تورم آرام گرفت!

جدیدترین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که پس از رکوردهای تورمی ثبت شده در خرداد ماه و تداوم افزایش قیمت‌ها در تیر، در دومین ماه تابستان امسال، روند افزایش قیمت‌ها آرام شده است، هرچند همچنان نرخ تورم نقطه به نقطه و تورم سالانه بسیار بالاتر از استانداردهای جهانی و برنامه‌هایی است که دولت اعلام می‌کند. ابراهیم رییسی در جریان رقابت‌های انتخاباتی خود درباره تورم گفته بود که امکان آن وجود دارد در یک برنامه چند ماهه تورم ابتدا نصف شده و در نهایت تک رقمی شود. هرچند در ماه‌های ابتدایی دولت وی، تورم روندی کاهشی به خود گرفت اما در نهایت با اجرای سیاست‌های اصلاحی یارانه‌ای، روند تغییر کرد و موج جدیدی از تورم به وجود آمد. در خرداد ماه امسال و چند هفته پس از آغاز اصلاحات جدید دولت، نرخ تورم ماهانه رکوردی جدید را به ثبت رساند و به عدد 12.2 درصد رسید که در تمام دهه‌های گذشته بی‌سابقه بود. پیش از این در مهر ماه 1397، تورم ماهانه 7.1 درصدی ثبت شده بود که بالاترین عدد در تمام این سال‌ها به حساب می‌آمد. تورم نقطه به نقطه نیز در خرداد ماه به بالاترین عدد خود یعنی 52.5 درصد رسید که رکوردی تازه در این حوزه نیز به شمار می‌آمد. البته در تیر ماه، این نرخ به 54 درصد نیز رسید تا افزایش قیمت‌ها نسبت به دوره قبل به بالاترین حد خود برسد. در تمام این هفته‌ها، مسوولان دولت اعلام کردند که به دنبال کاهش نرخ تورم هستند و پس از شوک حاصل از حذف ارز 4200 تومانی، اقتصاد بار دیگر آرام خواهد گرفت، وعده‌ای که به نظر می‌رسد لااقل در مرداد ماه امسال تا حدی عملیاتی شده است. منظور از نرخ تورم نقطه‌ای، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل می‌باشد. نرخ تورم نقطه‌ای در مرداد ماه ١٤٠١ به عدد ٥٢,٢ درصد رسیده است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین ٥٢.٢ درصد بیشتر از مرداد ١٤٠٠ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌­اند. نرخ تورم نقطه‌ای مرداد ماه ١٤٠١ در مقایسه با ماه قبل ١,٨ واحد درصد کاهش یافته است. نرخ تورم نقطه‌ای گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌‌ها و دخانیات» با کاهش ٥.٦ واحد درصدی به ٨٠.٤ درصد رسیده و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» بدون تغییر ٣٦.٩ درصد بوده است. این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌ای برای خانوارهای شهری ٥١,١ درصد می‌باشد که نسبت به ماه قبل ١.٧ واحد درصد کاهش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ٥٨.٤ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ٢.٣ واحد درصد کاهش داشته است. منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل می‌باشد. نرخ تورم ماهانه مرداد ١٤٠١ به ٢,٠ درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، ٢.٦ واحد درصد کاهش داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب ١.٤ درصد و ٢.٤ درصد بوده است. این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری ٢,٠ درصد می‌باشد که نسبت به ماه قبل ٢.٥ واحد درصد کاهش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ١.٧ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ٣.١ واحد درصد کاهش داشته است. منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن می‌باشد. نرخ تورم سالانه مرداد ماه ١٤٠١ برای خانوارهای کشور به ٤١,٥ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ١,٠ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین نرخ تورم سالانه برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب ٤٠,٩ درصد و ٤٤.٤ درصد می‌باشد که برای خانوارهای شهری ٠.٩ واحد درصد افزایش و برای خانوارهای روستایی ١.٢ واحد درصد افزایش داشته است. در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «ادویه و چاشنی­» (سس مایونز و سس گوجه فرنگی) و گروه «نان و غلات» (کیک و بیسکویت) می‌باشد. در گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، گروه «بهداشت و درمان» (انواع دارو)، گروه «هتل و رستوران» (غذاهای سرو شده در رستوران) و اجاره‌بها بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند. هم­چنین در ماه جاری گروه «گوشت قرمز و گوشت ماکیان» (مرغ ماشینی) و گروه «روغن‌­ها و چربی‌ها» (روغن نباتی جامد) نسبت به ماه قبل کاهش قیمت داشته­‌اند. دامنه تغییرات نرخ تورم سالانه در مرداد ماه ١٤٠١ برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از ٣٩,٥ درصد برای دهک دهم تا ٤٦.٤ درصد برای دهک اول است.

به این ترتیب لااقل در کوتاه‌مدت، بخشی از وعده مسوولان دولت عملیاتی شده است. نرخ تورم ماهانه نسبت به دو ماه قبل بیش از 10 درصد کاهش یافته و تورم نقطه به نقطه نیز نزدیک به دو درصد کاهش پیدا کرده است. با این وجود نرخ تورم سالانه با افزایش یک درصدی به 41.5 درصد رسیده است.  با وجود کاهشی شدن تورم ماهانه، این عدد همچنان برای رسیدن به وعده کاهش جدی تورم فاصله دارد. ارزیابی سال‌های گذشته نشان می‌دهد که هرگاه این نرخ به یک درصد و پایین‌تر از آن رسیده، روند کاهشی تورم با سرعت بیشتری دنبال شده و هر بار این عدد بالاتر از یک درصد بوده، کار دشوار شده است. از سوی دیگر نرخ تورم نقطه به نقطه نیز همچنان بالاتر از 50 درصد است. یعنی مردم در مرداد ماه امسال برای خرید یک سبد کالایی ثابت 50 درصد بیش از مرداد سال قبل هزینه کرده‌اند. در نهایت نیز تورم سالانه همچنان بالای 40 درصد ارزیابی می‌شود.

در ماه‌های گذشته تحت تاثیر تحولات اقتصاد جهانی پس از جنگ روسیه و اوکراین، بسیاری از اقتصادهای توسعه یافته نیز با موج‌های جدیدی از تورم مواجه شده‌اند و حتی در برخی کشورها، روند افزایشی قیمت‌ها از در تمام سال‌های قبل بی‌سابقه بوده است. با این وجود اما تورم بسیاری از این کشورها همچنان تک رقمی است و پیش‌بینی می‌شود با برخی سیاست‌های اقتصادی جدید که از سوی دولت‌ها اجرایی شده، این رقم به زودی کاهشی شود. در ایران اما تورم دو رقمی برای دورانی طولانی باقی مانده و در 10 سال گذشته، میانگین تورم کشور 25 درصد بوده است. در واقع اگر دوره کوتاه تک رقمی شدن تورم ایران در زمان اجرای برجام را کنار بگذاریم، تورم ایران در بسیاری از سال‌ها در مرز 40 درصد قرار داشته که این موضوع خود به افزایش جدی فشار بر معیشت مردم منجر شده است.

در هفته‌های گذشته افزایش امید به اجرای برجام باعث شده که روند کاهشی قیمت در بازارهای مهمی مانند ارز، طلا و خودرو آغاز شود که این موضوع نیز خود بر تورم مرداد ماه تاثیر داشته است. به این ترتیب در صورتی که دولت بتواند در شهریور ماه تکلیف مذاکرات را روشن کرده و مقدمات کنار رفتن تحریم‌ها را فراهم کند، خود این عامل از نظر روانی به کاهش تورم کمک خواهد کرد اما در مقابل در صورتی که مذاکرات به نتیجه نرسد، بازارها در ایران سیگنال منفی دریافت خواهند کرد و به این ترتیب پس از عبور از قله تورم حذف ارز 4200 تومانی، این‌بار نوبت به قله جدیدی از تورم تحت تاثیر تحریم‌ها خواهد رسید.