثار تورم و روند تغییرات شاخص بورس‌های مهم و کامودیتی طی ۳ سال گذشته اظهار کرد: شاخص کل بورس ما از ابتدای سال جاری تاکنون حدود ۵/۹ درصد بازدهی به همراه داشته و شاخص هم‌وزن نیز بازدهی تقریبا ۱۹ درصدی به همراه داشته است. حال آنکه سال گذشته شاخص کل بورس در ۱۲ ماه فقط ۵/۴ درصد بازدهی داشته و شاخص هم‌وزن هم در سال۱۴۰۰ بازدهی منفی ۲۰ درصدی داشته است! اگر هم بازار سرمایه ما با بورس‌های خارجی مقایسه شود باید گفت بورس‌های خارجی به استثنای بورس‌های روسیه و ترکیه که به سبب تورم و افت ارزش پول ملی رشد داشته‌اند بازدهی منفی داشته‌اند. این کارشناس بازار سرمایه در پیش‌بینی وضعیت این بازار تا پایان سال جاری عنوان کرد: معتقدم روند فرسایشی بازار سرمایه خیلی طول نخواهد کشید و تا پایان سال جاری سقف قبلی شاخص کل بورس شکسته شده و آثار تورم را در بازار سرمایه مشاهده خواهیم کرد.

    لزوم پرهیز سهامداران  از رفتارهای هیجانی

آقابزرگی در توصیه به سرمایه‌گذارانی که تاکنون در این بازار مانده‌اند و در دو سال اخیر به سبب وضعیت بازار سرمایه متحمل ضرر و زیان شده‌اند گفت: قطعا یکی از بازار‌هایی که متناسب با تورم، ارزش دارایی سرمایه‌گذاران را حفظ خواهد کرد، بازار سرمایه خواهد بود. این تحلیلگر بازار سرمایه عنوان کرد: رفتار هیجانی در بازار سرمایه ناشی از مدیریت شاخصی است که هرازگاهی توسط مسوولان و متولیان بازار سرمایه صورت می‌گیرد. وی عنوان کرد: حساسیت‌های نابجا روی کنترل شاخص کل برای پیشگیری از وقوع مسائلی همچون سال ۹۹ و اعتراضات پس از آن، بازار سرمایه ما را به سمتی برده که بخشی از سهامداران خرد که ۲ سال قبل وارد این بازار شده بودند، به تدریج در حال خروج از این بازار هستند.

این تحلیلگر بازار سرمایه بیان کرد: دلیل افت حجم معاملات صرفا به خاطر گذر از خط قرمز یعنی حفظ شاخص است که باعث شده به تدریج از ارزش ذاتی شرکت‌ها هم عبور کنیم و به نقطه‌ای برسیم که اغلب شرکت اغلب سهم‌ها کمتر از ارزش ذاتی معامله می‌شوند. آقابزرگی افزود: اما خروج پول حقیقی‌ها معیار مناسبی برای اندازه‌گیری و توصیف بازار سرمایه نیست. این رفتار هیجانی بوده و دنباله همان هیجانی است که در تیرماه ۹۹ منجر به ورود نقدینگی به بازار سرمایه شد. در آن مقطع برخی تحلیلگران و کارشناسان بازار سرمایه ادعا داشتند به سبب ورود جریان نقدینگی به بازار سرمایه این بازار ارزنده است؛ حال آنکه این طور نبود! حالا هم خروج نقدینگی از بازار سرمایه به معنای عدم ارزندگی سهام نیست و نباید اینطور تحلیل کرد که خروج نقدینگی از بازار سرمایه به معنای عدم ارزندگی سهم‌هاست. بازار سرمایه ما پتانسیل رشد دارد.